VOV4.Bahnar - Tơplih đon kơchĕng choh jang, tơguăt hăm tơring tĕch răt vă tơbang tơmam choh pơtăm, tŏk bŏk oei jĭ hơyak ‘nao kơ kon pơlei jang chŭn dêh char Gia Lai. Mă ƀơm lơ tơnap tap, mă lei hăm tơdrong adrin lơ̆m tơdrong chă tơguăt tĕch tơlĕch tơmam choh pơtăm, lơ kon pơlei hlôi tơroh dih băl vă tĕch tơlĕch tơmam drăm gơh hlot, kơjă tĕch adoi xơđơ̆ng. Kiơ̆ đơ̆ng tơguăt jang, lơ tơmam pơtăm đei ‘lơ̆ng hloh kiơ̆ ƀlep nhen pơkăp OCOP, đơ̆ng noh tơgŭm ăn dôm tơmam pơtăm đei, gơh tĕch tơlĕch pran hloh lơ̆m tơring.

Xơnăm 2019, ƀok Trần Quang Sơn, minh bơngai jang pơtăm tiu hưuh kơ tơ̆ xăh Nam Yang, apŭng Đak Đoa, dêh char Gia Lai duh oei pơxuơ̆\k pơxuơ̆l tam mă băt pơm thoi yơ vă tơbang tơmam tiu hưuh kơ mă kơdih po pơm tơlĕch truh hăm bơngai răt yua. Păng, trong hiôk hlôi truh hăm ƀok ƀơ̆t anih jang kơpal kơ tơring tơlĕch trong pơkăp OCOP “Rim xăh minh tơmam drăm”. Mă oei lơ tơdrong tam mă juăt păng ƀơm lơ tơnap tap, chŏng mă đơ̆ng rŏng kơ đei dôm anih juăt jang hăt hot tơgŭm, pơtho tơbăt, ƀok Sơn hlôi khĭn axong jang hơ ‘nhăk tơmam “Tiu brê” lơ̆m tơdrong jang OCOP păng đei iŏk xơkơ̆t 3 sao kơ dêh char: “Đơ̆ng vang jang kiơ̆ pơkăp OCOP noh ba  ahei hơtŏk pơ ‘lơ̆ng kơjă tơmam drăm. Mă mônh tơmam mă inh pơm tơlĕch athei kiơ̆ ƀlep pơkăp noh ưh đei yua pơgang păng phŏng hoă hŏk. Axong jên răh kơmăi kơmŏk kiơ̆ trong ‘nao vă pơm tơlĕch pơjing tơmam drăm kăp gĭt hloh”

Pơm jang răh rai, adrô̆ adrăn, gô tơnap hơtŏk tơgar găh tơmam choh pơtăm đei lơ̆m tơring. Yuơ noh, dang ei vă bơngai răt yua băt truh lơ hloh găh tơring pơtăm tiu hưuh kơ Nam Yang, ƀok Sơn hlôi atŭm hăm kon pơlei vang jang atŭm hăm Hơp tak xăh Choh jang xa Nam Yang vă hơtŏk pơm tơlĕch tiu hưuh kơ, pơjing đei hơnăn vă hơtŏk kơjă tơmam drăm.

Đei tơdrong tơguăt jang kiơ̆ pơkăp đei xơkơ̆t đơ̆ng anih jang kơpal, noh truh dang ei tơmam găr tiu hưuh kơ kơ Hơp tak xăh Nam Yang hlôi đei iŏk tơchơ̆t  OCOP 4 sao kơ dêh char Gia Lai. ‘Nâu đei lăng jing hơyak kăp gĭt tơgop hơ ‘nhăk tơmam mă kon pơlei pơtăm đei lơ̆m tơring kĕ tơgar hăm dôm tơmam pơtăm nai tĕch tơlĕch lơ̆m tơring. Ƀok Nguyễn Tấn Công, Kơdră Jơnŭm pơgơ̆r jang Hơp tak xăh Nam Giang, apŭng Đăk Đoa tơroi: “Nhôn đei tơmam OCOP đei iŏk tơchơ̆t 4 sao pơih xă tĕch tơlĕch lơ̆m tơring. Mă kăl noh găh anih tĕch OCOP lơ̆m jâ̆p teh đak. Mă ƀar, nhôn đei tơgŭm jên jang vă man hnam kơmăi pơm tơlĕch tơmam drăm đơ̆ng choh pơtăm. Nhôn pơm jang păng pơm tơlĕch đơ̆ng pơgar jang hưuh kơ truh tơ̆ tơpang ti bơngai yua păng hơtŏk đei kơjă kăp gĭt\”  

Atŭm hăm dôm dêh char Tây Nguyên, tơdrong hiôk găh dôm tơmam choh pơtăm dơnơm tơ̆ Gia Lai nhen ka phê, găr tiu, găr điêu, đak xut, phe păng dôm kơloăi tơmam pơgang... hlôi đei kon pơlei, hơp tak xăh axong pơjing dôm tơmam OCOP.

