VOV4.Bahnar - Khei năr au ki, lơ tơring tơ̆ Dak Nông, Dak Lăk pơtăm pro ‘ngam Nhật Bản hơnhăk đei iŏk yua kơ jăp. Mă lei hơnĭh bơ̆ jang vei lăng chŏh jang sa pơkă athei kon pơlei, dang yơ đei pơkăp kơ jăp hăm hơnih tĕch mơdro răt iŏk tơmam drăm ‘nŏh mă pơtăm, ‘nĕ chă pơtăm mơ̆ng kơ vă kơnh rơkăh rơkai, tĕch mơdro ư̆h kơ hlot, tơhoach kon jên tơmơ̆t jang.

Hơnhăk tơruih ƀek lơ̆m pruih đak ăn pro ‘ngam

Đơ̆ng tŏk bŏk sơnăm 2020, ŭnh hnam ƀok Đỗ Hoàng Hà, thôn 3A, tơring Quảng Sơn, apŭng Dak Glong, dêh char Dak Nông hlôi tơgoăt jang hơdoi hăm Kŏng ty atŏk tơ iung Mŭk drăm Duyên Hải tơ̆ pơlei tơm Hồ Chí Minh vă pơtăm 1 ha pro ‘ngam Nhật Bản (đei tơring akhan pro găm). Mư̆h tơgoăt jang hơdoi, ŭnh hnam ƀok Hà đei Kŏng ty tĕch ăn hơdrĕch, pơtho kih thuơ̆t pơtăm, vei lăng pro ‘ngam Nhật Bản păng kĭ pơkăp răt iŏk pơđĭ plei pro hăm kơ jă 7.000 hlak jên lơ̆m 1 kĭ.

Đơ̆ng rŏng dang 2 khei vei lăng, mir pơgar pro đei plei. Mĭnh pơyan pro ‘ngam Nhật Bản đunh đơ̆ng 8 trŭh 12 khei gô mơ̆ng bơngai pơtăm vei lăng năng tông lơ liơ. Dôm plei pro phĕ đei dang yơ ‘nŏh Kŏng ty răt iŏk đĭ dôm nŏh vă chơ tĕch ăn tĕh đak Nhật Bản. Kơ yuơ lơ lŏh, ŭnh hnam ƀok Hà sơđơ̆ng jơhngơ̆m jang sa, ư̆h pă tơtăm găh kơ jă păng găh tĕch mơdro bơih. Ƀok Hà tơbăt: “Tơdăh vei lăng năng tông kơ jăp ƀlep ‘lơ̆ng lei lơ̆m 1 ha phĕ iŏk đei đơ̆ng 70 trŭh 100 tân gô mơ̆ng kiơ̆ pơyan. Lăp đơ̆ng rŏng tơklăh pơđĭ kon jên tơmơ̆t jang ‘nŏh oei đei iŏk yua đơ̆ng 200-300 trĭu hlak jên lơ̆m 1 ha. Mă lei, lơ̆m pơtăm kăl ƀlep hăm kih thuơ̆t, mă kăl lăng kơ jăp lơ̆m vei lăng năng tông, tang găn sơdrông, sơđơ̆ng rơgŏh ‘lơ̆ng găh plei păng rim tơdrong pơkăp ‘lơ̆ng rơgŏh ăn tĕch mơdro tơ̆ tĕh đak đe”.

Kon pơlei hơdrin vei lăng pro ‘ngam Nhật Bản ƀlep hăm kih thuơ̆t

Jei lei lăi mơ̆n, ŭnh hnam ƀok Lại Văn Xuân oei tơ̆ bon R’bút, tơring Quảng Sơn, apŭng Dak Glong jei kĭ pơkăp jang hơdoi hăm Kŏng ty Atŏk tơ iung Mŭk drăm Duyên Hải tơ̆ pơlei tơm Hồ Chí Minh pơtăm 5 sao pro ‘ngam Nhật Bản. Kiơ̆ đơ̆ng ƀok Xuân, pơting hăm pơtăm pro preng ‘nŏh pơtăm pri ‘ngam Nhật Bản vei lăng hiôk ƀiơ̆, dă ƀiơ̆ đei sơdrông pơrăm, dă ƀiơ̆ tơhoach kon jên tơmơ̆t jang. Kon jên răt phŏng, pơgang, ao chai klơ̆p, pơm chơng rơng ... vă pơtăm pro ‘ngam Nhật Bản dang 15 trĭu hlak jên lơ̆m 1 sao. Pơyan jang au ki, ŭnh hnam ƀok pơtăm 5 sào pro ‘ngam Nhật Bản. Lơ̆m 1 sao phĕ đei đơ̆ng 7 - 8 tân plei. Hăm kơ jă đe răt iŏk 7.000 hlak jên lơ̆m 1 kĭ, lăp đơ̆ng rŏng tơklăh pơ đĭ kon jên tơmơ̆t jang, ŭnh hnam ƀok oei iŏk đei dang 150 trĭu hlak jên dơ̆ng.

