VOV4.Bahnar - Truh dang ei, dêh char Kon Tum hlôi đei 175 pơlei, 160 gru\p unh hnam păng hloh 5.000 unh hnam io\k vei lăng 154.000 ha bri. Đei io\k yua rim khei 5 triu hlj hăm minh unh hnam; pơlei noh đei yua pơhlom 88 triu hlj, gru\p unh hnam noh đei yua pơhlom 37 triu hlj.   

Pơlei Pêng Siêl, xăh Đăk Pét, apu\ng Đăk Glei đei 180 unh hnam kon pơlei đei pơjao vei hơlen hloh 140ha bri. Xơnăm 2016 âu ki, pơlei Pêng Siêl io\k jên hơpăh hloh 40 triu hlj klă vei hơlen bri. ‘Nho\ng A Theo, pơgơ\r tơdrong jang hơlen jên io\k đơ\ng cham char bri kơ pơlei ăn tơbăt, kơxo# jên mă pơlei yua noh [lep hăm pơkăp, noh jing klă ăn dôm bơngai vang jang veo hiưlen bri. Kơxo# nai noh axong hơto\ ăn mătt bơngai lơ\m pơlei: “Klă jên ăn kon pơlei mă vang vei hơlen bri, ba athei klă mă tro\, ưh kơ gơh klă kư\ kă ôh. Ja#p pơlei đei 180 unh hnam io\k đei kơxo# jên âu axong ăn rim măt bơngai đei 46.000 hlj. Ưh kơđei unh hnam to\ xe\t, dang hơto\ băl ngăl đe\ch”.

Đei pơjao vei hơlen bri hloh 160ha, pơlei Đông Nây, xăh Đak Man, apu\ng Đak Glei duh yua jên vei hơlen bri đei klă nhen noh mơ\n. ‘Nho\ng A Tiên, bơngai lơ\m pơlei âu ăn tơbăt: “Thôn axong ăn kơ khul vei hơlen, chă hơlen lơ\m minh năr noh 180.000 hlj. Lơ\m pơlei axong minh ‘nu noh minh măt bơngai. Kon pơlei axong băl răt phe tơmam xa. Axong ăn minh ‘nu noh 50.000 hlj đei. Ăh io\k jên lơ noh 100.000 hlj truh 200.000 hlj. Jên noh ‘măn yua bơ\ jên mong vă hơmet kơmăi kơmo\k, đing pơro đak”.

Đeiminh tơdrong atu\m tơgăl kơ pôk bơnê noh gơnơm đei jên klă đơ\ng cham char bri, kon pơlei păng tơpôl hlôi vei hơlen bri tơnăp hloh. {ok Thẩm Bá Tòng, jang hơlen bri tơ\ xăh Đăk Pét, apu\ng Đak Glei ăn tơbăt: “Kiơ\ Anih jang hơlen ‘long bri klă jên, đe yua jên âu ‘măn ăn tơdrong chă hơlen, [a trui glăi lơ\m tơring bri mă đei pơjao vei hơlen. Đe chă hơlen păng pơgơ\r ho\k hôp. Đơ\ng mă đe đei jên klă vei hơlen bri noh tơdrong jang vei bri tơnăp hloh păng kon pơlei adoi phiơk kơ jơhngơ\m hloh. Đei jên bơih noh đe duh hơnơ\ng tơroi pơtho ăn kon pơlei chă hơlen [a trui lơ\m tơring teh mă đe vei lăng kơjăp hloh”

Truh dang ei tơ\ dêh char Kon Tum, kơxo# unh hnam, tơ ‘ngla, gru\p unh hnam đei pơjao vei hơlen bri xơđơ\ng đunh đai noh 175 pơlei, 160 gru\p unh hnam păng hloh 5.000 unh hnam io\k jang. Hơko\p hơgăt bri đei vei hơlen je# 154.000 ha. Đei io\k yua rim xơnăm kơ rim unh hnam pơkăp veihơlen bri pơhlom 5 triu hlak jên; pơlei pơla đei 88 triu hlak jên; gru\p unh hnam đei pơhlom 37 triu hlak jên.  

Mă hlôi yua jên klă ăn vei hơlen cham char bri tro\ [lep, cho\ng mă ăn [ôh kon pơlei păng pơlei pơla pơtơm pơdơh ăh anih yua jên âu vă hơlơ\k ăn tơdrong jang vei hơlen bri păng xek tơlang tơdrong đei [ôh tơ\ anăp. Lơ\m kơplăh noh vă kon pơlei gơh erih hăm bri, tơguăt hăm bri păng roi năr roi vei lăng bri tơnăp hloh, noh athei che\p vei jên axong đơ\ng klă vei bri mă kon pơlei io\k đei rim xơnăm lơ\m hơto\k pơm jang, tơgop xut le# pơngot tơjur hin dơnuh hơto\k tơdrong erih.

