VOV4.Bahnar - Băt hơdăh tơdrong kăl tơ̆ tơring lơ̆m dôm xơnăm tơjê̆ âu, lơ unh hnam hnam kon pơlei lơ̆m tơring Ea Kpam, apŭng Cư Mgar hlôi axong bơ̆ hơdrong kon tơrong vă hơtŏk păng pơih xă tơdrong rong bơbe. Hnam tŏ xĕt noh rong đei ƀar pêng jĭt tŏ, mă lơ noh đei kơ hrĕng tŏ. Lơ unh hnam hlôi hơtŏk đei ƀôh pơdrŏng đơ̆ng tơdrong jang âu.  

Ƀôh bơbe pơyua lơ găh mŭk drăm, jên bơ̆ hơdrong var ưh đei lơ, tenh đei xa păng iŏk tơvih jên axong jang noh ăh xơnăm  2018, unh hnam Nguyễn Trung Hiếu tơ̆ thôn 1, xăh Ea Kpam, apŭng Cư Mgar axong jê̆ 300 trĭu hlj bơ̆ hơdrong var păng răt 200 tŏ bơbe vih rong. Jang răh, xư chă hơlen răh tơdrong hlôh vao đơ̆ng bôl boăl, kiơ̆ hla bar tơroi tơbăt, mạng internet noh khul bơbe tŏk vơ̆ pran. Dang ei, pơgar rong bơbe kơ unh hnam Hiếu hơnơ̆ng đei đơ̆ng 500- 700 tŏ bơbe yŏng păng bơbe xa ‘nhĕm. Rim xơnăm tĕch đei jê̆ 1000 tŏ bơbe xa ‘nhĕm hăm kơjă đơ̆ng 105.000 - 140.000 hlj minh kĭ kiơ̆ kơ khei năr. Ưh adrô̆ tĕch bơbe xa ‘nhĕm, unh hnam xư oei tĕch kon yŏng, đơ̆ng rŏng kơ jô̆ hơlen jên huach rong noh unh hnam oei đei yua hloh 500 trĭu hlj minh xơnăm: “Inh rong bơbe xa ‘nhĕm, inh răt bơbe đơ̆ng 10 truh 15 kĭ vih rong lơ̆m 105 năr noh tĕch tơlĕch. Rim tŏ bơbe đơ̆ng rŏng kơ jô̆ jên huach noh inh đei yua đơ̆ng  3 truh 500 rơbâu minh pôm. Đei yua đơ̆ng rong bơbe noh lơ, pơtêng tơdrong rong bơbe hăm dôm kon tơrong nai noh bơbe ưh gan ƀơm pơrang hloh noh bơngai rong adoi xơđơ̆ng jơhngơ̆m”

Duh jing minh unh hnam rong kơ hrĕng tŏ bơbe rim xơnăm, ƀok Phan Đình Hùng, thôn 1 xăh Ea Kpam ăn tơbăt: tơdrong rong bơbe, ‘nguaih kơ tơdrong tih vơ̆ tenh, hơkâu trăp, bơbe ưh gan ƀơm pơrang jĭ, kơjă tĕch noh xơđơ̆ng, noh tơmam xa ăn bơbe adoi ƀônh: “Minh tơdrong noh bơbe adoi ƀônh rong, tơmam xa hăp mă tơm noh ‘nhĕt. ‘Nhĕt tơ̆ âu noh hla ƀơr, hla mit, hla keo đang kơ noh ba pơtăm ‘nhĕt tơ̆ pơgar to”

     Kiơ̆ tơdrong hơlen lchih akŏm lơ̆m tôm xăh Ea Kpam, apŭng Cư Mgar đei hloh 40 unh hnam jang rong bơbe, hăm kơsô̆ hloh 20 rơbâu tŏ. Dôm hơdrĕch bơbe đei rong mă lơ noh bơbe Ấn độ, bơbe Ƀăch thảo. Ƀok Phạm Hữu Lộc, Phŏ Kơdră Anih vei lăng kon pơlei xăh  Ea K’pam, apŭng Cư Mgar ăn tơbăt, dang ei tơdrong rong bơbe tŏk bŏk đei kon pơlei hơyak jang ‘nao hlôi păng tŏk bŏk tơgop kăp gĭt lơ̆m pơjing tơring pơxĕl ‘nao, hơtŏk iŏk yua ăn kon pơlei, hơtŏk mŭk drăm – tơpôl lơ̆m tơring Ea Kpam, apŭng Cư Mgar: “Dang ei tơring tŏk bŏk oei tơlĕch pơjing hơp tak xăh rong kon tơrong vă iŏk tơmam drăm bơbe jing trong vă hơtŏk rong kon tơrong. Gô pơm trong hiôk ăn dôm unh hnam vang jang lơ̆m Hơp tak xăh, mă ƀar noh tơgŭm găh khoa hŏk kih thuơ̆t bơih atŭm hăm dôm tơdrong pơkăp găh khôi luơ̆t păng tơguăt dôm anih jang mŭk drăm vă tĕch tơlĕch tơmam drăm kiơ̆ trong pơkăp kơjăp xơđơ̆ng”

* Găh tơdrong đei, tơdrong jang gơ̆h adoi nhen mĭnh ƀar nơ̆r pơkă hăm trong rong pơbe tơ̆ tơring, bơ̆n gômơ̆ng ‘măng chă pơma dơnŭh đơ̆ng bơngai chĭh tơdrong tơroi hăm ƀok Trần Ngọc Sơn Kơ iĕng Kơdră Dơnŏ anĭh vei lăng Rong kon tơrong păng jang vei lăng kon tơrong dêh char Dak Lăk tơ̆ hơla au:

- Ƀok Trần Ngọc Sơn ăi, rŏ năng vă chă pơma, lơ̆m dôm sơnăm tơ jê̆ au, trong rong pơbe tŏk bŏk atŏk kơtang tơ̆ Dak Lăk păng ‘măng mă blŭng hlôi hơnhăk đei iŏk yua kơ jăp. Ih hơlen lơ liơ găh tơdrong đei păng tơdrong iŏk đei jơnei đơ̆ng trong rong pơbe tơ̆ dêh char Dak Lăk?