Ƀok Xuân tơbăt: “Trŭh pơyan phĕ ‘nŏh rim năr đei gre đơ̆ng Kŏng ty năm trŭh tơ̆ hnam vă răt iŏk đơ̆ng kon pơlei. Lăp đơ̆ng rŏng răt iŏk ‘nŏh Kŏng ty kla ăn kon jên kon jên hloi kơna nhôn tôch hơ iă, sơđơ̆ng jơhngơ̆m lơ̆m jang sa”.

Kiơ̆ đơ̆ng Khŭl kon pơlei chŏh jang sa tơring Quảng Sơn, apŭng Dak Glong, dêh char Dak Nông, pro ‘ngam Nhật Bản ‘nŏh mĭnh kơ loăi ‘long pơtăm hle lơ̆m tơring. Lơ̆m tơring hrei au đei 24 ŭnh hnam pơtăm hăm tĕh să 15 ha. Lăp đơ̆ng rŏng pơyan jang sa au ki, rŏ năng vă sơkơ̆t hơdăh, kơ loăi ‘long pơtăm au tôch jing ‘lơ̆ng hăm groi tĕh, tŏ ‘mi kial tơ̆ au. Hrei au, mĭnh ƀar hơnĭh mơdro sa hlôi tơmơ̆t jên răt hơdrĕch, pơtho kih thuơ̆t pơtăm păng răt iŏk hloi pro hăm kơ jă kơ jăp ƀlep nơ̆r kĭ pơkăp hăm hơnĭh mơdro sa. Dôm ŭnh hnam pơtăm tôch chơt hơ iă kơ yuơ tơmam drăm jang sa đei ‘nŏh tĕch hlot pơngŏh păng đei iŏk yua kơ jăp dơ̆ng. Tơdrong tơgoăt jang hơdoi lơ̆m chŏh jang sa ƀar păh Hơnĭh mơdro sa hăm kon pơlei chŏh jang sa pơih trong ăn đei iŏk yua kơ jăp tơ̆ hơnăp rim ‘long pơtăm tơm hơnhăk đei iŏk yua tŏ sĕt.

Hơdrol kơ ‘nŏh, mĭnh ƀar ŭnh hnam kon pơlei oei tơ̆ tơring Quảng Trực, apŭng Tuy Đức, dêh char Dak Nông jei hlôi tơplĭh ‘long pơtăm iŏk yua ư̆h kơ jăp vă pơtăm pro ‘ngam Nhật Bản. Đơ̆ng rŏng 45 năr vei lăng năng tông, pro ‘ngam hlôi đei plei. Lơ̆m 1 sao phĕ iŏk rim năr đei đơ̆ng 40 - 50 kĭ, hăm tĕch đei đơ̆ng 7.000-8.000 hlak jên lơ̆m 1 kĭ. Rim ŭnh hnam au hlôi jang hơdoi hăm Kŏng ty Atŏk tơ iung Mŭk drăm Duyên Hải (Pơlei tơm Hồ Chí Minh) kĭ pơkăp răt iŏk pơ đĭ đơ̆ng mir pơgar hloi. Mă lei đơ̆ng rŏng ‘nŏh đei ƀơm kơnê̆ đơ̆ng jĭ hơbŭh Covid-19, păh kŏng ty pơdơ̆h răt iŏk kơna tơmam drăm rơkăh rơkai. Kơ yuơ lơ lŏh, vă veh ver tơdrong chă pơtăm pro ‘ngam Nhật Bản mơ̆ng kơ vă, kơdră tơring tŏk bŏk iung jang hơdoi hăm rim hơnĭh bơ̆ jang kơ apŭng năm dăr lăng; adoi, pơma dơnŭh, tơgoăt hăm hơnĭh răt iŏk ‘moi kiơ̆ sơđơ̆ng, đunh đai tai sơnăm vă kon pơlei sơđơ̆ng jơhngơ̆m pơtăm păng lang să ‘long pơtăm au.

Tơblơ̆ nơ̆r: Amazưt