VOV4.Bahnar - Tây Nguyên to\k bo\k đei 1 pơ yan to\ phang krưp kre\nh hlo\h lơ\m 100 sơ năm tơ je# âu. Kơ hre\ng rơ bâu u\nh hnam kon pơ lei to\k bo\k mơ mat tat yua ư\h kơ măh đak cho\h jang sa păng đak yua. Mă lei, tơ\ 1,2 tơ ring, ‘no\h đei [o#h hl^ch dơ\ng, ‘no\h j^ dơ nâu mong đak [e\nh đak mă lei ư\h kơ s^ vă pơ yua ăn tơ drong cho\h jang sa, kơ plăh ‘no\h, tơ\ lơ pơ lei, [ơ\t kon pơ lei ư\h măh đal so\ nhă, đak yua tôch kơ de#h ‘no\h kơ hre\ng an^h pơ tru\h đak rơ go\h ‘no\h tă kơ pơm hơ chăng hu\t le#.   

Apu\ng Krông Pa ‘no\h j^ 1 lơ\m dôm tơ ring kơ de#h char Gia Lai to\k bo\k ch^u pu\ [ơm kơ ne# kơ tang hlo\h yua đơ\ng to\ phang pơ đang pơ răm. Tơ\ lơ tơ ring lơ\m apu\ng, đak pơ yua ăn jang sa hlôi ư\h pă đei đơ\ng lơ khei âu ki, đak so\ nhă ku\m ư\h pă đei đơ\ng dôm gie\ng âu ki. {ơ\t mă tơ\ lơ pơ lei pơ la, kon pơ lei bơ ngơ\t yua kơ ‘năr to\ phang ‘no\h dơ nâu mong đak Ia Mláh, đei tơ mơ\t jên jang hlo\h 750 ti hlak jên tơ\ xăh Ia Mláh, đei pơm mong 54 triệu m³ to\k bo\k mong [e\nh đak ‘no\h ư\h kơ tơ gu\m kiơ đei ăn kơ kon pơ lei. {ok Tạ Chí Khanh, Pho\ kơ dră an^h jang vei lăng kon pơ lei apu\ng Krông Pa, tơ roi tơ băt, tơ drong tơm pơm ăn dơ nâu mong đak Ia Mláh, m^nh dơ nâu mong đak tơm kơ apu\ng păng kơ de#h char tam mă hơ to\k đ^ io\k yua ‘no\h j^ yua kơ tơ mơ\t jên jang tam mă hrơ\p 1 ‘măng. Dơ nâu mong đak âu ‘nao lăp pơ yua đei 1,2 hơ găt ‘long pơ tăm tơ\ tơ je#, oei dôm an^h tơ\ hơ tăih to\k bo\k athei gô tơ mơ\t jên jang pơm hơ bong pơ ro đak ‘mơ\i: “Dơ nâu mong đak Ia Mláh đei tơ mơ\t jên jang păng đ^ tơ mơ\t bơ\ jang đơ\ng sơ năm 2009. Mă lei, yua đơ\ng tơ mơ\t jên jang tam mă hrơ\p 1 ‘măng, kơ l^h thoi no\h, tam mă hơ to\k đei đ^ tơ drong jang. Mă hơ dăh ‘no\h, yua đơ\ng tơ mơ\t jên jang ăn hơ bong đak jang kiơ\ hăm jên WB ‘no\h to\k bo\k bơ\ jang kiơ\ chă an^h io\k jang, tam mă tơ le\ch bơ\ jang hăm kơ jă hlo\h 100 ti. Mă 2 ‘no\h j^ tơ drong ming man, chưk tơ hnă chu\n na hăm kơ jă 41 ti hlak jên ‘no\h dang ei to\k bo\k tơ le\ch bơ\ jang, yua thoi no\h tơ drong pơ yua ăn cho\h jang sa ‘no\h tam mă hơ to\k đ^ tơ drong đei yua”.

 Kiơ\ kơ pơm, dơ nâu mong đak Ia Mláh đei ke\ tơ ru\ih hlo\h 5.500 hec tar ‘long pơ tăm rim kơ loăi păng pơ tru\h đak yua ăn kơ dang 36.000 u\nh hnam kon pơ lei, găh lơ ‘no\h j^ kon pơ lei kon kông tơ\ 6 xăh găh tơ ring hơ tăih hơ to\, tơ ring mơ mat tat kơ apu\ng Krông Pa. Ăn ư\h ‘no\h, đơ\ng ro\ng 7 sơ năm tơ mơ\t io\k yua, dơ nâu đak âu hlôi gơ\h tơ gu\m dôm j^t rơ bâu kon pơ lei apu\ng Krông Pa yak hlo\h đei pơ yan to\ phang kơ tang âu ră. Mă lei, yua đơ\ng tơ mơ\t jên jang tam mă hrơ\p 1 ‘măng, lơ pơ lei pơ la oei athei răp gô tam mă băt tru\h lai yơ vă đei io\k yua đơ\ng đak kơ dơ nâu mong đak âu ‘mơ\i?.

