VOV4.Bahnar -Vă tơ gu\m kon pơ lei đei io\k yua sơ đơ\ng đơ\ng cho\h jang sa, lơ\m khei âu ki, xăh Hơ Moong (Sa Thầy, Kon Tum) hlôi hơ drin krao hơ vơn kon pơ lei tơ pl^h ‘long pơ tăm kiơ\ trong rim kơ loăi ‘long. Kiơ\ tơ pă yan âu tơ le\ch jang, yơ ftong jang âu yak blu\ng hlôi hơ to\k đei yua ‘lơ\ng. 

J^ 1 lơ\m dôm bơ ngai năm hơ drol găh hơ to\k tơ iung tiu lơ\m xăh Hơ Moong, apu\ng Sa Thầy, de#h char Kon Tum, ‘nho\ng Nguyễn Công Thụy oei tơ\ plei Tân Sang, xăh Hơ Moong tơ roi tơ băt, te\h păng hơ yu\h to\ ‘mi tơ\ tơ ring âu ku\m lei lăi hăm dôm tơ ring pơ tăm tiu tơ\ tơ ring Tây Nguyên. Kơ l^h thoi no\h, khei 7/2015, u\nh hnam hlôi pơ tăm 1.700 jrăng tiu hơ lam hăm pơ gar che\h phe. Đơ\ng ro\ng 1 sơ năm vei lăng, tơm tiu hlôi blu\h jing tôch ‘lơ\ng, kơ so# tơm hơ r^h đei hlo\h 99%. Đơ\ng jơ nei yak blu\ng, u\nh hnam ‘nho\ng Thụy pơ tăm dơ\ng 1.000 jrăng tiu lơ\m pơ yan ‘mi sơ năm ‘nâu. ‘Nho\ng Thụy tơ roi: “ &nh ku\m ‘me\h tơ drong jang sa đơ\ng u\nh hnam hơ to\k lơ [iơ\ kơ na ^nh ku\m pơ\n tơ pl^h, ^nh jang. Tơ drong ‘nâu kơ so# jên tơ mơ\t jên lơ hlo\h 2 - 3 ‘măng ‘long che\h phe. Kơ jă io\k yua tiu dang ei ku\m hlo\h 4 – 5 ‘măng ‘long che\h phe, kơ na u\nh hnam ku\m pơ\n tơ mơ\t jên jang”.  

Tru\h dang ei, xăh Hơ Moong, apu\ng Sa Thầy hlôi hơ to\k tơ iung đei hlo\h  5 hec tar tiu. Lăng atu\m, rim pơ gar tiu tă kơ blu\h jing ‘lơ\ng ngăl. ‘Nâu j^ tơ drong ‘lơ\ng vă kơ rim u\nh hnam pơ\n pơ\ih xă kơ loăi ‘long pơ tăm đei kơ jă te\ch măk âu. ‘Ngoăih kơ ‘no\h, xăh Hơ Moong ku\m pơ gơ\r pơ tăm ‘nao ‘long sa plei ‘lơ\ng păng lăp hăm te\h tơ\ tơ ring nhen sâu riêng păng [ơ. Dang ei, rim kơ loăi ‘long pơ tăm âu to\k bo\k đei kon pơ lei pơ tăm hơ lam lơ\m pơ gar che\h phe vă [ônh kơ vei lăng. ‘Nho\ng Nguyễn Văn Hiếu, plei Kơ Tu, xăh Hơ Moong tơ roi tơ băt: “Tơ drong jang pơ tăm che\h phe âu bơ\n gơ\h pơ tăm hơ lam dôm ‘long pơ tăm thim nhen tiu, sâu riêng, [ơ. Mă tơ pă yan âu tơ\ tơ ring ‘nâu đei 1,2 ‘long kon pơ lei hlôi pơ tăm păng hlôi đei phe\ io\k păng bơ ngai mơ dro đe sư năm răt đei kơ na ^nh tơ mơ\t tơ păm yua kơ sư lăp hăm hơ yu\h to\ ‘mi păng sư hơ nhăk ăn đei yua”.

Jơ nei đơ\ng rim kơ loăi ‘long pơ tăm ‘nao, xăh hlôi io\k yua kơ so# jên tơ gu\m đơ\ng Tơ drong jang 102 đơ\ng Khu\l kơ dră te\h đak păng jên đơ\ng kon pơ lei, pơ gơ\r pơ tăm dơ\ng hlo\h 2.700 tơ nơm [ơ păng vă je 1.000 tơ nơm sâu riêng lơ\m pơ yan ‘mi sơ năm ‘nâu. {ok Nguyễn Văn Niệm, Kơ dră an^h jang vei lăng kon pơ lei xăh Hơ Moong tơ roi tơ băt: “Hơ drol sơ\ kon pơ lei lăp joăt pơ tăm che\h phe đe\ch, đ^ đăng dôm hơ găt te\h tă kơ pơ tăm che\h phe ngăl đe\ch, kơ na ư\h kơ pu\n ai lơ\m cho\h jang sa tôch kơ lơ. Kiơ\ yan âu tơ\ tơ ring, 1,2 kơ loăi ‘long lăp hăm hơ yu\h to\, đei kơ jă nhen ‘long tiu, sâu riêng păng ‘long [ơ. An^h jang vei lăng kon pơ lei xăh hlôi jang hơ dai hăm kơ dră kơ pal, an^h jang vei lăng găh cho\h jang sa păng ap^nh tơ gop nơ\r đơ\ng an^h jang vei lăng kon pơ lei apu\ng hlôi kơ chăng pơ\ih dôm lăm pơ hrăm, pơ tho ki thuơ\t vei lăng ‘long sâu riêng, ‘long [ơ păng ‘long tiu, vă kơ kon pơ lei đei hlo#h vao, tơ mơ\t yua, vei lăng sơ đơ\ng ‘long pơ tăm ‘lơ\ng hlo\h dơ\ng”.

‘Ngoăih kơ tơ drong hơ to\k tơ iung ‘long pơ tăm joăt joe ‘no\h j^ che\h phe, tơ [a\r, kơ su, tơ drong pơ\ih xă dôm kơ loăi ‘long pơ tăm đei kơ jă nhen tiu, sâu riêng păng [ơ, kơ su lơ\m xăh Hơ Moong, apu\ng Sa Thầy gô tơ gu\m kon pơ lei đei dơ\ng io\k yua lơ\m 1 hơ găt te\h păng tang găn to\ se\t hlo\h ư\h kơ pu\n ai yua đơ\ng kơ jă tơ mam drăm đơ\ng cho\h jang sa ư\h kơ sơ đơ\ng lơ\m khei ‘năr hrei ‘nâu.

Thuem tơ blơ\