Minh lơ̆m dôm tơdrong bơ̆ng pang hơdăh noh jing phe mă kon pơlei pơtăm tơ̆ mir na Phú Thiện, apŭng Phú Thiện, dêh char Gia Lai. Adrol ki, ăh pơyan iŏk yua, kon pơlei kăt ƀa tĕch kơtă tơ̆ na hăm kơjă ưh đei xơđơ̆ng. Chŏng mă, đơ̆ng rŏng 2 xơnăm hăm pơkăp pơjing hơnăn “Phe Phú Thiện”, kon pơlei tơguăt jang atŭm hăm hơp tak xăh lơ̆m tơring pơjing mir na xă, iŏk pơtăm dôm hơdrĕch ƀa ‘lơ̆ng, pơm jang kiơ̆ pơkăp VietGap. Tơguăt hăm jên axong jang đơ̆ng Teh đak tơgŭm, kon pơlei hlôi tơgop jơhngơ̆m hăm hơp tak xăh axong răt kơmăi xơ̆k hrăng, hlŏng pơ ‘lơ̆ng phe. Dang ei, “Phe Phú Thiện” truh tơ̆ tơpang ty bơngai yua hlôi đei pơkăp ‘lơ̆ng OCOP 4 sao. Ƀok Phạm Ngọc Nghĩa, Kơdră Hơp tak xăh Choh jang xa Chư A Thai, apŭng Phú Thiện, Gia Lai ăn tơbăt: Dang ei, hơp tak xăh hlôi chih măt mir na xă 140 ha, tơguăt jang hăm 70 unh hnam kon pơlei vă pơtăm 3 kơloăi phe kiơ̆ pơkăp OCOP 4 sao tĕch tơlĕch lơ̆m tơring: “Xơnăm 2019, Hơp tak xăh đei jơnei tơchơ̆t 3 khul phe JO2,  LH12, TP 25 đei jơnei tơchơ̆t 3 sao. Xơnăm 2020 Hơp tak xăh đei jơnei 4 sao 3 khul phe âu. Xơnăm 2019 Hơp tak xăh tĕch phe ưh đei lơ, noh ăh xơnăm 2020, Hơp tak xăh pơtăm đei 1 xơnăm 300 tâ̆n. Xơnăm 2021 đei lơ chih măt păng pơkăl kĭ pơkăp hăm hơp tak xăh vă pơih anih tĕch phe, dôm tơring lơ̆m dêh char păng ‘nguaih kơ dêh char”

Kiơ̆ Anih Choh jang xa dêh char Gia Lai, khei năr âu ki, kon pơlei jang mir lơ̆m tơring hlôi đei tơplih hơdăh lơ̆m trong pơm jang, tơrĕk axong ăn choh pơtăm kiơ̆ trong ‘nao roi năr roi kơjung ƀlep hăm tơdrong kăl kơ tơring. Atŭm hăm noh tơdrong jang OCOP đei tơlĕch, hlôi pơjing tơdrong hơvơn pran, ƀơ̆t dôm tơmam drăm ‘lơ̆ng kơyuơ kon pơlei pơm tơlĕch đei tơgŭm pơkăp, tơgŭm ăn tơdrong pơm jang đơ̆ng kon pơlei đei tơchơ̆t kiơ̆ trong ‘nao.

Kiơ̆ đơ̆ng dơnŏ anĭh bơ̆ jang hơlen, rim tơmam drăm đei drơ̆ng nơ̆r OCOP tơ̆ Gia Lai roi năr roi ‘lơ̆ng liĕm găh tơmam drăm ‘lơ̆ng, găh măt lăng, ‘lơ̆ng găh kơdŭng tăh, sơđơ̆ng ƀlep pơkăp  găh tem, hơnăn, tơbăt hơdăh tơring pơm tơlĕch. Đơ̆ng nŏh hlôi pơjing đei trong jang sa hơdoi lơ̆m pơm tơlĕch tĕch mơdrăm chŏh jang sa kơ kon pơlei, hơp tak xah hăm hơnĭh mơdro sa. Tơgŭm ăn tơmam drăm kon pơlei jang sa twochă đei hơnĭh răt iŏk sơđơ̆ng. Vă băt hơdăh hlŏh dơ̆ng găh tơdrong au, Bơngai chă chĭh kơtơ̆ng ang hlôi pơma dơnŭh hăm ƀok Lưu Trung Nghĩa, Kơdră chĕp pơgơ̆r Dơnŏ anĭh vei lăng Chŏh jang sa păng Atŏk tơ iung tơring tơrang dêh char Gia Lai.

- Ƀok ăi, lơ̆m khei năr au ki, kon pơlei chŏh jang sa, hơp tak xah păng rim hơnĭh mơdro sa lơ̆m dêh char hlôi hơdrin vă pơjing đei tơmam drăm ‘lơ̆ng OCOP, dơnŏ anĭh vei lăng chŏh jang sa lăng lơ liơ găh tơdrong ‘nau?

