VOV4.Bahnar - Hăm jơ hngơ\m đon ‘me\h tơ gu\m mo\ o\h đei tơ drong ar^h sa ‘lơ\ng hlo\h, 2 sơ năm âu ki, mo\ H’Hồng Kđoh (Ami Uyên) – kơ dră vei lăng khu\l dro\ kăn plei Phơng, xăh Cư Dliê M’nông, apu\ng Cư M’gar, de#h char Dak Lak, hlôi pơ\ih kơ d^h lăm pơ tho sut ư\h kơ gơ\h chư ăn kơ mo\ o\h lơ\m pơ lei. Dôm tơ drong hơ drin đơ\ng mo\ hlôi đei ‘mong plơ\, [ơ\t dro\ kăn plei Phơng gơ\h đo\k gơ\h ch^h klo\h kle\ch, hiôk hian lơ\m tơ drong jang rim năr, tơ drong jang dro\ kăn ku\m tơ pl^h ‘lơ\ng [iơ\. Mo\ H’Hồng Kđoh hlôi chơt hơ iă jing 1 lơ\m dôm bơ ngai tang măt kơ de#h char Dak Lak năm Hop ako\m pơ jei băl ‘mêm kơ te\h đak lơ\m te\h đak ‘măng mă 9 [ơ\t hơ tuch sơ năm sơ\.  

Rim kơ măng năr 5, năr 6 păng năr pơ\h rim gie\ng, mo\ o\h bơ ngai Ê-đê oei tơ\ plei Phơng, xăh Cư Dliê M’nông, apu\ng Cư M’gar, de#h char Dak Lak, ‘no\h chhôk hơ iă che\p ‘long ch^h, che\p hla ar pơ tơm băl năm tơ\ hnam ho\k hôp kon pơ lei vă ho\k chư. Lăm ho\k yua đơ\ng mo\ H’Hồng Kđoh, kơ dră vei lăng dro\ kăn plei Phơng, pơ\ih đei đơ\ng khei 10/2014, hăm ‘me\h vă sut ư\h kơ gơ\h chư ăn kơ mo\ o\h. Mo\ H’Hồng tơ roi tơ băt: “ Mo\ o\h dro\ kăn lơ\m pơ lei đei lơ ư\h kơ gơ\h chư, kơ na tơ drong jang khu\l dro\ kăn lơ\m pơ lei ư\h kơ hơ to\k tơ iung, mo\ o\h athei gơ nang bơ ngai nai k^ tang hơ năn kơ d^h lơ\m rim hla ar. Lơ ‘măng hôp khu\l, [o#h tơ drong ư\h kơ gơ\h chư đơ\ng mo\ o\h ư\h kơ hiôk lơ\m tơ drong ar^h sa, kơ na ^nh hlôi hơ drin pơ\ih lăm vă sut ư\h kơ gơ\h chư ăn kơ mo\ o\h”.

