VOV4.Bahnar - Tơring pơtăm đei pơkăp kơso# hăm tơdrong jang vei sơđơ\ng ’lơ\ng, drơ\ng minh găh tơmam drăm pơm tơle\ch, to\k bo\k hơ ‘nhăk tơdrong pơyua ăn kon pơlei jang mir păng dôm anih jang mu\k drăm te\ch tơmam choh pơtăm tơ\ Tây Nguyên. {ai chih đơ\ng Công Bắc tơroi găh tơdrong âu:

Dêh char Lâm Đồng dang ei đei pơhlom 10.000 ha sâu riêng păng âu jing minh lơ\m dôm tơmam choh pơtăm kăp g^t kơ tơring. {ok Võ Hữu Long – Kơdră Ko\ng ti Pơm tơle\ch păng te\ch răt Long Thủy (Thôn 6, xăh Lộc An, Bảo Lâm) ăn tơbăt, tơring te\ch răt tơmam ăn teh đak đe hăm plei sâu riêng dang ei noh xơđơ\ng, mă lei kơjă kơ dôm hơdre\ch ‘long xa plei kăp g^t âu roi to\k păng xơđơ\ng ăh tơring pơkăp đei pơkăp kơso# tơring pơtăm, hơdăh găh tơdrong choh pơtăm, vei lăng, pe\ yua, pơm tơle\ch păng ‘nu\ng pơ ‘lơ\ng. Mă kăl, hăm tơdrong đei axong kơso# pơkăp tơring pơtăm, anih jang mu\k drăm hlôi gơh te\ch ăn teh đak đe kiơ\ pơkăp dơnơm, păng pơyua lơ ăn bơngai pơtăm păng anih jang mu\k drăm: “Kơso# pơkăp tơring pơtăm hlôi axong ăn, VietGAP đei tôm bơih, ăh inh pơkăp mă đei hla bar te\ch ăn teh đak đe noh kơjă inh răt pơtêng hăm tơ\ tơring kăp hloh đơ\ng 15 - 20 rơbâu hlj. Hăm dôm hơgăt pơtăm hlôi đei pơkăp kơso#, hlôi jang atu\m kiơ\ pơkăp kơ po noh yơ\ng âu ki inh k^ pơkăp đei 6.000 ta#n”

          Pơjing tơring pơtăm kiơ\ pơkăp tơroh dih băl adoi to\k bo\k hơto\k pran tơ\ dêh char Đăk Nông hăm lơ tơmam plei ‘long xa nhen sâu riêng, chăn hroi, pơ o\, plei [ơr. Lơ tơring pơtăm lơ\m dêh char duh hlôi đei axong pơkăp kơso# tơring pơtăm vă ‘măn ăn tơdrong te\ch ăn teh đak đe. {ok Bùi Phú Tôn, Kơdră Ko\ng ti te\ch răt tơmam drăm hăm teh đak đe Nghiệp Xuân, xăh Đăk Nia, pơlei tơm Gia Nghĩa, dêh char Đăk Nông ăn tơbăt, hăm tơdrong tơroh pơm jang, dôm tơmam drăm kơ ko\ng ti noh ‘lơ\ng păng drơ\ng minh, đei kơjă kăp g^t [ơ\t te\ch ăn teh đak đe: “Tơring te\ch răt pơkăl ba athei te\cht ơle\ch kiơ\ pơkăp dơnơm. Te\cht ơmam kiơ\ pơkăp dơnơm noh pơkăl athei đei tơreing pơkăp pơtăm, kơso# pơkăp tơdrong ‘nu\ng tơmam drăm kiơ\ dôm tơdrong pơkăp hơdăh, ưh kơ đei le# te\ch răh rai nhen adrol ki dơ\ng bơih ôh”

          Tơring pơtăm đei kơso# pơkăp hăm tơdrong tơchơ\t jang vei xơđơ\ng ‘lơ\ng pơyua lơ ăn kon pơlei jang mir păng dôm anih jang mu\k drăm te\ch răt tơmam drăm ăn teh đak đe tơ\ Tây Nguyên. Tơdrong mă âu to\k bo\k pơtoi đei dôm tơring tơre\k hơto\k pơm jang vă tơmơ\t dôm tơmam drăm choh pơtăm dơnơm te\ch tơle\ch apu\ng plenh teh.

