Dêh char Gia Lai tŏk bŏk oei pơtơm Tơdrong jang hơtŏk pơ-'lơ̆ng tơdrong pơtho pơhrăm dôm hnam trưng phôh thŏng kon kông hŏk oei hơdoi, jăl sơnăm  2025 - 2030. Jên asong ăn Tơdrong jang ou 'noh hloh 728 tih hlj. Tơchơ̆t kơ Tơdrong jang 'noh vei sơđơ̆ng tơdrong hŏk pơhrăm ăn đe hŏk tro kon kông, pơtho bơngai jang ăn tơdrong tơchơ̆t hơtŏk mŭk drăm – tơpôl tơ̆ tơring hơtiah yaih kơ dêh char. Jơ̆p dêh char Gia Lai dang ei đei 17 hnam trưng phŏh thŏng kon kông hŏk oei hơdoi păng 23 hnam trưng phŏh thŏng hŏk oei ah kơ-'năr, asong ăn hloh 14.000 hŏk tro hŏk pơhrăm.

Atŭm hăm tơchơ̆t đơ̆ng teh đak asong jang ăn pơtho pơhrăm, bơngai kon kông tơ̆ Gia Lai adoi tơrĕk kăp gĭt ăn kon hơ-ioh năm hŏk pơhrăm. Ƀok Kpă An, bơngai Ja rai, tơ̆ pơlei Ring Dap, xah Chư A Thai ăn tơbăt: “Rim 'măng kon hơ-ioh pơtơm ăn sơnăm hŏk 'nao, rim unh hnam athei răt hơbăn ao, hla bar hŏk, gre tang vang... hăm tơdrong hơpơi 'meh tih hloh noh pơm trong tơnăp hloh vă kon hơ-ioh hŏk pơhrăm hơgei, ning mônh kơnh đei tơdrong hơrih 'lơ̆ng rŏ hloh. Tơ̆ tơring ou đei 3 pơlei: pơlei Ring, pơlei Dap păng pơlei Ơi, lơ̆m tơring 3. Inh ƀôh jơnŭm pơgơ̆r tơring tơrĕk tơgŭm lơ nhen, đe mon năm hŏk ưh đei huach jên, gơnơm đei tơdrong tơgŭm noh mă kon pơlei sô̆ chơt dêh.”

Ƀok Alưnh, bơngai Bahnar, oei tơ̆ pơlei Biă Tih, xah Ia Băng, dêh char Gia Lai adoi tơƀôh tơdrong khŏm yak hơdoi hơmet ăn kon hơ-ioh năm hŏk pơhrăm tơnăp: “Sơnăm hŏk 'nao ou inh pơtoi hơlêm kon hơ-ioh hơdrin hŏk mă tơnăp, nĕ lê̆ hŏk kơplah kơplơt. Dang ei minh 'nu hŏk đăi hŏk, minh 'nu oei hŏk phôh thŏng. Hơpơi 'meh sơnăm hŏk 'nao ou, kon hơ-ioh hŏk pơhrăm tơnăp hloh. Kơdih inh ưh đei hŏk kơjung, ưh kơ hlôh vao lơ noh hơdrô̆ hơlêm kon hơ-ioh hơdrin hŏk pơhrăm, hŏk vă kơ hlôh vao, kiơ̆ tom 'nhŏng oh, bôl buăl, vă ning mônh kơnh chă rong 'me kơdih po, unh hnam păng tơgŭm ăn kon pơlei pơla”   

Mât lơ̆m sơnăm hŏk, dêh char Đắk Lắk vă bơ̆ jang 10 tơdrong jang tơm vă hơtŏk tơdrong ‘lơ̆ng ăn pơtho pơhrăm. Dêh char adrin hơtŏk kơsô̆ hnam trưng pơtho rơgei lăp hăm tơdrong hơgăt đơ̆ng teh đak truh 55%, vei kơjăp kơsô̆ hŏk tro đŏu tốt nghiệp THPT hlŏh 98% păng hơnơ̆ng pơm tơjur ƀiơ̆ tơdrong ưh hơtŏ băl mưh pơtho pơhrăm tơ̆ dôm tơring hiôk hian hăm tơring pơmat tat, năm truh tơdỏng jang tŏk hrơ̆ch ‘lơ̆ng păng kơjăp đunh.

