VOV4.Bahnar - Đei lơ tơ drong ‘lơ\ng vă ato\k tơ iung tơ mang lăng, mă lei khei ‘năr âu ki, Gia Lai oei tam mă io\k yoa đ^ vă tưk tơ iung tơ drong jang kơ măy ưh đei ‘nhui âu, to\k pran tơ găl hăm dôm tơ drong ‘lơ\ng. Lơ nơ\r pơ ma akhan, d/c athei tơ le\ch lơ trong jang păng hơ to\k hlo\h dơ\ng tơ drong ‘lơ\ng đơ\ng tơ mam chă tơ mang lăng, kiơ\ đơ\ng tơ drong jo\h ayo\ ‘lơ\ng hơ iă vă pơm lăp đon bơ ngai chă tơ mang lăng.

Pơ v^h pơ văn tơ mang lăng ư\h kơ đei hrơ\p m^nh ‘măng

Gia Lai đei vei yua cham char bri brăhtôch kơ ‘lơ\ng ro\ hăm lơ chơ kơi đak kơ tăh, dơ nâu đak t^h păng bri đêl sơ\ să sap, tơ mam bri brăh lơ. Hơ dai hăm ‘no\h j^ dôm tơ drong kăp g^t jo\h ayo\ ‘lơ\ng hơ iă kơ bơ ngai kon kông hăm dôm le#h joăt joe, pơ lei pơ la hơ iă, dôm tơ drong hơ ri hơ ‘mon, tôn ch^ng chêng… Gia Lai oei đei tơ drong cho\h jang sa hơ iă hăm lơ kơ loăi cho\h jang sa gơ\h hơ dai băl vă hơ to\k tơ iung tơ drong jang tơ mang lăng pơ gar să. J^ tơ ring te\h đei lăng ‘no\h j^ an^h tơm kơ kon bơ ngai păng đei jơ hnơr ar^h g^t kăl đơ\ng chăl tơ iung te\h đak, vei te\h đak đơ\ng yă [ok bơ\n sơ\. Kiơ\ hơ len lăng đơ\ng Kơ dră Jơ nu\m jang tơ mang lăng de#h char Gia Lai [ok Nguyễn Tấn Thành, đ^ đăng dôm tơ mam ‘lơ\ng âu adoi gơ\h jing tơ mam drăm tơ mang lăng hơ dro# kơ de#h char, ke\ pơ jei băl lơ\m an^h mơ dro sa lơ\m păng ‘ngoăih te\h đak.  

Tơ drong tơ mang lăng to\k jăl jang 2013-2018 kơ de#h char Gia Lai đei tơ drong tơ pl^h ‘lơ\ng hăm kơ so# to\k jo# păh lăp găh măt tơ moi đei 15%, io\k thu jên to\k jo# păh lăp 16% 1 sơ năm. Hơ dro# sơ năm ‘nâu, ako\p tơ moi tơ mang lăng tru\h hăm Gia Lai hlôi hlo\h 435.000 ‘nu (to\k 26,2% pơ têng hăm khei ‘nâu sơ năm sơ\).

Mă lei, [ok Nguyễn Tấn Thành akhan, an^h jang tơ mang lăng kơ de#h char tam mă đei tơ drong tơ pl^h pran kơ tang, an^h jang mơ dro sa tơ mang lăng tam mă hơ iă, tơ drong hơ to\k tơ iung tam mă lơ, an^h jang, tơ mam drăm tơ mang lăng oei ie\, ư\h kơ đei hrơ\p m^nh ‘măng. Dôm tơ mam păng pơ v^h pơ văn tơ mang lăng tơ\ de#h char oei ư\h kơ gan ‘lơ\ng, tam mă io\k jang đ^ tơ mam drăm đei đơ\ng hơ drol. Tơ drong tơ mơ\t jên jang vă pơm đei tơ mam tơ mang lăng hơ dro# oei to\ se\t, tam mă ke\ hơ iă, sơng io\k păng dui jơ\ng tơ moi.  

