Đơ̆ng mĭnh ŭnh hnam tơnap tap hloh, đơ̆ng rŏng 6 sơnăm jang sa pơnam, mă kăl pơtăm ‘long sâm Ngọc Linh, ŭnh hnam ‘nhŏng A Tŭ, pơlei Pu Tă, tơring Măng Ri hlôi đei mŭk drăm pơđom. ‘Nhŏng tơbăt, gơnơm đei trong bơ̆ jang atŏk tơ iung lang să ‘long pơgang kơ Hơnih Đảng dêh char Kon Tum so, đơ̆ng noh đei Hơnih mong jên tơgum djru kon jên tơmơ̆t jang sa ŭnh hnam ‘nhŏng mă pơtăm đei găh ‘long pơgang ou. Dang ei, mir pơgar sâm Ngọc Linh hloh 800 dơnơm, lăp jô̆ hơdrô̆ găh hla păng găr chă phĕ tĕch lơ̆m sơnăm jei măh mai ăn tơdrong răt sa kơ ŭnh hnam bơih. ‘Nhŏng A Tŭ tơroi: “Sơ̆ ŭnh hnam bơ̆n tơnap tap dêh, por sa oei kơƀăh kơƀôch. Đơ̆ng mă dêh char tơgŭm ăn kon pơlei pơtăm ‘long pơgang, ba đei tŏk iŏk jên pơtăm sâm Ngọc Linh. Dôm dơnơm sâm đei pơtăm 4-5 sơnăm ou jei hlôi plei đei găr. Bơ̆n jei iŏk găr chă ơng, uơ oei ‘noh tĕch ăn kơ đe vă đei kon jên răt sa lơ̆m ŭnh hnam. Pơtăm đei ‘long sâm Ngọc Linh ưh khan lăp hơdrô̆ ŭnh hnam bơ̆n ôh mă lei kon pơlei lơ̆m pơlei jei hlôi yak hloh pơngot rơvĕt, dơnuh hin bơih”.
Jăl jang 2020- 2025, dêh char Kon Tum tơlĕch trong jang tơjur ŭnh hnam dơnuh lơ̆m sơnăm đơ̆ng 3-4%. Mă đơ̆ng oei tơnap tap, mă lei yan ou, ŭnh hnam tơjur dơnuh tơ̆ rim tơring groi kông, hơtăih yăih, tă tơjur hloh ƀar ‘măng pơtêng hăm tơdrong tơchơ̆t. Rim nơ̆r athei jang kiơ̆, tơdrong tơchơ̆t yak hơdoi hăm rim trong tơlĕch jang atŏk tơ iung, tơklep kơjăp hăm tơdrong tơgŭm djru tơpă, trŏ ƀlep đơ̆ng khul kơdră tơring, hlôi pơjing đei tơdrong jang jơnei kơtang. ‘Nhŏng A Linh, pơlei Đăk Ka, tơ Tu Mrông, tơbăt, ‘nhŏng đei kơdră tơring tơgŭm ăn dơđăh, kon jên păng kih thuơ̆t, kơna ưh khan lăp kĕ yak hloh dơnuh hin mă oei hơdrin iung pơdrŏng:“Dôm sơnăm ou ki ŭnh hnam bơ̆n pơtăm chehphe, ‘long tơƀăr đơ̆ng noh ba jei vang jang vei lăng bri vă đei kon jên hơrih sa, jang sa kĕ yak hloh dơnuh hin păng rong ‘me kon hơ ‘lơ̆p hŏk pơhrăm tôm. Đei Đảng, Teh đak lăng ba kơna ba gô hơdrin hŏk pơhrăm trong vei lăng chehphe ƀlep hăm kih thuơ̆t vă plei ăl, ‘lơ̆ng, tĕch măt hloh. Đơ̆ng noh ba jei vang jang tơnăp vei lăng bri, truh ou kơnh ba jei tơchĕng vă pơtăm ‘long pơgang tơ̆ rơng ‘long vă ưh khan kĕ yak hloh dơnuh hin mă lei jei ‘meh vă đei pơdrŏng”.