Tơ̆ tơring sơlam xăh Buôn Đôn, dêh char Đắk Lắk, Hnam trưng Mâm non Họa Mi đei tơlĕch 6 ti hlak jên man hơmet, răt dơ̆ng tơmam vă pơm lapw hăm tơdrong ‘mĕh vă hŏk pơhrăm đơ̆ng 360 ‘nu hơioh. Kô H’Pé Niê, tơroi: “Pơlei pơla păng kơdih kâu inh jĭ bơngai pơtho, nhôn tôch hơiă mưh ƀôh hnam trưng lăm hŏk ‘nao, hŏk tro năm hŏk tôm. Ƀât blŭng sơnăm hŏk nhôn jur tơ̆ rim hnam roi tơƀôh găh tơdrong ăn kon hơ ‘lơ̆p năm hŏk. Nhôn vă adrin đĭ jơhngâm adrin vă hơmet ăn sơnăm hŏk ‘nao, nhôn jang ‘lơ̆ng tơdrong tang găn jĭ jăn nhen vei rơgŏh tơmam yoa, lăm hŏk, hnam chă pơyơ̆ng. Nhôn roi tơƀôh ăn đe mĕ ƀă hŏk tro vă đe sư băt trong tang găn jĭ. Nhôn tôch hơiă, năr yơ nhôn kŭm truh puih hơmet hnam hŏk, đe oh hŏk tro kŭm tôch ‘nă hal. ”

Kŭm tơ̆ xăh sơlam Buôn Đôn, dêh char Đắk Lắk (găh xăh Krông Na so) mơ̆n, yă H’Sâm Buôn Ja, bơngai Mnông, tơroi, sơnăm ‘nâu lơ̆m pơlei đei trong ‘nao, jrăng hla kơ ‘nao. ‘Nâu jĭ tơdrong mă kon pơlei tôch hưch hanh, tơƀôh hơdăh jơhngâm đon ‘mêm kơ teh đak, mât 1 ƀơ̆r đon hăm teh đak Việt Nam. Lơ̆m jơhngâm đon hơch hanh sơng Têt rơngei hiôk hian, kon pơlei tơ̆ tơring sơlam chơt hơiă hơmet ăn kon hơ ‘lơ̆p năm hŏk. Yă H’Sâm chơt hơ-iă pơma:  “Đe thâi kô tơ̆ âu tôch ‘mêm hŏk tro, jang tôch tơnăp, hŏk tro yơ pơmat tat ‘nŏh thây kô năm truh tơ̆ hnam pơma nuh, pơlung đe oh năm hŏk mă tôm, hŏk tro ưh tam hlôh ƀai ‘noh thây kô chă pơtho thim tơ̆ hnam, pơlung đe oh adrin năm hŏk, krao điên thoăi pơma nuh hai, jur truh tơ̆ hnam hŏk tro vă pơlung hai.”.

Tơ̆ xăh hơtăih yăih Dang Kang, dêh char Dak Lak, jơhngâm đon hơmet ăn năr năm hŏk sơnăm hŏk ‘nao đei ƀôh chơt hơiă tơ̆ rim hnam. ‘Nhŏng Y Phinh Ƀuôn Yă, thây pơtho tơ̆ Hnam trưng jăl mônh Dang Kang 1, tơroi: “Pơyan he ơ ing yă hơdro si đĭ tôch bơih, tơplih kơ ‘nŏh jĭ tơjrou ƀơ̆r đon kon hơiŏh năm hŏk! Đe oh hŏk tro tôch hơiă đei năm hŏk dơ̆ng, đei tơƀâp thây kô păng bôl boăl. Mă lei, hơdai hăm ‘nŏh, oei đei lơ boăl hơioh pơma tat ‘năi. Inh lui hăm đon adrin păng tơdrong vang tơgŭm đơ̆ng tơpôl, đe oh gô yak hlôi rim tơdrong găn trong păng năm hŏk sơnăm hŏk ‘nao hăm jơhngâm đon chơt hơ-iă.”

Dêh char Lâm Đồng đei 5 xah sơlam teh noh Quảng Trực, Tuy Đức, Thuận An, Thuận Hạnh păng Đăk Wil hăm kơsô̆ măt kon pơlei kon kông truh tong hơnê̆. Pơm kiơ̆ tơchơ̆t tơlĕch đơ̆ng trung ương gah ming man hnam trưng phôh thŏng hŏk oei hơdoi ah jăl Kơđeh – jăl Trung học Cơ sở tơ̆ dôm xah sơlam teh, dêh char tŏk bŏk oei hơtŏk tenh tơdrong man 2 hnam trưng mă blŭng tơ̆ dôm xah Thuận Hạnh păng Thuận An. Rim hnam trưng đei 30 lăm hŏk, vei sơđơ̆ng anih hŏk ăn pơhlom 1.000 hŏk tro. Atŭm hăm hơmet tôm tơmam drăm pơtho pơhrăm, hnam trưng gô đei asong tôm anih oei xa păng pơtho kăp gĭt tơ̆ tơring sơlam tơnap tap.

Lơ̆m kơplah hnam trưng 'nao tam mă man đang, kon pơlei pơtoi ăn kon hơ-ioh năm hŏk tơ̆ dôm hnam trưng oei đei dang ei. Yă H’Thê, bơngai M’nông, oei tơ̆ pơlei Sarpa, xah sơlam teh Thuận An, Lâm Đồng chơt hơ-iă tơroi: tơdrong hơrih dang ei ưh gơh kơƀah kơ chư, noh unh hnam hơnơ̆ng hơdrin hơlêm kon hơ-ioh năm hŏk tơnăp: "Unh hnam inh đei 2 'nu kon oei hŏk pơhrăm. Mă unh hnam jang mir na, mă lei ah pơtơm năm hŏk, inh adoi hơmet tôm tơmam ăn kon inh năm hŏk mă tơnăp. Răt kơdŭng, hơbăn ao, hla bar hŏk pơhrăm păng chơ khŏ kơyep ăn 2 'nu kon, vă đe kon đei minh sơnăm hŏk 'nao sô̆ chơt lơ̆m tơdrong hŏk pơhrăm tơ̆ hnam trưng. Kon inh băt chư noh ah lĕch tơ̆ 'nguaih tơgŭm kơdih ăn đe sư băt vao gah tơdrong hơrih hloh”.

