VOV4.Bahnar - Dak Lak oei mât lơ̆m pơ yan phĕ plei sâu riêng. Tơ̆ hơ năp dôm tơ drong krê hơ mơt đơ̆ng jĭ Covid-19 ƀơm truh tơ drong chơ chuĕn, tĕch mơ dro tơ mam đơ̆ng choh jang xa gô pơm ăn plei sâu riêng ưh đei kơ jă, tĕch ưh kơ hlot, bơ ngai chih tơ drong kơ tơ̆ng ang ăn Radio nơ̆r pơ ma VN tơ̆ Tây Nguyên hlôi truh tơ̆ apŭng Krông Pach, tơ ring pơ tăm ‘long sâu riêng xă hlŏh tơ̆ dêh char chă hơ len năng pơ yan phĕ plei păng tơ drong tĕch mơ dro. Mă tơ pă ăn ƀôh, jĭ Covid-19 mă đơ̆ng jĭ ƀơm kơ nê̆ tôch dêh, kơ jă jur mă lei sâu riêng oei hơ nơ̆ng jĭ kơ loăi ‘long hơ nhăk mŭk drăm lơ hlŏh tơ̆ dêh dêh char.

Oei mât lơ̆m pơ yan phĕ plei sâu riêng, ƀok Lê Quang Anh, tơ̆ thôn Phước Hòa, xăh Ea Yông, kŭm hăm vă jê̆ 10 ‘nu nhân công oei hăt plĕ plei lơ̆m pơ gar xă 1 hecta, pơ dŭ ming tơ̆ anih mong akŏm vă tăh lơ̆m gre tĕch mơ dro tơ̆ ‘ngoăih. Ƀok Anh tơ roi, sâu riêng sơ năm ‘nâu plei lơ ƀiơ̆ sơ năm sơ̆. Kơ jă sâu riêng Dona sơ năm ‘nâu jur ƀiơ̆ tŏ sĕt, mă lei tĕch mơ dro oei hliot hơ nơ̆ng đĕch.

“Plei sầu riêng sơ năm ‘nâu hnam nhôn phĕ đei dang 25 tân plei. Đĭ đăng đei bơ ngai pơ dro răt iŏk đĭ , hăm kơ jă tĕch tơ̆ pơ gar ‘nŏh 41.000 hlak 1 kĭ. Dôm năr ‘nâu đe phĕ chơ tĕch bơih. Năr blŭng a đe phĕ đei hlŏh 1,7 tân, năr đơ̆ng rŏng hlŏh 2 tân dơ̆ng. Yoa đei jĭ kơ na ưh gơ̆h chơ lơ nhen sơ năm sơ̆. Pơ tih gia sơ năm sơ̆ 1 ‘măng chơ dang 5 tân, sơ năm ‘nâu lăp chơ đơ̆ng 2 - 2,5 tân đĕch.”

Sơ năm ‘nâu sâu riêng tơ̆ Krông Pach đei plei lơ

Hơ tăih kơ pơ gar ‘long hnam ƀok Lê Quang Anh ưh đei dang yơ, ‘nŏh jĭ pơ gar sầu riêng Dona xăh 1,5 hecta kơ unh hnam ƀok Lê Văn Thành. Mă đơ̆ng 1,2 pơ gar ‘long jŭm dăr đĭ phĕ tĕch lơ bơih ră mă lei ƀok oei hơ nơ̆ng gô ‘mơ̆i. Lơ bơ ngai pơ dro truh apinh răt, mă lei hnam ƀok tam mă chu tĕch.  