Ơ mih ma duch nă..., nhen hlôi tơroi ăh mă blu\ng, pơtoi tơ\ hơla âu nhôn đei apinh jet hăm yă Nguyễn Thị Tình, Pho\ Kơdră Anih Choh jang xa păng Hơto\k tơring tơrang dêh char Đăk Nông găh xơkơ\t hơto\k tơring pơtăm đei pơkăp kơso# tơring choh pơtăm. Hơvơn kơ mih ma duch nă... răp tơmơ\ng tơ\ hơla:   

Apinh: Tơdrong hơto\k tơring pơtăm đei kơso# pơkăp tơ\ Đăk Nông truh dang ei hlôi đei io\k yua thoi yơ koh yă?

Yă Nguyễn Thị Tình: Kơso# pơkăp tơring pơtăm tơ\ Đăk Nông truh dang ei noh Anih tơm vei lăng 'long pơtăm hlôi axong 38 kơso# pơkăp tơring pơtăm đei hloi kơso# pơkăp 'nu\ng tơmam drăm. Đơ\ng blu\ng xơnăm truh dang ei găh Anih jang duh hlôi pơgơ\r Anih jang hơto\k choh jang xa jing anih tơm tơgu\m adoi nhen kơtă tơle\ch jang kiơ\ io\k hla bar hô sơ đang kơ noh hơlen, xơkơ\t păng pơtruh nơ\r hăm Anih tơm axong kơso# pơkăp tơring pơtăm, xơkơ\t păng pơtruh ăn Anih vei lăng 'long pơtăm vă đei Anih jang axong kơso# pơkăp tơring pơtăm. Đơ\ng blu\ng xơnăm truh dang ei pơtruhd dei 6 hô sơ, dang ei duh oei oei Anih tơm vei lăng 'long pơtăm xơkơ\t, đang kơ noh axong kơso# pơkăp tơring pơtăm păng gơih ăn teh đak răt tơmơ\t tơmam drăm. {ơ\t đei nơ\r pơdrơ\ng pơtruh noh Anih tơm gô tơroi ăn dêh char. Dang ei noh Đăk Nông pơtơm đei minh [ar anih jang mu\k drăm dơ\ng tang pơtruh nơ\r chih măt vă axong kơso# pơkăp tơring pơtăm, mă lơ noh sâu riêng, mă 2 noh chăn hroi păng pơ o\.

Apinh: Tơdrong kăp g^t păng đei yua đơ\ng tơdrong hơto\k tơring pơtăm đeo kơso# pơkăp hơnăn lơ\m dêh char noh thoi yơ?

Yă Nguyễn Thị Tình: Tơpă, minh [ar teh đak răt tơmơ\t pơkăl noh tơdrong tơm kơ axong kơso# pơkăp tơring pơtăm noh vă 'măn ăn tơdrong te\ch tơmam ăn teh đak đe, vă pơm hơto\k kơjă tơmam choh pơtăm adoi nhen hơto\k pơ 'lơ\ng tơmam te\ch ăn teh đak đe lơ\m dêh char. Păng lơ\m dêh char dang ei noh kăp g^t găh 'long xa plei nhen sâu riêng, pơ o\, plei [ơr noh đei lơ hloh, pran hloh. Hăm 'long xa plei đei pơkăp adrol kơyuơ pơkăl te\ch hơdrih ăn teh đak đe. Tơpă noh, hăm dôm tơring pơtăm đei axong kơso# pơkăp noh tơ 'ngla kơ tơring pơtăm hlôi xơkơ\t đei tơdrong kăl te\ch răt hăm teh đak mă yơ. Kiơ\ pơkăl đơ\ng teh đak răt tơmơ\t noh athei đei kơso# pơkăp tơring pơtăm. Dang ei noh tơdrong tơm kơ dôm kơso# pơkăp to\k bo\k pơtruh nơ\r axong ăn noh gô tơmơ\t lơ\m te\ch tơmam dơnơm ăn teh đak đe. Thoi noh, mă mônh tơmam drăm 'long pơtăm đei kơso# pơkăp tơring pơtăm gô đei te\ch lơ hloh păng kơjă lai yơ duh kăp hloh. Tơpă, kon pơlei đei yua hloh. Kơlih vă đei jơnei nhen pơkăp đei axong kơso# pơkăp tơring pơtăm noh pơkăl kon pơlei athei tơplih 'nao trong pơm jang duh nhen pơkăl găh kih thuơ\t hăm tơring pơtăm lơ hloh trong jang xo. Hơlen đei tơdrong 'lơ\ng, mă kăl hăm kơso# pơkăp tơring pơtăm noh đe tơre\k lơ hloh truh tơdrong hơlen kon char kơmar pơrăm, ba athei đei pơkăp chă hơlen, đei chih ako\m păng hơlen rim năr.