Atŭm hăm đon tơchĕng noh, pơmai Cil Pam K’Quyên (bơngai K’Ho) tơ̆ thôn Dà Blah, xah Lạc Dương, dêh char  Lâm Đồng tơroi: "Hăm kon pơlei kon kông, tơdrong hŏk chư ưh hơdrô̆ vă ăn kon gơh đŏk gơh chih mă oei jing 'măng pơih ăn tơdrong hơrih ning mônh kơnh. Đơ̆ng đon bơnôh đe mĕ ƀă lơ̆m rim unh hnam, tơdrong tơnăp đơ̆ng bơngai pơtho truh tơdrong tơgŭm đơ̆ng jơnŭm pơgơ̆r tơring, hlôi tơbang hơdah tơdrong hơpơi 'meh hŏk pơhrăm đơ̆ng kon pơlei tơ̆ tơring ou păng adoi jing tơdrong bơ̆ng pang ăn tơdrong minh bơnôh đơ̆ng pơlei pơla lơ̆m tơdrong jang hơtŏk pơtho pơhrăm tơ̆ tơring groi kông Lạc Dương"  

Unh hnam 'nhŏng Tría Ha Bại (bơngai K’Ho) tơ̆ thôn Mê Ka, xah Dam Rong 4, dêh char Lâm Đồng jing tơring tơnap tap, ƀơ̆t đei truh 9 'nu kon. Lơ̆m noh kon hơmol sơnăm ou hŏk lăm 10. 'Nhŏng Triá Ha Bại ăn tơbăt, gô hơdrin vă tôm kon hơ-ioh gơh đei hŏk pơhrăm, đei tơdrong hlôh vao vă tơplih tơdrong hơrih đei ƀôh ƀiơ̆: "Bơnê kơ jơnŭm pơgơ̆r tơring păng hnam trưng hlôi tơgŭm jên hŏk ăn kon hơ-ioh inh, vă đe mon ưh đei lê̆ hŏk, klo hơkăn inh hơdrin hơlêm kon hơ-ioh hŏk pơhrăm vă gơh hlôh vao nhen rim bơngai nai"

Tơring sơlam găh pơmât kơ dêh char Quảng Ngãi (dêh char Kon Tum so), kon pơlei dôm hơdrĕch kon kông kŭm oei pơlung băl chông ba kon hơ ‘lơ̆p năm hŏk. Ƀok A Blut, bơngai Rơ-Ngao, plei Đăk Kang Pêng, xăh Đăk Tô, dêh char Quảng Ngãi, chơt hơiă hơemt tôm tơmam ăn kon năm hŏk tơ̆ hnam trưng teh đak rong hŏk tro kon kông hơtăih kơ hnam hlŏh 50km. Ƀok ăn tơbăt: “Vă hơmet ăn sơnăm hŏk ‘nao truh âu, unh hnam nhôn răt tôm tơmam ăn kon. Hơdai hăm răt hla ar, hơbăn ao, tơmam hŏk, unh hnam nhôn oei pơlung kon adrin hŏk dơ̆ng, pơm ăn jơhngâm kon hưch hanh vă mât lơ̆m sơnăm hŏk ‘nao gơ̆h hơđơ̆ng jơhngâm, pơnam hŏk. Unh hnam nhôn oei tơtă ăn kon adrin hŏk mă gơ̆h, hŏk vă hlôh vao, vă ning mônh kơnh gơ̆h jang xa, đei lơ tơdrong kăl lơ̆m tơdrong arih xa kơna athei adrin hŏk hơnơ̆ng”.

Tơ̆ xăh hơtăih yăih Đăk Pxi, dêh char Quảng Ngãi, mŏ Y Liễu, bơngai Xơ đăng, plei Đăk Sế Kne, kŭm oei hơmet tôm tơmam ăn 3 ‘nu kon năm hŏk. Lơ̆m noh 2 ‘nu kon oei hŏk jăl mônh, kon hơdruch ‘nŏh vă hŏk mâu yăo. Mŏ tơroi: "Hnam trưng jê̆ hnam nhôn ‘năi kơna kon hơ ‘lơ̆p năm hŏk kŭm hiôk ƀiơ̆, găh jên hŏk ưh đei nôp lơ mơ̆n, lăp nôp tŏ sĕt đĕch. Mât lơ̆m sơnăm hŏk ‘nao inh hơpơi ‘mĕh kon adrin hŏk, hŏk mă gơ̆h, hŏk đei xa pri’’.