VOV4.Bahnar - Dêh char Kon Tum jĭ tơ ring đei ‘long sâm Ngọc Linh tôch kăp gĭt, pơm pơ gang tôch ‘lơ̆ng păng tĕch tôch măk. Truh hơ tuch sơ năm 2021 akŏm đĭ đăng tĕh pơ tăm ‘long sâm Ngọc Linh kơ dêh char đei vă jê̆ 1.160ha. Hăm đon pơ hnŏng adrin atŏk tơ iung ‘long sâm Ngọc Linh pơ ma adrô̆ păng dôm kơ loăi ‘long pơ gang pơ ma atŭm jing anih jang mŭk drăm tơm păng tơ mam drăm tơm, dêh char Kon Tum tŏk bŏk đei lơ hơ yak năm tôch hơ dăh hăm lơ trong jang vă atŏk tơ iung đei tơ ring pơ tăm, pơm ‘lơ̆ng ăn hnam kơ măy pơm tơ lĕch tơ mam. Păng sơ năm ‘nao 2022 tơ dra adrol gô jing sơ năm đei lơ tơ drong tŏk pran vă pơih xă tơ ring tĕh pơ tăm sâm Ngọc Linh đơ̆ng dêh char Kon Tum.

Dôm năr hơ tuch sơ năm, hơ la bri ‘long kơ drơ̆ng tơ̆ bri kông kơ jung dang 1.800m pơ têng hăm đak dơ sĭ, lơ kon pơ lei xăh Măng Ri, apŭng Tu Mrông, dêh char Kon Tum oei adrin rei pơ tăm ‘long sâm Ngọc Linh kăp gĭt kơ tĕh đak. Kơ plăh khei ‘năr pơ tăm, 1 tơ đăh sâm đei kơ jă hlŏh 300.000 hlak păng 1 găr sâm ‘nŏh hlŏh 100.000 hlak. 10 sơ năm đơ̆ng rŏng lăp kăl tơm sâm đei ƀum trăp 1 lạng jô̆ hloi hla hơ drih ‘nŏh kon pơ lei tĕch đei dang 26 triu hlak jên. ‘Ngoăih kơ ‘nŏh jô̆ hloi găr hơ drĕch mă ‘long sâm lĕch pơ kao plei păng hla đei phĕ rim sơ năm kŭm iŏk đei dang 10 triu dơ̆ng. Klăih song kơ sô̆ jên âu ăn 10 năm, 1 sơ năm ‘long sâm Ngọc Linh hơ nhăk ăn kon pơ lei dang 3.600.000 hlak.

Bí thư đảng dêh char, Kơ dră chĕp kơ̆l Jơ nŭm pơ gơ̆r kon pơ lei dêh char Kon Tum Dương Văn Trang năm năng pơ gar sâm Ngọc Linh.

‘Nhŏng A Chen, tơ̆ plei Đăk Dơn, xăh Măng Ri pơ ma hơ dăh, rim hnam ‘mĕh pơ tăm ‘long sâm Ngọc Linh ngăl: “’Long sâm Ngọc Linh hơ nhăk ăn mih ma duch nă mŭk drăm tôch lơ. Rim hnam lơ̆m pơ lei ‘mĕh pơ tăm sâm Ngọc Linh ngăl vă atŏk tơ iung mŭk drăm lơ̆m hnam. ‘Long sâm hơ nhăk ăn kon pơ lei phĭ tơ nŏ, kon hơ ‘lơ̆p đei hŏk pơ hrăm. Vă pơ tăm đei sâm kon pơ lei chă tơ plih ăn băl găr, tơ dăh vă pơ tăm lơ̆m hơ găt tĕh kơ dih păng jang hơ doi hăm Công ty vang pơ tăm sâm”.