{ok Hồ Thanh Hoàng, Kơ dră An^h mong jên vei lăng păng ato\k tơ iung bri ‘long dêh char Kon Tum roi hơ dăh [iơ\ dôm tơ drong tơ gu\m, pơ tho ăn kon pơ lei io\k yoa jên đơ\ng vei bri.

-{ok ăi, hrei ‘nâu tơ\ dêh char Kon Tum kơ so# u\nh hnam vang vei lăng bri đei kla jên vei lăng dôm yơ păng tơ drong io\k yoa rim sơ năm đơ\ng đe sư thoi yơ?

-{ok Hồ Thanh Hoàng: Hrei ‘nâu ako\m đ^ đăng u\nh hnam, rim bơ ngai, khul gru\p, tơ pôl pơ lei đei pơ jao vei lăng bri sơ đơ\ng đunh đai ‘no\h 175 khul tơ pôl tơ\ pơ lei, 160 gru\p u\nh hnam păng 5.150 u\nh hnam jang kơ dih; ako\m đ^ đăng bri ’long đei vei lăng ’no\h 153.770ha. Io\k yoa jo# păh lăp rim sơ năm đơ\ng dôm hnam vei lăng bri dang 5 triu, tơ pôl vei bri dang 88 triu, gru\p u\nh hnam vei bri ’no\h dang 37 triu hlak jên.

Hăm u\nh hnam, rim bơ ngai, khul tơ pôl tơ\ pơ lei đei te\h đak pơ jao te\h, pơ jang bri vă vei lăng ’no\h 22 khul, 3.627 tơ ’ngla bri ’no\h j^ u\nh hnam, rim bơ ngai, te\h bri đei vei lăng ’no\h 44.952 ha. Io\k yoa jo# păh lăp kơ 1 u\nh hnam dang 4 triu; rim tơ pôl pơ lei dang 31 triu.

-Ih tơ che\ng thoi yơ găh tơ drong io\k yoa jên đei xa đơ\ng vei lăng bri kơ kon pơ lei hrei ‘nâu?

-{ok Hồ Thanh Hoàng: Kiơ\ hơ len năng tơ\ 1, 2 tơ ring, inh [ôh tơ drong io\k yoa jên đơ\ng vei bri kơ kon pơ lei hrei ‘nâu tơ\ dôm tơ ring pha ra băl; đei tơ ring đe pơ ‘nho\ ăn tơ pôl. Pơ tih gia nhen răt aloa, ampli, kơ [ang tang do\ ming tơ\ rông, hnam ho\k hôp tơ pôl; đei tơ ring đe tơ gu\m ăn tơ drong dăr joang, vei bri nhen răt hơ băn ao bơ\ jang, kla ko\ng ăn bơ ngai dăr joang; đei tơ ring đe io\k 1 păh jên âu pơm jên mong ăn tơ pôl, oei đei ‘no\h klăih song ăn rim u\nh hnam, nhen khul vei bri tơ\ plei: Đông Nây, Đông Lốc, Măng Khênh xăh Đăk Man, apu\ng Đăk Glei. Đei tơ ring ‘no\h klăih song dôm ăi jên vei bri kiơ\ măt bơ ngai... Pơ ma atu\m tơ drong io\k yoa jên đơ\ng vei lăng bri kơ kon pơ lei hrei ‘nâu mă đơ\ng vang tơ gop pơm hơ to\k [iơ\ tơ drong erih xa kơ kon pơ lei bơih ră, mă lei oei tam mă gan đei yoa ‘lơ\ng lơ\m tơ drong jang ato\k tơ iung mu\k drăm, vang sut pơ đ^ pơ ngot, tơ jur tơ nuh hin.

-Vă kon pơ lei io\k yoa ‘lơ\ng jên ‘nâu, lăp hăm tơ drong pơm hơ to\k đei tơ drong erih xa ăn u\nh hnam, An^h mong jên vei lăng păng ato\k tơ iung bri dêh char Kon Tum chă roi tơ băt, pơ tho tơ [ôh ăn kon pơ lei thoi yơ?