“Dang ei unh hnam nhôn tam mă tĕch yoa sâu riêng oei tam mă đum lơ. Kơ sô̆ plei đum tŏ sĕt, dang ei chă kăt tĕch răh rai đơ̆ng 5 - 7 tă 1 ‘măng phĕ, hiong kŏng dêh, gô sư đum đĭ ‘mơ̆i ‘nŏh phĕ tĕch 1 ‘măng hloi vă kơ hiôk. Năr yơ bơ ngai pơ dro kŭm hao gre mât tơ̆ âu apinh răt mă lei hnam nhôn tam mă hăt hot iŏk jên kŏk kiơ ôh. Ưh đei iŏk jên kŏk mă lei đe sư hơ nơ̆ng akhan lai yơ tĕch kơnh krao điên thoăi đe sư jur răt hloi, plei tih, plei iĕ răt iŏk pơ đĭ, hăm kơ jă 42.000 1 kĭ tơ̆ pơ gar. Kơ jă sơ năm ‘nâu hăm sơ năm sơ̆ ưh măh jur tŏk lơ mơ̆n, lăp jur ƀiơ̆ tŏ sĕt đĕch.”

Krông Pach hrei ‘nâu jĭ tơ ring đei ‘long sâu riêng đei plei xă hlŏh tơ̆ dêh char Dak Lak, hăm 3.500 hecta, lơ̆m nŏh dang 2.400 hecta đei plei, mă lơ ‘nŏh tơ đăh Dona. Tơ ring âu kŭm đei lơ anih tĕch mơ dro chă răt iŏk, pơm tơ lĕch tĕch mơ dro sâu riêng tơ̆ tĕh đak đe tih hlŏh kơ dêh char. Kiơ̆ bơ ngai tang măt ăn Công ty tĕch mơ dro hăm tĕch đak đe Dũng Thái Sơn, xăh Ea Kênh, sơ năm ‘nâu sâu riêng đei plei lơ, 1 hecta đei dơ̆ng 22 – 25 tân, tŏk đơ̆ng 15 – 20% pơ têng hăm sơ năm sơ̆. Đơ̆ng blŭng pơ yan truh dang ei, 1 năr anih âu răt iŏk đơ̆ng 8 - 10 tân tĕch tơ̆ dôm dêh char, plt nhen: Huế, Đà Nẵng, Khánh Hòa, plt Hồ Chí Minh, Hà Nội; păng tĕch tơ̆ 1,2 tĕh đak hai nhen Trung Quốc, Đài Loan, Hồng Kông... Đơ̆ng blŭng pơ yan, kơ jă răt iŏk plei sâu riêng Ri6 ‘nŏh đơ̆ng 30.000 – 35.000 hlak 1 kĭ; sâu riêng Dona đơ̆ng 40.000 – 45.000 hlak 1 kĭ.

Pơ yan phĕ sơ năm ‘nâu plei sâu riêng tơ̆ Krông Pach đei dang 45.000 tân

Ƀok Lê Viết Chiến – Phŏ kơ dră chĕp kơ̆l công ty ăn tơ băt, tơ drong ‘mĕh răt xa lơ̆m tĕh đak păng tơ̆ tĕh đak đe hăm plei sâu riêng oei tôch lơ. Anih tĕch mơ dro pơ hlom vă răt iŏk dang 25 rơ bâu tân, vă plŏ iŏk lom tăh ‘măn hai, vă tĕch tơ̆ tĕh đak đe hai. Trong jang âu gô đei jang kĕh ‘lơ̆ng tơ dăh ưh đei tơ drong mơ mat tat tih găh tơ drong chơ chuĕn.

“Sơ năm ‘nâu nhôn vă răt, plŏ iŏk lom đang kơ ‘nŏh tăh lơ̆m tơ pu ming lơ̆m anih tơ ngiĕt dang đơ̆ng 4.000 – 5.000 tân vă tĕch dar dĕh; tơ mam tĕch tơ̆ tĕh đak đe pơ hlom dang 20.000 tân. Dang ei nhôn oei chă răt tơ mam tĕch tơ̆ tĕh đak đe mă lei ưh đei lơ. Tơ drong mơ mat hlŏh hrei ‘nâu ‘nŏh trong chơ chuĕn yoa gơ mơ̆ng đơ̆ng tơ drong jĭ Covid – 19 thoi yơ, păng chă anih tĕch mơ dro tơm tơ̆ tĕh đak đe. Sek tơ lang đei tơ drong chơ chuĕn kơ plăh đei jĭ hơ buh păng chă đei anih răt tơm lei, inh tơ chĕng gô tĕch mơ dro hlot ‘lơ̆ng plei sâu riêng pơ yan phĕ sơ năm ‘nâu, kŭm nhen lơ̆m dôm sơ năm đơ̆ng rŏng dơ̆ng.”