Truh đĭ sơ năm 2021 dêh char Kon Tum pơ tăm đei vă jê̆ 1.160ha sâm Ngọc Linh. Hăm hơ găt tĕh sâm Ngọc Linh dang ei, kơ jă sư hơ nhăk ăn anih tĕch mơ dro păng bơ ngai pơ tăm sâm tơ̆ Kon Tum ‘nŏh tôch lơ. Mă lei tĕh pơ tăm âu oei tam mă tôm vă sâm Ngọc Linh jing 1 anih jang mŭk drăm, tơ mam drăm tơm kơ dêh char păng dơ̆ng kơ jăp hăm anih dơ̆ng đơ̆ng tơ mam drăm kăp gĭt kơ tĕh đak.

Lơ̆m sơ năm 2021, Bí thư đảng dêh char, Kơ dră Jơ nŭm pơ gơ̆r kon pơ lei dêh char Kon Tum Dương Văn Trang lơ ‘măng năm truh tơ̆ tơ ring pơ tăm sâm hơ nhăk ba đon tơ tăm găh tơ drong pơih xă tĕh pơ tăm vă ‘long sâm Ngọc Linh gơ̆h jing tơ mam ‘lơ̆ng kơ tĕh đak, pơ ‘nhŏ ăn tơ drong arih xa kơ kon pơ lei: “Sâm Ngọc Linh ‘nŏh bri kông thoi âu, krang kơ jung thoi âu, tĕh, tŏ ‘mi kial thoi âu ‘nŏh gơ̆h pơ tăm ‘lơ̆ng, đei yoa. Mă lei kơ lih yoa kiơ truh dang ei lăp đei 3,2ha tĕh pơ tăm đơ̆ng kon pơ lei lơ̆m xăh đĕch? Oei sâm Ngọc Linh âu jĭ ‘long tôch kăp gĭt, đei kơ jă măk, yoa kiơ bơ̆n ưh chĕp kơ̆l pơ gơ̆r, pơ tho tơ ƀôh vă tưk tơ iung tơ drong pran ‘lơ̆ng âu”.

Pơ gar ơng tơ đăh sâm Ngọc Linh.

Hăm đon pơ hnŏng đơ̆ng bơ ngai chĕp kơ̆l dêh char Kon Tum athei pơih xă đei tĕh pơ tăm sâm Ngọc Linh pơ yoa ăn tơ drong jang kơ măy pơm tơ mam, iŏk đơ̆ng dôm năr blŭng kơ sơ năm ‘nao 2022 hlôi đei lơ tơ drong ‘lơ̆ng pơih trong jang tŏk vă pơih xă tĕh pơ tăm sâm Ngọc Linh kơ dêh char Kon Tum.

Ƀai toan mơ mat hlŏh jĭ kon pơ lei ưh đei hơ drĕch, tơ đăh vă pơ tăm hlôi đei nơ̆r tơl bơih. Công ty jang hơ doi sâm Ngọc Linh Kon Tum dang ei oei vei lăng tĕh ‘long sâm xă hlŏh hăm dang 700ha pơ ma hơ dăh, đơ̆ng blŭng sơ năm 2022 anih jang hlôi ‘măn hơ met vă tĕch tơ đăh sâm ăn kon pơ lei bơih. Adrol kơ ‘nŏh anih âu lăp jang kiơ̆ trong tơ gŭm đĕch ngăl kơ na tam mă đei lơ bơ ngai gơ̆h răt iŏk tơ đăh păng tam mă pơm lăp hăm tơ drong ‘mĕh vă đei tơ đăh sâm Ngọc Linh đơ̆ng kon pơ lei.

Tơ đăh sâm Ngọc Linh 1 sơ năm

‘Ngoăih kơ ‘nŏh Công ty âu păng Công ty TNHH Một thành viên jang ‘long Đăk Tô oei tơ gŭm đĕch ăn 5 xăh kơ apŭng Đăk Glei, ‘nŏh xăh: Xốp, Mường Hoong, Ngọc Linh, Đăk Choong, Đăk Blô 1 xăh 1.000 tơ đăh sâm vă pơm pơ gar ơng tơ đăh, mưh ‘long đei plei ‘nŏh pơ gơ̆r ơng găr vă ƀơk ăn kon pơ lei dơ̆ng. Kŭm hăm ‘nŏh jĭ hơ nơ̆ng pơih xă trong jang hơ doi vang pơ tăm sâm đơ̆ng anih jang hăm kon pơ lei.