-{ok Hồ Thanh Hoàng: An^h mong jên vei lăng păng ato\k tơ iung bri dêh char Kon Tum đei trong pơ tho tôch rơ đăh ăn rim khul tơ pôl kon pơ lei, bơ ngai đei xa đơ\ng jên âu io\k yoa jên mă ‘lơ\ng, lăp hăm tơ drong pơm hơ to\k đei tơ drong erih xa ăn hnam tơ no\.

Mă hơ dăh: vă pơ gơ\r lơ Hop ako\m kon pơ lei tơ\ Dơ no\ an^h vei lăng kon pơ lei xăh, th^ trơ\n vă pơ tho ăn dôm tơ pôl pơ lei pơ jing gru\p vei jên đơ\ng vei bri ăn tơ pôl, băt chih tơ le\ch trong io\k yoa jên, chih răk hla ar, vei lăng ‘lơ\ng jên vei bri đơ\ng pơ lei.

Trong io\k yoa jên đa đei 3 tơ drong tơm: Kla ko\ng vei lăng bri, dăr joang bri, răt tơ mam bơ\ jang; kla ko\ng dăr joang, pơ tăm ‘long bri, tang găn u\nh xa bri. Kla ăn dôm tơ drong ho\k hôp tơ pôl, pơm hơ met rông, ple\h mong jên vă pơ tru\t ho\k pơ hrăm, mong jên ‘măn răk hiă. Kla ăn tơ drong vă hơ to\k tơ drong erih xa kiơ\ đơ\ng asong to\k io\k jên, set hơ len bơ ngai gơ\h to\k io\k jên vă u\nh hnam lơ\m tơ pôl đei jên jang xa.

Mơ\ng kiơ\ đơ\ng rim tơ pôl pơ lei pơ la asong to\k io\k jên hăm jên kon dôm yơ mă lei athei to\ se\t [iơ\ jên kon tơ\ an^h mong jên. Kơ so# jên to\k io\k năng kiơ\ tơ drong ‘me\h vă, tơ drong jang xa tơ\ rim u\nh hnam vă gơ\h io\k pơ dreu tôm jên, đei yoa ‘lơ\ng gơ\h tơ gu\m băl jang to\k.

Mưh đ^ đăng dôm tơ pôl đei pơ jao vei bri io\k yoa jên đơ\ng vei bri ‘lơ\ng ‘no\h kơ dih kâu đe sư gô tơ pli\h đei đon tơ che\ng găh tơ drong g^t kăl đơ\ng tơ mam bri brăh hăm tơ drong erih xa kơ đe sư, đơ\ng no\h roi đei đon vei lăng ‘lơ\ng bri ‘long.

-Kiơ\ ih, ku\m hăm tơ drong adrin đơ\ng An^h mong jên vei lăng păng ato\k tơ iung bri ‘long, khul kơ dră tơ ring păng khul tơ pôl tơ\ tơ ring đei hơ năp jang thoi yơ vă pơ tho ăn kon pơ lei io\k yoa ‘lơ\ng jên đơ\ng vei lăng bri âu?

-{ok Hồ Thanh Hoàng: Kiơ\ inh, khul kơ dră tơ ring păng dôm khul tơ pôl đei tơ drong jang tôch g^t kăl lơ\m tơ drong pơ tho ăn kon pơ lei io\k yoa jên đơ\ng vei bri. Tơ drong jang hơ doi kơ jăp đơ\ng dôm pang đei [ơm truh, tơ drong vang jang tơ năp đơ\ng khul kơ dră tơ ring, khul gru\p tơ pôl ‘no\h j^ tơ drong kăl vă gơ\h pơ jing, bơ\ jang đei yoa đơ\ng Gru\p vei jên kơ khul tơ pôl vei bri tơ\ pơ lei pơ la. 

Đơ\ng ro\ng kơ pơ tâp pơ hrăm, roi tơ băt, Dơ no\ an^h vei lăng kon pơ lei dôm xăh păng dôm pang đei [ơm truh tơ\ pơ lei athei hơ nơ\ng tơ [ôh trong vă kon pơ lei bơ\ jang ‘lơ\ng, kon pơ lei gơ\h jang kơ dih, vei lăng kơ dih. Khul kơ dră tơ ring păng dôm khul gru\p tơ pôl tơ\ tơ ring j^ khul jang je# kon pơ lei hlo\h, hơ nơ\ng oei xa hơ dai, tơ re\k truh tơ drong jang xa đơ\ng kon pơ lei ‘no\h tơ drong đei xa yoa đơ\ng jên vei bri roi ‘lơ\ng [iơ\.

- Lei a, bơ nê kơ ih hơ!   

Lan hăm Dơ\ng: Tơ blơ\