VOV4.Bahnar - Dôm sơ năm âu ki, tơ drong jang kon pơ lei jang chu\n mir pơ jei băl pơm tơ le\ch te\ch mơ dro lơ\m de#h char Kon Tum đei [o#h tôch kơ hơ iă păng hơ nhăk tru\h io\k yua lơ, tơ gop lơ\m hơ to\k tơ iung mu\k drăm – tơ pôl kơ de#h char, pơm tơ pl^h hloi tơ ring tơ rang tơ rang. Lơ kon pơ lei jang chu\n mir ư\h khan lăp jang mu\k drăm hơ gei mă oei đei lơ tơ gop ăn tơ pôl. Đe sư jing dôm bơ ngai hơ gei, đei [ơm ‘lơ\ng tơ\ tơ ring tơ rang, tơ drong kon pơ lei kon kông kơ tơ ring

Tơ roi tru\h m^h A Hình (56 sơ năm) – Kơ dră khu\l vei lăng kon pơ lei jang chu\n mir xăh Tê Xăng (apu\ng Tu Mơ Rông), kon pơ lei lơ\m pơ lei Đăk Song – tơ ring sư to\k bo\k ar^h sa adoi lăng ‘lơ\ng ngăl, ư\h khan lăp yua đơ\ng tơ drong pơ nam, hơ drin jang sa, mă oei tơ\ jơ hngơ\m đon băt tơ gu\m lơ kon pơ lei lơ\m tơ ring hơ drin yak hlo\h klăih đơ\ng dơ nu\h hin, pơm pơ dro\ng tro\ [lep.

M^h A Hình tơ roi, đơ\ng sơ năm 2000 tơ\ hơ drol, kon pơ lei tơ\ xăh Tê Xăng vă đ^ đăng lăp băt pơ tăm [a 1 sơ năm 1 pơ yan đe\ch, io\k yua [ơ\t lăp ư\h kơ măh sa kơ na tơ drong ar^h sa tôch kơ mơ mat tat. Sư tơ che\ng tơ chă trong năm lơ\m jang sa ăn u\nh hnam sư păng ‘me\h tơ chă trong pơ tho, tơ gu\m kon pơ lei hơ to\k tơ iung mu\k drăm u\nh hnam, hơ drin yak hlo\h klăih đơ\ng dơ nu\h hin.

Sơ năm 2004, m^h A Hình tơ le\ch 15 triệu hlak jên năm tơ\ Gia Lai răt 100 hơ cho# [um [lang bro\k pơ tăm đang kơ ‘no\h pơm hơ dre\ch vang chă song ăn kon pơ lei. Kiơ\ đơ\ng rim pơ yan jang, [um [lang ro# io\k ăn [um plei lơ, tơ gu\m đei 1,2 u\nh hnam kon pơ lei đei dơ\ng jên ie\ vă yua lơ\m tơ drong ar^h sa.

Sơ năm 2008, kiơ\ đơ\ng tivi păng mơ\ng bro\, m^h A Hình băt kon pơ lei tơ\ apu\ng Nam Trà My (de#h char Quảng Nam) to\k bo\k tơ iung pơ tăm sâm Ngọc Linh păng klăih đei dơ nu\h dơ nu\h hin. Sư năm dôm j^t km năm tơ\ tơ ring buăl vă chă hơ len lăng tơ drong pơ tăm păng vei lăng kơ loăi sâm g^t âu. Đơ\ng ro\ng 1 gie\ng ho\k pơ hrăm tơ\ âu, sư yua 100 triệu hlak jên răt 100 găr hơ dre\ch păng 50 tơ nơm sâm Ngọc Linh đơ\ng 1 tru\h 2 sơ năm che\p bro\k pơ tăm tơ\ Tê Xăng.

Lơ sơ năm đơ\ng ro\ng, gơ nang đơ\ng pơ nam vei lăng, pơ gar sâm Ngọc Linh tơ\ kông kơ jung hlo\h 1.900m kơ m^h A Hình blu\h jing ‘lơ\ng. Sư oei hơ drin to\k kông, tơ hrông trong bri tơ chă dôm ‘long sâm Ngọc Linh chăt kơ d^h che\p bro\k tơ\ pơ gar sư vă pơm hơ dre\ch. Đei gar hơ dre\ch đơ\ng dôm plei sâm ro# io\k đei, sư io\k ơng jing ‘long ie\. Tru\h dang ei, pơ gar sâm Ngọc Linh sư đei tru\h rơ bâu tơ nơm hăm te\h xă 0,5hec tar.

Ư|h kơ pơ dơ\h tơ\ tơ drong pơ tăm sâm Ngọc Linh, m^h A Hình oei pơ tăm 5hec tar tơ [ăr, 5hec tar [um [lang, 2hec tar che\h phe, 3 sào sâm hro păng lan kim tuyến, rong 20 to\ nhu\ng, 10 to\ rơ mo, 5 to\ kơ pô… Hăm tơ drong jang mu\k drăm sư, ako\p io\k yua rim sơ năm đơ\ng ro\ng kơ jo# đ^ jên jang sư io\k đei hlo\h 500 triệu hlak jên.