Apinh: Jing dêh char đei mu\k drăm hăm choh jang xa pran, lơ mu\k drăm cham char, khei năr truh xơkơ\t trong jang kơ dêh char lơ\m hơto\k tơring pơtăm đei kơso# pơkăp thoi yơ?

Yă Nguyễn Thị Tình: Xơkơ\t đơ\ng anih jang lơ\m khei năr truh hăm tơdrong hơto\k kơso# pơkăp tơring pơtăm, dang kơso# pơkăp hơnăn ăn 'long pơtăm noh mă mông, vă hơmet ăn tơdrong âu noh anih jang hlôi pơgơ\r dôm anih juăt jang kơchăng chih ako\m păng tơgu\m pơjing dôm tơring pơtăm, đei pơkăp kơso#. Vă pơm trong, pơjing dơnơm vă ăh đei dôm anih jang mu\k drăm noh đe xư hlôi pơma đam păng đei jơnei dôm hla bar pơkăp te\ch tơmam ăn teh đak đe,, kiơ\ kơ tơdrong pơkăl đơ\ng dôm teh đak răt tơmơ\t noh ba gô tơgu\m axong kơso# pơkăp tơring pơtăm. Kơtă đơ\ng dang ei noh ba athei đei pơtho, chih ako\m tơdrong tơroi tơbăt, pơtho ăn kon pơlei, mă kăl noh dôm tơring pơm jang ako\m pơtăm minh [ar 'long xa plei adrol. Kiơ\ đơ\ng noh vă kon pơlei băt trong, axong đei pơkăl pơm jang vei xơđơ\ng 2 tơchơ\t tơ\ tơring. Tơchơ\t 774 găh pơkăp pơjing păng hơlen kơso# pơkăp tơring pơtăm. Găh tơchơ\t tơring 775 găh pơjing kơso# pơkăp 'nu\ng tơmam. Kiơ\ pơkăp athei jang tơnăp tơchơ\t, xơkơ\t đei kơso# tơring pơtăm, đơ\ng ro\ng noh kiơ\ kơ tơdrong tơpă mă hơmet adrol thoi noh. Truh ăh mă dôm anih jang mu\k drăm, ko\ng ti đe xư chă te\ch ăn teh đak đe adrol thoi noh, đe xư pơkăp tơdrong hăm dôm anih jang duh nhen jang hadoi hăm dôm hơp tak xăh vă pơjing tơring pơtăm tơmam drăm 'măn ăn pơm tơle\ch păng te\ch tơmam drăm ăn teh đak đe tenh kuăng hloh.

Apinh: Tơ\ lơ tơring to\k bo\k tơle\ch jang păng đei jơnei tơnăp jing tơdrong pơgơ\r kiơ\ tơring pơtăm, tơdrong mă âu đei dêh char tơre\k thoi yơ?

Yă Nguyễn Thị Tình: Tơpă vă pơjing đei tơring pơtăm noh tơguăt hăm noh athei pơjing tơdrong tơguăt jang, vă pơjing tơring pơtăm tơmam drăm păng tơring pơtăm gơh xơđơ\ng 'lơ\ng vă băt hơdăh tơm a hla chă. Tơdrong kăp g^t kơ tơring pơtăm noh ba gô băt 'long pơtăm to\k bo\k oei đei pơtăm tơ\ yơ, đei xơđơ\ng găh tơmam drăm hơdăh ưh. Kơyuơ noh vă đei tơring pơtăm măh kơso# pơkăp noh rim unh hnam pơm jang tơ\ noh athei tơguăt hăm dih băl vă drơ\ng minh găh pơkăp pơm jang duh nhen hơlen kon char kơmar pơrăm 'long pơtăm vă tơmơ\t lơ\m hla bar chih ako\m. Kơyuơ noh, lơ\m tơring kơ dêh char đơ\ng Anih jang kơpal kơ dêh char truh Anih vei lăng kon pơlei dêh char hlôi đei lơ tơdrong pơgơ\r găh tơdrong âu. Lơ\m tơdrong hơmet pơ 'lơ\ng tơdrong choh jang xa noh duh xơkơ\t hơ 'nhăk jang hadoi vă pơjing tơring pơtăm tơmam drăm xơđơ\ng, kơjăp 'măn ăn tơdrong jang đei kơmăi kơmo\k duh nhen te\ch tơmam ăn teh đak đe ning mônh kơnh.

 O| ah bơnê  kơ ih yă Nguyễn Thị Tình Pho\ Kơdră Anih Choh jang xa păng Hơto\k tơring tơrang dêh char Đăk Nông.

Lan chih păng pơre nơ\r