 Blu\ng a, yua đơ\ng đon tơ che\ng  ư\h kơ pơ\n păng tơ drong ar^h sa mơ mat tat, mo\ o\h tam mă băt hơ met jơ năr, kơ na tơ drong krao hơ vơn pơ\ih lăm tôch kơ gle\h hrat. Hơ drin năm tru\h tơ\ rim hnam pơ ma dơ nu\h, đang kơ ‘no\h hơ nơ\ng krao điên thoăi, pơ lung hloi bơ ngai klo ăn hơ kăn năm ho\k, mo\ H’Hồng oei măh io\k jên kơ d^h răt ‘long ch^h, răt hla ar ăn kơ bơ ngai ho\k. Năr pơ tho blu\ng a, lăm ho\k lăp đei 8 ‘nu. Mă lei đang kơ ‘no\h tơ drong hơ pơi ‘me\h gơ\h ch^h, gơ\h đo\k pơm ăn kơ mo\ o\h thoi no\h mă chă pơ tơm băl, kơ so# bơ ngai ho\k to\k tru\h 44 ‘nu, lơ\m no\h đei lơ bơ ngai ho\k đ^ hlo\h 40 - 50 sơ năm. Dôm bơ ngai ho\k hlôi yak hlo\h lơ tơ drong pơ găn đon tơ che\ng, mơ mat tat găh sơ năm ‘lo\ kră, tơ drong jang mir ro\h rim năr, vă hơ nơ\ng rim kơ măng hơ tuch gie\ng năm tru\h tơ\ lăm. Mo\ Aduôn Sa Li, m^nh ‘nu bơ ngai ho\k vă je# 50 sơ năm, tơ roi: “ Yua kơ ‘me\h gơ\h chư kơ na ^nh hlôi kiơ\ ho\k, lơ bơ ngai kiơ\ ho\k păng gơ\h chư kơ na ^nh ku\m kiơ\ ho\k. Măt ^nh ku\m bơ bu\l de#h, mă lei yua kơ ‘me\h de#h hnang kơ na ^nh oei hơ drin kiơ\ ho\k. &nh ku\m lơ sơ năm bơ\ih, mă lei chă năm âu tơ\ to ku\m kăl kơ gơ\h chư kơ na ^nh hơ drin kiơ\ ho\k.”

Hơ pơi ‘me\h gơ\h chư vă hoei kơ pă gơ nang bơ ngai nai k^ tang dăh mă kơ t^h hơ nglâu ti mư\h chă pơm hla ar to\k io\k jên dăh mă năm khăm j^, pơm hla ar ăn kơ kon năm ho\k…, kơ na mo\ o\h tôch kơ hơ drin. Măng mu, mă lei đei mo\ oei pu\ hloi kon ‘lơ\p năm tơ\ lăm ho\k. Đei dôm đe mo\ bro\k đơ\ng năm jang mir, pai go\ đang tam mă tom so\ng sa đ^ hăt hot năm tơ\ lăm vă kơ tom jơ ho\k. Mo\ Aduôn Di tơ roi: “ Ami Uyên pơ tho ư\h kơ io\k jên, sư pơ tho tôch kơ pơ nam. Tơ drong ar^h sa u\nh hnam sư ku\m mơ mat tat de#h, mă lei sư oei ‘măn jơ vă pơ tho chư ăn kơ nhôn. Vang ho\k lăm ho\k âu băt đei tôch kơ lơ tơ drong. Hơ drol ki ^nh ư\h kơ gơ\h 1 chư hơ yơ hloi, dang ei ^nh gơ\h đo\k, gơ\h ch^h bơ\ih. &nh tôch kơ ‘me\h năm ho\k. Bơ nê kơ Ami Uyên lơ de#h…”

Tơ drong đ^ jơ hngơ\m đơ\ng bơ ngai ‘lo\, hlôi tơ [o#h ăn kơ pơ đ^ hơ io\h plei Phơng. Lơ ho\k tro jăl 1 ku\m tơ ge\ch tơ\ kơ măng kiơ\ mo\, kiơ\ me\ năm tơ\ lăm ho\k vă ho\k thim. Kiơ\ đơ\ng lăm ho\k âu, dôm ho\k tro lăm 3 lăm 4, tơ\ hnam trưng đo\k ư\h kơ [lep yâu ‘no\h dang ei đ^ đo\k gơ\h bơ\ih. Păng tơ drong g^t kăl hlo\h ‘no\h j^ vă đ^ đăng mo\ o\h tơ\ plei Phơng tă kơ gơ\h đo\k, gơ\h ch^h ngăl, hiôk hian ăn tơ drong oei sa rim năr păng ho\k pơ hrăm dôm tơ drong ‘nao. Yă  Ami Lin – Kơ dră vei lăng dro\ kăn xăh Cư Dliê M’Nông, apu\ng Cư Mgar, hơ len lăng: “ Tơ drong mo\ H’Hồng pơ\ih lăm sut ư\h kơ gơ\h chư ăn kơ mo\ o\h lơ\m pơ lei tôch kơ ‘lơ\ng, hơ iă, đei sơ nong jang tôch kơ g^t kăl hăm mo\ o\h dro\ kăn. Hơ to\k jơ hngơ\m đon ‘lơ\ng đơ\ng bơ ngai dro\ kăn, hơ to\k ‘lơ\ng đon hlo#h vao ăn kơ mo\ o\h dro\ kăn. Gơ nang đơ\ng mo\ H’Hồng pơ\ih lăm sut ư\h kơ gơ\h chư mă lơ mo\ o\h lơ\m plei Phơng gơ\h ch^h, gơ\h đo\k, gơ\h k^ hơ năn… Mo\ o\h gơ\h pơm hla ar to\k io\k jên đơ\ng an^h mong jên tơ gu\m tơ pôl, pơm hla ar ăn kon năm ho\k, năm khăm j^ ăn kơ kon….”.