Đơ̆ng dôm trong tơlĕch jang, tơdrong tơchơ̆t, trong tơlĕch ăn trŏ lăp, kiăp tơdrong, 5 sơnăm ou ki, lơ tơmam drăm choh jang sa kơ kon pơlei hơdrung Xơdang oei tơ̆ tơring groi kông găh Pơmơ̆t Quảng Ngãi, nhen ‘long hơveh, sâm groi, ngũ vị tử… hlôi đei ƀôh tĕch mơdro tơ̆ rim siêu thĭ tih. Rim ‘măng pơgơ̆r tĕch mơdro tơmam drăm trư̆k tuyên đơ̆ng rim mir pơgar sâm Ngọc Linh tơ̆ tơring bri kông hơtăih hơtŏ hơnơ̆ng đei pơgơ̆r. Lơ pơlei pơla pơxĕl pơsŏ, hơtăih yăih nhen Vi Rơ Ngheo, Tu Thó, Kon Vơng Kia… jei hlôi đei ƀôh gơnơm iung jang atok tơ iung tơmang pơhiơ̆ pơlei pơla. Ƀok Võ Trung Mạnh, Bí thư Đảng uỷ tơring Tu Mrông, dêh char Quảng Ngãi, tơbăt, tơring groi kông hơtăih yăih ou jei hlôi tơchă đei trong pran kơdih păng trong atŏk tơ iung trŏ ƀlep hloh:“Đảng uỷ tơring hơlen hơdăh dôm tơdrong rơvơn hloh ăn kơ dih. Puăn tơring ‘nao, lơ̆m dôm trong tơlĕch bơ̆ jang hlôi sơkơ̆t hơdăh tơdrong tơm ‘noh atŏk tơ iung, vei lăng năng tông bri, pơtăm ‘long pơgang, rong kon tơrong tơ̆ rơng bri atŭm hăm tơmang pơhiơ̆. Tơring păh Pơmơ̆t atŏk tơ iung pơtăm ‘long sa plei, rong kon tơrong găh rim tơring găh Hơlĕch ‘noh vei lăng bri, pơtăm ‘long pơgang, rong kon tơrong tơ̆ rơng bri atŭm hăm tơmang pơhiơ̆ jĭ trong pơchoh ăn tơm. Rim tơring jei hlôi tơlĕch trong jang hơdăh ăn kơdih”.
5 sơnăm ou ki, dôm trong tơlĕch jang trŏ lăp đơ̆ng Đảng ƀô̆ păng Khul kơdră chĕp pơgơ̆r dêh char Kon Tum so hlôi tơmơ̆t yak mơ̆t lơ̆m tơdrong hơrih, pơm tơplih jơhngơ̆m đon tơchĕng, trong jang sa ăn kon pơlei bơngai Xơdang, tơgŭm ăn rơbou ŭnh hnam kon pơlei tơ̆ ou ưh khan lăp yak hloh dơnuh kơjăp ‘lơ̆ng mă oei lui tơ̆ hơnăp kĕ tŏk pơm pơdrŏng.
Đơ̆ng năr 1/7/2025, 102 tơring, phương, thĭ trân kơ dêh char Kon Tum so jang kiơ̆ hơgrop oei pă 40 tơring, phương păng mơ̆t lơ̆m dêh char Quảng Ngãi ‘nao. Rim tơring ‘nao găh Pơmơ̆t dêh char Quảng Ngãi hlôi pơgơ̆r jơnei keh kong Hop akŏm tih Kơdră tang măt Đang ƀô̆ tơring ‘măng mă blŭng păng sơkơ̆t hơdăh dôm trong jang tơm lơ̆m jăl jang 2025-2030 vă pơjing đei hơyak pran kơtang lơ̆m jăl atŏk tơ iung ‘nao.
Viết bình luận