- Ƀok Trần Ngọc Sơn: “Găh tơdrong atŏk tơ iung rong pơbe tơ̆ dêh char Dak Lăk hrei au hlôi đei dang 995.450 tŏ, lơ̆m au găh lơ rong pơbe tĕch păng tŏ sĕt rong iŏk đak tŏh. Dêh char Dak Lăk ‘nŏh mĭnh lơ̆m dôm dêh char đei tĕh jang sa să hlŏh lơ̆m tĕh đak bơ̆n, lơ̆m au groi tĕh vă rei pơtăm ‘long jang sa păng tĕh bri kông jĭ tôch lăp ăn rong kon tơrong nhen rong rơmo păng pơbe. Mă ƀar găh ‘ngiĕt chă hiem pơbe ‘nŏh pơ đĭ chă vei tơ̆ ‘ngiĕt bri, rim kơ loăi ‘long păng ‘ngiĕt pơtăm, rim hơnong ƀa au to. Mă pêng dơ̆ng ‘noh tŏ ‘mi kial tơ̆ Dak Lăk jei sơđơ̆ng ‘lơ̆ng, ‘năr rơngơp tôch rơvơn ăn rong kon tơrong, lơ̆m au đei pơbe.”

- Hrei au rong pơbe tơ̆ Dak Lăk nhen lĕ oei kiơ̆ chă rong kơ dĭh, tơdrong pơm ăn đei dôm tơdrong long yă kiơ hăm bơngai chă rong păng hơnĭh bơ̆ jang vei lăng, mă kăl lơ̆m khei ‘năr đei jĭ hơbŭh Covid-19 hrei au?

- Ƀok Trần Ngọc Sơn: “Lơ̆m khei năr au ki kơ yuơ kơ jă ‘nhĕm pơbe măt, hơnhăk đei iok yua kơ jăp ăn bơngai rong kơ yuơ lơ lŏh kon pơlei lơ̆m dêh char atŏk kơtang rong pơbe kiơ̆ trong rong mơ̆ng kơ dĭh păng đe rong pơbe hlôi tŏk lơ. Tơdrong tơlĕch ăn hrei au ‘nŏh atŏk kơtang lơ lau gô pơm ăn trŭh tơdrong tĕch mơdro au to lơ̆m tơdrong mơdro sa hrei au đei ƀơm kơnê̆ đơ̆ng jĭ hơbŭh Covid-19. Hơnĭh răt iŏk pơbe găh lơ ‘nŏh rim hơnĭh et sa, đe pơgơ̆r pơkong ŭnh om dăh mă rim hơnĭh mơdro et sa lơ̆m tơring. Mă lei khei năr au ki jang kiơ̆ bơ̆ jang tang găn jĭ Covid-19 lơ̆m dêh char ‘nŏh Dơnŏ anĭh vei lăng kon pơlei dêh char adoi nhen rim apŭng, thĭ xăh, pơlei tơm hlôi pơjing lơ tơdrong tơchơ̆t jang kiơ̆ kơtang bơ̆ jang tang găn adoi nhen tang ‘măng rim hơnĭh et sa, hơnĭh pơgơ̆r pơkong kiơ̆ tơdrong tơchơ̆t. Kơ yuơ lơ lŏh tơdrong chă răt iŏk jei pă gan kơtang kơna đei ƀơm trŭh tơdrong tĕch mơdro ư̆h kơ hlot”.

-  Mư̆h lei kiơ̆ kơ ih, bơ̆n kăl đei trong jang yă kiơ vă rong pơbe sơđơ̆ng ‘lơ̆ng hơ iă?

- Ƀok Trần Ngọc Sơn: “Kiơ̆ kơ nhôn, lơ̆m khei năr au kơnh bơngai rong dăh chă rong pơbe kiơ̆ hơp tak xah, khul jang hơdoi vă akŏm rim ŭnh hnam jang sa đơ̆ng nŏh iung jang kiơ̆ trong tĕch răt đơ̆ng kon pơbe răt rong, tơmam drăm hiĕm đơ̆ng nŏh trŭh tơdrong pơm tơlĕch păng pơjing hơnăn ăn tơmam drăm vă pơjing khŭl jang lăp ‘lơ̆ng ăn tơdrong chă tĕch mơdro, bơngai răt yua găh tơdrong ‘lơ̆ng, găh kơ jă mă kăl găh tơbăt hơdăh hơnĭh chă rong kiơ̆ ‘lơ̆ng adoi nhen rơgŏh ‘lơ̆ng kơ ‘nhĕm pơbe.”

- Lei a, bơnê kơ ih ƀok hơ!

Lan – Zưt chih păng pơre nơ̆r