Pơm tơ [o#h dơ\ng le#h chơt hơ iă kơ rông ‘nao kơ bơ ngai Bahnar de#h char Gia Lai

Pơ t^h gia nhen, tơ drong pơ jing tơ drong jang tơ mang lăng tơ pôl tơ\ rim pơ lei bơ ngai kon kông tam mă gan [lep tơ drong. {o#h lăng băt đơ\ng tơ moi lăp pơ dơ\h tơ\ tơ drong tơ chă hơ len hnam pơ lei pơ la, rim tơ drong jang joăt joe, mơ\ng lăng tôn ch^ng chêng… Hlo\h kơ ‘no\h dơ\ng, vă đ^ đăng dôm an^h năm tơ mang lăng adoi tam mă đei pơ v^h pơ văn đei hloi [ơm tru\h so\ng sa, pơ dơ\h ngôi, gre chơ, te\ch tơ mam lăng jơ\ng ti dăh mă dôm trong ngôi pơ chơt, lăng băt nai vă pơ jing tơ drong hiôk ăn đ^ đăng tơ moi tơ mang lăng ‘lơ\p ‘lo\ dai gơ\h vang ngôi ngăl – [ok Nguyễn Tấn Thành hơ len lăng.

‘Nao âu, khu\l jang tơ roi tơ băt kơ an^h jang đảng de#h char Gia Lai hlôi pơ gơ\r 1 ‘măng dăr hơ len tơ pôl [ơm tru\h tơ drong hơ to\k tơ iung tơ mang lăng lơ\m tơ ring. Pơ tôch dăr hơ len ăn [o#h, mă đơ\ng de#h char đei tơ mam tơ mang lăng tôch kơ lơ păng hơ iă mă lei tơ drong jang tơ roi tơ [o#h, tơ băt oei tam mă lơ. Dang ei de#h char tam mă đei an^h tơ mang lăng hơ yơ vei sơ đơ\ng rim tơ drong pơ v^h pơ văn ngôi pơ chơt, tơ mang lăng, pơ dơ\h ngôi… tôm ăn tơ moi [^ch ngôi đunh na\r. 1,2 an^h ‘lơ\ng ro\, rim an^h bơ\ jang tơ mang lăng oei tam mă đei pơ v^h pơ văn kiơ\ hơ dai păng pơ v^h pơ văn tam mă ‘lơ\ng. Hơ dai hăm ‘no\h, tơ drong tơ roi tơ [o#h păng pơ gơ\r rim tour đơ\ng rim ko\ng ti tơ mang lăng oei to\ se\t, khu\l jang pơ tho tơ [o#h trong tam mă hơ đăl păng oei to\ se\t…

Athei pơ jing hơ năn tơ mam ăn anih truh

Kiơ\ đơ\ng tơ drong tơ blang tơ\ yăn âu, [ok Nguyễn Tấn Thành, Kơ dră vei lăng Khul jang chă tơ mang lăng de#h char Gia Lai athei dôm an^h jang kơ pal chih pơ jing hơ năn tơ mam chă tơ mang lăng. Athei hơ len năng rim tơ drong pran ‘lơ\ng, tơ drong ‘me\h vă tơ le\ch đei tơ drong tơ gu\m tơm mưh tơ mât jên jang chă tơ mang lăng; le# kơ iok jang lơ tơ drong mă lei ưh đei tơ mam ‘lơ\ng, ưh sơng đe\i tơ moi truh. Atu\m hăm ‘no\h, chih hơ met hơ năn dôm tơ mam gơ\h pơm hơ to\k jing tơ mam chă tơ mang lăng vă roi tơ băt, tơ [ôh um rup, krao hơ vơn đe tơ mât jên jang, te\ch tơ mam tơ\ lơ tơ ring.