- Ƀok Lưu Trung Nghĩa: Tơdrong jang OCOP kơ Gia Lai đei tơlĕch jang kiơ̆ đơ̆ng sơnăm 2019, đei tơklăh jing ƀar jăl jang, jăl jang mă blŭng đơ̆ng sơnăm2019 – 2020, jăl jang mă ƀar đơ̆ng rŏng sơnăm 2020. Trong tơlĕch jang đơ̆ng Trung ương ‘nŏh jăl jang 2016 – 2020, mă lei Gia Lai ‘nŏh 1 lơ̆m dôm dêh char tơlĕch jang hiơ hiơ̆. ‘Măng mă blŭng pơ đĭ jăl jang Gia Lai lăp apĭnh pơjing đei 51 tơmam drăm. Mă lei hlŏh 2 sơnăm tơlĕch jang, atŭm hăm jang ‘lơ̆ng pơrô̆ pơrôp, pơtho tơbăt păng tơgŭm djru kơna tơdrong vang iung jang đơ̆ng kon pơlei, hơnĭh mơdro sa, hơp tak xah ‘nŏh jĭ tôch tơnăp. Hlŏh 2 sơnăm tơlĕch jang hlôi jang kiơ̆ đei jơnei 149 tơmam drăm, tŏk 3 ‘măng pơtêng hăm tơdrong hơmŏ ‘măng mă blŭng. ‘Nau jing hơyak gĭt kăl hlŏh vă atŏk tơ iung mŭk drăm tơring chŏh jang sa. Mă kăl rim tơmam drăm OCOP Gia Lai tôch lăp hăm trong tơlĕch jang păng bơ̆n hlôi jang ‘lơ̆ng tơdrong jang OCOP lơ̆m khei năr au ki.

- Tơdrong pơjing dôm tơmam drăm kơ dĭh kơ dêh char Gia Lai vă atŏk tơ iung rim tơmam drăm iŏk đei ‘lơ̆ng OCOP gô tơgŭm ăn tơdrong pơtrŭt, tơ ƀô̆h tơbăt tơdrong jang sakơ dêh char lơ liơ hŏ ƀok?

- Ƀok Lưu Trung Nghĩa: Gia Lai ‘nŏh dêh char đei lơ tơmam drăm hơ iă, lăp hăm 6 kơ loăi tơmam drăm OCOP mă OCOP tơgŭm djru vă atŏk tơ iung. Đơ̆ng rim tơmam drăm pơm pơgang, et sa, ‘nhot sa dăh mă rim tơmam drăm anai dơ̆ng kơ tơring, kơ rim ŭnh hnam, hơnĭh mơdro sa, mư̆h đei OCOP bơ̆n pơjing tơmam drăm au jing tơmam drăm kăl hlŏh dơ̆ng. Hơnhăk đei iŏk yua kơ jăp ăn ŭnh hnam, tơring, lăp hăm trong atŏk tơ iung mŭk drăm kơ tơring ‘nŏh atŏk tơ iung chŏh jang sa kơ jăp, atŏk kơtang tơ iung pơjing tơring tơrang ‘nao, tơgoăt atŭm hăm tơmang pơ hiơ̆, tôch lăp hăm tơdrong vă atŏk tơ iung kơ dêh char lơ̆m khei năr au ki.

- Ƀok ăi, vă hơnơ̆ng tơgŭm ăn tơmam drăm OCOP kơ dêh char Gia Lai atŏk tơ iung păng tơgăl hlŏh lơ̆m khei năr kơnh, hơnĭh bơ̆ jang găh tơdrong au gô tơlĕch jang rim tơdrong jang lơ liơ?

- Ƀok Lưu Trung Nghĩa: Tơdrong jang chŏh jang sa kơ dêh char Gia Lai păng mŭk drăm tơring chŏh jang sa jing tôch gĭt kăl hăm tơdrong sơđơ̆ng păng atŏk tơ iung kơ tơring lơ̆m khei năr au ki. Lơ̆m tơdrong jang OCOP gô tơgŭm ăn tơngla OCOP pơjing găh kơdŭng, pơtho tơbăt ăn đe sư apĭnh pơjing hơnăn tơmam drăm păng trong jang sa. Tơdrong au mư̆h apĭnh đei Dơnŏ anĭh vei lăng tơdrong tơchăr hơgei ƀơk ăn hla bơar drơ̆ng nơ̆r bơih ‘nŏh gô jing pơm tơngla ăn bơngai tơngla păng gô đei vei lăng năng tông. Ƀơ̆t măt vei lăng năng tông lơ̆m tĕh đak, đơ̆ng rŏng au kơnh dôm tơmam drăm 5 sao kơ bơ̆n gô apĭnh vei lăng năng tông tơ̆ mĭnh ƀar tĕh đak mă vă tĕch mơdro tơmam drăm OCOP tơ̆ nŏh. Lơ̆m khei năr kơnh, Dơnŏ anĭh vei lăng Khoa hŏk-Kmăi kmŏk gô pơtho tơbăt hơ iă tơdrong au vă tơgŭm ăn rim tơmam drăm OCOP atŏk kơtang dơ̆ng vă kơ bơ̆n hlôi đei tơmam drăm 4 sao ‘nŏh gô atŏk jing 5 sao dơ̆ng.

- Lei ah, bơnê kơ ih hơ!

Bơngai chĭh: Hoàng Qui

Tơblơ̆ nơ̆r: Lan-Amazưt