Ƀok Trần Hoàn, Kơ dră chĕp kơ̆l Công ty jang hơ doi sâm Ngọc Linh Kon Tum ăn tơ băt găh tơdrong đei yoa đơ̆ng trong jang hơ doi âu: “Kon pơ lei kŭm ưh kăl pơ ma ưh đei tĕh vă pơ tăm. Mă đơ̆ng Công ty athei thuê đơ̆ng tĕh đak ră mă lei Công ty asong ăn kon pơ lei pơ tăm lơ̆m hơ găt tĕh ‘nŏh, lăp kăp pơ kăp ưh đei kŏh phă bri đĕch, ‘nŏh huei bơih. Kon pơ lei đei nơ̆r pơ kăp kơ dih đe sư. Vă akhan grŭp jang hơ doi tơ dăh bơ ngai yơ pơm glăi ‘nŏh tơ mam sư jang ‘nŏh ưh gơ̆h iŏk yoa hloi bơih. ‘Nŏh jĭ nơ̆r pơ kăp lơ̆m grŭp jang hơ doi. Trong jang âu tôch ‘lơ̆ng”.

Chă đei hơ drĕch păng jên jang dêh char Kon Tum pơ hnŏng vă pơ tăm 500ha sâm Ngọc Linh lơ̆m sơ năm 2022

Jĭ tơ ring pơ tăm sâm Ngọc Linh tơm kơ dêh char Kon Tum, ƀok Võ Trung Mạnh, Kơ dră vei lăng kon pơ lei apŭng Tu Mrông ăn tơ băt, Khul kơ dră chĕp kơ̆l apŭng hlôi đei trong mong akŏm jên jang vă lơ bơ ngai, mă loi jĭ kon pơ lei bơ ngai Xơ đăng tơ̆ âu pơ tăm đei ‘long sâm Ngọc Linh: “Sơ năm 2022 ‘ngoăih kơ tơ drong kon pơ lei đei hơ drĕch chă pơ tăm kơ dih, apŭng oei apinh păng đei dêh char drơ̆ng nơ̆r bơ̆ jang hăm anih mong jên tơ lĕch jên chă tơ drong jang ăn apŭng dang đơ̆ng 50 - 60 ti vă kon pơ lei tŏk iŏk pơ tăm sâm. ‘Nâu jĭ trong jang tôch ‘lơ̆ng. ‘Ngoăih kơ ‘nŏh jên tŏk iŏk tơ gŭm ăn bơ ngai tơ nuh, vă jê̆ tơ nuh kŭm đei dang 40, 50 ti. Sơ năm ‘nâu atŏk tơ iung ‘long pơ gang đơ̆ng kon pơ lei pơ tăm dang 100 ti, ưh pă pơ ngơ̆t găh jên jang bơih”.

Sơ năm 2022 dêh char Kon Tum vă pơ tăm ‘nao 500 ha sâm Ngọc Linh, lơ̆m nŏh apŭng Đăk Glei 10ha păng apŭng Tu Mrông 490ha. Hăm đon kơ chăng găh hơ drĕch păng jên jang, Kon Tum lui gô jang đei tơ drong hơ tŏk đĭ đăng tĕh pơ tăm sâm Ngọc Linh kơ dêh char truh hlŏh 1.600ha. Sơ năm ‘nao 2022 đei khul kơ dră pơ gơ̆r, anih jang păng kon pơ lei tơ̆ Kon Tum hơ mĕng gô jing sơ năm pơih trong ăn hơ yak tŏk pran lơ̆m tơ drong pơih xă pơ gar ‘long sâm Ngọc Linh vă năm truh tơ drong tơm atŏk tơ iung đei tơ ring tĕh pơ tăm ‘long pơ gang, pơm lăp ăn tơ drong jang kơ măy pơm tơ mam đơ̆ng sâm Ngọc Linh.

Khoa Điềm: Chih

Dơ̆ng: Tơ blơ̆