Ƀok Nguyễn Huy Hoàng – Kơ dră Anih vei lăng choh jang xa păng atŏk tơ iung tơ ring tơ rang apŭng Krông Pach tơ roi, kơ plăh dang ei tơ ring tam mă jang kiơ̆ tơ drong hơ găt pơ vang găn lơ̆m tơ pôl vă tang găn jĭ Covid – 19 kiơ̆ tơ drong tơ chơ̆t 15 đơ̆ng Khul kơ dră tĕh đak.

Lơ anih tĕch mơ dro lơ̆m tĕh đak păng tơ̆ tĕh đak đe ‘mĕh răt iŏk sâu riêng Krông Pach ngăl

Vă tơ gŭm ăn bơ ngai pơ tăm tĕch sâu riêng, kŭm hăm jang hơ doi hăm dôm anih jang kơ pal, khul kơ dră tơ ring pơ jing lơ grŭp jang gĭt kăl chă tơ gŭm tôch ai ăn tơ ‘ngla anih tĕch mơ dro, bơ ngai pơ dro, công nhân, bơ ngai huơ̆r gre năm phĕ, răt, chơ chuĕn plei sâu riêng pơm kiơ̆ trŏ tơ drong hơ găt tang găn jĭ Covid – 19, ‘nŏh nhôn oei pơm hla ar roi tơ ƀôh ăn Dơ nŏ anih vei lăng kon pơ lei apŭng, apinh Dơ nŏ anih vei lăng kon pơ lei dêh char Dak Lak păng dôm anih jang kơ pal, anih jang đei ƀơm truh vang tơ gŭm.

“Anih chă roi tơ ƀôh ăn Dơ nŏ anih vei lăng kon pơ lei apŭng, apinh Anih vei lăng trong nơ năm dêh char pơ jing tơ drong ‘lơ̆ng, hiôk hian vă gre chơ plei sâu riêng gơ̆h kơ dâu vih vât, chơ tĕch tơ mam; jang hơ doi hăm anih jang pơ gang pơ gơ̆r test hrĕnh tơ drong jĭ ăn bơ ngai huơ̆r gre, bơ ngai pơ dro, dôm bơ ngai đei ƀơm truh tơ drong phĕ, tĕch răt plei ‘long, pruih pơ gang pơ lôch pơ rang jĭ tơ̆ gre… vă pơm ‘lơ̆ng ăn tơ drong tang găn jĭ Covid – 19. Rim tơ drong đei tơ lĕch jang hrơ̆ch ‘lơ̆ng vă pơm hiôk hian hlŏh ăn tơ drong tĕch mơ dro plei sâu riêng.”

Dôm tơ drong oei đei ƀôh tơ̆ tơ ring pơ tăm sâu riêng tơm apŭng Krông Pach dêh char Dak Lak ăn ƀôh, tơ drong kơ jă sâu riêng jur rĕh khei ‘năr âu ki, lăp đei hăm plei sâu riêng hơ drĕch so, plei ưh gan ‘lơ̆ng đĕch, tĕh pơ tăm păng plei phĕ đei kŭm ưh kơ lơ. Dôm kơ loăi hơ drĕch sâu riêng lom tih ‘lơ̆ng, klong iĕ lơ̆m dêh char oei hơ nơ̆ng hơ nhăk ăn iŏk yoa tôch lơ đơ̆ng 400 - 800 triu hlak jên 1 hecta. Khul kơ dră pơ gơ̆r dôm tơ ring kŭm băt hơ drol găh dôm tơ drong mơ mat tat, păng đei trong jang tôch kơ lăp, pơm ‘lơ̆ng ăn kơ loăi plei ‘long đei kơ jă măk hlŏh kơ dêh char gơ̆h chơ tĕch hiôk hian.

Dơ̆ng: Tơ blơ̆