M^h A Hình tơ băt, io\k đơ\ng pơ tăm sâm Ngọc Linh ku\m hăm dôm ‘long pơ gang nai jơ nei, sư adoi vang tơ gu\m tơ drong hlo#h vao, găr hơ dre\ch păng ‘long hơ dre\ch hăm kơ jă re vă kon pơ lei pơ tăm lang să. Hơ dai hăm ‘no\h, hăm tơ drong jang mu\k drăm đơ\ng kơ d^h, sư oei pơm tơ drong jang ăn lơ bơ ngai jang tơ\ tơ ring, mă loi ‘no\h j^ lơ\m dôm ‘măng ro# te\ch. Tru\h dang ei, đei lơ u\nh hnam kon pơ lei tơ\ xăh Tê Xăng [rư\ [rư\ klăih đơ\ng dơ nu\h hin păng đei tơ drong ar^h sa sơ đơ\ng.

Ku\m nhen m^h A Hình, ‘nho\ng A Hiếu (49 sơ năm) oei tơ\ thôn Kon Gung, xăh Đăk Mar, apu\ng Đăk Hà j^ 1 lơ\m dôm kon pơ lei jang chu\n mir hơ gei tơ\ Đăk Hà băt tơ ge\ch yua tơ drong ‘lơ\ng đơ\ng te\h păng to\ ‘mi kial kơ tơ ring vă hơ to\k tơ iung jang sa lăp. Io\k đơ\ng oei tơ dăm, ‘nho\ng A Hiếu hlôi pơ nam kơ jang păng đei đon hơ drin yak klăih đơ\ng dơ nu\h hin. Lơ sơ năm chă hơ len lăng, hơ drin mu\ih ro\h cho\h klăng, ‘nho\ng A Hiếu pơ tơm pơ tăm [a đak, [um [lang. Jang răh mong răk răh, đơ\ng ro\ng âu sư pơ tăm thim ‘long tơ [ăr, che\h phe păng kơ su.

Tru\h dang ei, ako\p te\h pơ tăm ‘long kơ ‘nho\ng A Hiếu đei vă je# 11hec tar. Io\k yua đơ\ng ro\ng kơ jo# đ^ jên jang io\k đei 1,2 ti hlak jên 1 sơ năm. Hăm tơ drong jang pơ tăm ‘long đơ\ng kơ d^h, ‘nho\ng A Hiếu tơ gu\m 18 ‘nu bơ ngai jang đei tơ drong jang hơ nơ\ng, 350 ‘nu bơ ngai jang đei tơ drong jang lơ\m pơ yan ro# te\ch.

Ư|h khan lăp jang mu\k drăm hơ gei, ‘nho\ng A Hiếu ling lang vang tơ gu\m tơ drong hlo#h vao jang sa, tơ gu\m phe [a, ‘long hơ dre\ch, kon yo\ng păng ăn to\k io\k jên ư\h kơ io\k jên kon hăm kơ so# jên hlo\h 200 triệu hlak jên ăn kơ dôm u\nh hnam dơ nu\h hin hơ to\k tơ iung mu\k drăm. Sư hơ drin tơ roi tơ băt kơ kon pơ lei vei lăng sơ đơ\ng tơ pôl, ‘ne\ kơ lui dăh mă mơ\ng kiơ\ bơ ngai kơ ne# yua hơ dre\ch kon kông, lui khop vă tơ jră phă Đảng, te\h đak, che re gru\p tơ goăt tơ goăl hơ dre\ch hơ dru\ng; sư oei yua kơ măy cho\h kơ u\nh hnam chơ tơ mam ming man, vang jang lơ năr jang vă pơm trong [ê to\ng ăn pơ lei…

De#h char Kon Tum oei lơ kon pơ lei jang chu\n mir hơ gei nai nhen m^h Nguyễn Khắc Phương (54 sơ năm) oei tơ\ thôn 8, thị trấn Đăk Rve, apu\ng Kon Rẫy, bơ ngai io\k đei hơ năn “ Kon pơ lei jang chu\n mir Việt Nam hơ gei hlo\h 2018”. Hăm tơ drong jang che\h phe, kơ su, tiu lơ\m te\h să 11hec tar, rim sơ năm, m^h Phương io\k đei vă je# 1,7 ti hlak jên đơ\ng ro\ng kơ jo# đ^ jên jang. Dăh mă A Thi (36 sơ năm) oei tơ\ thôn Kon Tu Dốp 2, xăh Pô Kô, apu\ng Đăk Tô, bơ ngai io\k đei hơ năn “ Kon pơ lei jang chu\n mir Việt Nam hơ gei hlo\h 2019”. Hăm tơ drong jang [um [lang, che\h phe, kơ su, rong ka đak [lăng hăm te\h să 24hec tar, A Thi đei io\k yua rim sơ năm vă je# 2 ti hlak jên. Sư oei tơ gu\m 20 ‘nu bơ ngai jang đei tơ drong jang hơ nơ\ng păng kơ hre\ng ‘nu bơ ngai jang đei tơ drong jang pơ yan io\k yua…

Đơ\ng ro\ng kơ io\k đei hơ năn kon pơ lei jang chu\n mir Việt Nam hơ gei hlo\h, dôm kon pơ lei jang chu\n mir A Hình, A Hiếu, Nguyễn Khắc Phương dăh mă A Thi oei hơ nơ\ng hơ drin, ho\k pơ hrăm tơ mơ\t yua dôm tơ drong jang mu\k drăm ‘nao păng vang tơ gop ư\h kơ pơ dơ\h ăn tơ drong jang hơ to\k tơ iung jang sa tơ\ tơ ring. Đe sư tơ găl ‘no\h j^ dôm bơ ngai jang ‘lơ\ng ăn rim kon pơ lei jang chu\n mir nai ho\k pơ hrăm păng lăng kiơ\.

Thuem: Tơ blơ\