Đơ\ng tơ drong sut ư\h kơ gơ\h chư ăn kơ mo\ o\h, mă tơ drong jang dro\ kăn tơ\ plei Phơng hlôi đei lơ tơ pl^h ‘lơ\ng. Lơ\m rim jơ ho\k, mo\ H’Hồng oei tơ gep dôm tơ drong hlo#h vao găh khôi luơ\t, vei sơ đơ\ng trong nơ năm lơ\m [ai ho\k, tơ roi tơ băt ăn kơ mo\ o\h. Sơ năm 2015, mo\ H’Hồng hlôi pơ tru\t rim bơ ngai ho\k vang tơ gop jên mong ‘mơ ‘met hăm ako\p đ^ đăng kơ so# jên vă je# 20 triệu hlak jên, pơ jing ‘bo#i phe ‘mêm kơ eng” đei hlo\h 100 k^ phe, păng rong ‘nhu\ng te\h 800.000 hlak jên vă tơ gu\m ăn kơ đe mo\ o\h dơ nu\h hin, mo\ o\h tơ [ơp tơ drong ar^h sa mơ mat tat.

Vă je# 2 sơ năm âu ki, lăm ho\k kơ mo\ H’Hồng oei vei kơ jăp hơ nơ\ng. Tơ drong hưch hanh ho\k pơ hrăm đơ\ng dôm bơ ngai ho\k ‘no\h j^ tơ drong ‘lơ\ng vă kơ mo\ H’Hồng hơ nơ\ng pơ\ih lăm, hơ dai hăm sut ư\h kơ gơ\h chư, tơ jră ư\h kơ gơ\h chư dơ\ng, hăm tơ drong hok hôp khu\l dro\ kăn, tơ roi tơ băt pơ tho dôm tơ drong hlo#h vao găh vei lăng jơ hngơ\m jăn, cho\h pơ tăm, vei rong kon tơ rong.. Răp mơ\ng, pơ lung, vang tơ gu\m dôm tơ drong mơ mat tat păng pơ tru\t mo\ o\h yak hlo\h lơ\m tơ drong ar^h sa, rim tơ drong jang đơ\ng khu\l dro\ kăn adoi đei mo\ H’Hồng tơ le\ch jang kiơ\ tôch kơ ‘lơ\ng, hơ nhăk ăn lơ tơ drong tơ pl^h ‘nao tơ\ plei Phơng.

Ch^h io\k dôm tơ drong tơ gop đơ\ng mo\ hăm pơ lei pơ la, khei 12 sơ năm 2015, mo\ H’Hồng Kđoh chơt hơ iă j^ 1 lo\m dôm bơ ngai tang măt kơ de#h char Dak Lak năm hop ako\m pơ jei băl ‘mêm kơ te\h đak lơ\m te\h đak ‘măng mă 9. Dôm tơ mam hơ păh t^h hlo\h hăm mo\ ‘no\h j^ tơ drong ‘mêm kơ eng đơ\ng m^h ma duch nă lơ\m pơ lei, j^ tơ drong tơ pl^h tơ drong ar^h sa đơ\ng dro\ kăn plei Phơng roi ‘năr roi ‘lơ\ng hlo\h dơ\ng./.

Thuem tơ blơ\