De#h char Gia Lai athei jăh chih pơ ke\h hơ năn dôm tơ mam ‘lơ\ng gơ\h tơ mât jên jang, yoa te\h đak vei lăng nhen dôm an^h jo\h ayo\ kơ do\ xoang so, an^h ‘măn răk tơmam; che\p vei păng tơ iung dôm tơ drong jo\h hơ ri hơ xoang ‘lơ\ng đơ\ng sơ\ tơ\ dôm pơ lei chă tơ mang lăng lơ\m tơ pôl; pơ gơ\r dôm tơ drong lêh nhen năr: Pơ kao dur-Kông unh Chư Đăng Ya, Hơ ri Huê kơ bơ ngai Việt tơ ring An Khê, Tơ drong jơ nei Ngọc Hồi-Đống Đa, soi krao ‘mi kơ Yang Pơtao Apui tơ\ Phú Thiện, năr jo\h ayo\ kơ do\ xoang chă tơ mang lăng, Festival ch^ng chêng Tây Nguyên… Tơ drong chih pơ jing hơ năn dôm tơ mam âu athei chih mă ‘lơ\ng, ke\ sơng io\k păng pơm lăp đon tơ moi truh tơ mang lăng.

Kăl pơm tơ [o#h dơ\ng păng hơ to\k ‘lơ\ng tơ mam tơ mang lăng ‘lơ\ng hơ iă hơ dro#

Hơ dro# dôm tơ drong jang tih nhen An^h chă tơ mang lăng Biển Hồ-Chư Đăng Ya, an^h chă tơ mang lăng-pơ dơ\h ngôi tơ\ bri ‘long hơ ngo Glar, an^h chă tơ mang lăng tơ\ dơ nâu Ia Ly, dôm chơ kơi đak păng bri brăh tơ\ Kbang…, de#h char Gia Lai athei che\ng hơmet mă rơ đăh vă pơ jing trong vei lăng, krao hơ vơn păng tơ mât jên jang ku\m nhen pơ kăp tơ gu\m 1 păh găh tơ drong pơm trong nơ năm. ‘Ngoăih kơ ‘no\h, athei pơ lung dôm bơ ngai jang pơ gar (pơ tăm ‘nhot, pơ kao, tiu, che\h phe, ‘long xa plei…) jang kiơ\ kơ măy kơ mo\k ‘nao, tơ le\ch jên răt hơ met tơ mam vă bơ\ jang chă tơ mang lăng. Tơ drong pơ jing hơ năn ăn dôm tơ mam ‘lơ\ng tơ\ tơ ring ‘no\h j^ tơ drong tôch g^t kăl vă hơ met pơ ‘lơ\ng tơ drong chă tơ mang lăng tơ\ dêh char.

Kiơ\ đơ\ng chă hơ len năng lơ\m tơ pôl, {an Tuyên yăo dêh char Gia Lai oei [ôh, vă sơng đei tơ moi chă tơ mang lăng, blu\ng a ‘no\h athei hơ to\k tơ drong pơ vih pơ văn, pơm lăp đon bơ ngai chă tơ mang lăng mưh truh hăm Gia Lai. De#h char athei tơ le\ch jang hrơ\ch ‘lơ\ng lơ trong nhen: hơ to\k tơ drong pơ tho ăn khul bơ ngai jang găh chă tơ mang lăng; pơm hơ met dôm an^h đei cham char ‘lơ\ng ro\, tơ le\ch jên tơ iung ming dơ\ng dôm tơ drong lêh so kơ kon pơ lei kon kông, mă loi j^ tơ drong juăt jo\h ayo\ kơ do\ xoang ‘lơ\ng hơ iă kơ kon pơ lei Bahnar, Jrai;

Hơ to\k tơ drong ‘lơ\ng đơ\ng pơ vih pơ văn păng tơ mam chă tơ mang lăng, ako\m jơ hngâm tơ iung păng roi tơ [ôh dôm tơ mam ‘lơ\ng pơ yoa ăn tơ drong răt yoa đơ\ng tơ moi nhen: phe, che\h phe, tiu, hla che Bàu Cạn, ‘nhe\m rơ mo sơ\k phang 1 năr, đak sut bri, plei lơ ve, đak [ơ… tơ guăt hơ dai hăm dôm tơ drong jang so; hơ to\k tơ drong chă tơ mang lăng tơ\ bri brăh tơ kep hăm cho\h jang xa rơ go\h, hơ to\k hlo\h dơ\ng dôm tơ drong ‘lơ\ng đơ\ng rim tour chă tơ mang lăng lơ\m tơ pôl, jo\h ayo\ kơ do\ xoang…

Thuem: Tơ blơ\