          Ư|h khan lăp đei dơ nâu mong đak, tơ drong hl^ch ku\m to\k bo\k đei [o#h tơ\ rim an^h pơ tru\h đak yua tơ\ de#h char Gia Lai. {ơ\t mă kon pơ lei tơ\ lơ pơ lei pơ la to\k bo\k mơ mat yua ư\h kơ măh đak yua ‘no\h kơ hre\ng an^h pơ tru\h đak rơ go\h hlôi đei tơ mơ\t jên jang ‘lơ\ng ‘no\h ư\h kơ đei yua. {ok Ksor Munh, [ok pơ gơ\r pơ lei plei Thim, xăh Phú Cần, apu\ng Krông Pa tơ roi tơ băt, sơ năm 2006 pơ lei đei tơ mơ\t jên pơm 1 an^h pơ tru\h đak mă lei lăp io\k yua đei 2,3 sơ năm ‘no\h hư đ^. Kon pơ lei lơ\m pơ lei athei io\k đak krông, đak glung vă yua, mă lei sơ năm ‘nâu đak glung đ^ pă đei yua đơ\ng to\ phang, đak krong Apa ‘no\h ‘me# ‘mach kơ tang, ư\h kơ gơ\h yua vă pai go\ so\ nhă. {ok Ksor Munh, tơ roi: “&nh ‘me\h vă apu\ng, xăh tơ che\ng hơ len dơ\ng an^h pơ tru\h đak ăn kơ kon pơ lei lơ\m pơ lei, pơm liơ vă kơ kon pơ lei đei yua đak rơ go\h. An^h pơ tru\h đak rơ go\h ‘no\h hư bơ\ih, oei đak krong, đak glung ‘no\h phang pơ đang păng ‘me# ‘mach de#h”.  

Đơ\ng lơ jên pha ra băl nhen jên tơ drong jang tơm kơ te\h đak găh đak rơ go\h păng vei rơ go\h cham char, jên 134, 135 … jơ\p lơ\m de#h char Gia Lai hlôi tơ mơ\t jên jang đei 304 an^h pơ tru\h đak rơ go\h ăn kơ rim pơ lei pơ la. Đơ\ng ro\ng kơ tơ băt hơ dăg tơ drong tơ chơ\t ư\h kơ pu\n ai xar bar yua đơ\ng to\ phang, hăm 7.000 u\nh hnam kon pơ lei ư\h kơ măh đak yua khei ‘năr âu, de#h char Gia Lai bơ ngơ\t hăm kơ so# 96 an^h pơ tru\h đak rơ go\h hlôi pơ dơ\h kơ yua, 28 an^h pơ tru\h đak io\k yua ư\h kơ jơ nei. Lơ\m kơ plăh ‘no\h, jên pơm an^h pơ tru\h đak đei jên tơ mơ\t jên đơ\ng 200 triệu tru\h 5 ti hlak jên. Hăm 124 an^h pơ tru\h đak ư\h kơ đei yua, kơ so# jên brăh brư to\k tru\h vă kơ hre\ng ti hlak jên.  

Kiơ\ klăih song tơ ring vei lăng, rim an^h pơ tru\h đak rơ go\h ‘no\h j^ yua đơ\ng apu\ng vei lăng. An^h jang vei lăng kon pơ lei de#h char Gia Lai hlôi đei hla ar sơ kơ\t hơ dăh: Lơ an^h pơ tru\h đak đei  kơ ne#, hư răm ‘no\h j^ yua đơ\ng tơ drong jang tơ mơ\t jên jang, vei lăng io\k jang păng pơ tru\h đak ư\h kơ gan đei yua ‘lơ\ng. khu\l kơ dră apu\ng, xăh ư\h kơ bơ ngơ\t hơ met pơ ‘lơ\ng hơ nhăk tru\h tơ drong ư\h kơ ke\ bơ\ jang, pơm brăh brư jên mu\k drăm te\h đak; ‘ngoăih kơ ‘no\h, rim an^h jang kơ pal ư\h kơ tơ năp dăr hơ len, pơ tho akhan. Mă thoi no\h ră, lơ\m khei ‘năr ư\h kơ măh đak đei [o#h kơ tang, rim apu\ng athei ap^nh de#h char asong jên tơ mơ\t jên jang, hơ met ming rim an^h pơ tru\h đak, oei de#h char ‘no\h athei ap^nh đơ\ng Trung ương.

Tơ\ jơ bơ\ jang đơ\ng Pho\ thủ tướng te\h đak Nguyễn Xuân Phúc păng Kơ dră an^h tơm vei lăng găh cho\h jang sa păng hơ to\k tơ iung tơ ring tơ rang, Kơ dră an^h jang vei lăng kon pơ lei de#h char Gia Lai Võ Ngọc Thành ap^nh song 31 ti hlak jên vă tang găn to\ phang [ơ\t măt, lơ\m no\h ako\m hơ met pơ ‘lơ\ng đak nhă, đak yua ăn kơ kon pơ lei tơ ring đei to\ phang. Ku\m tơ\ jơ bơ\ jang âu, de#h char Gia Lai akhan, ư\h khan rim an^h pơ tru\h đak rơ go\h, lơ dơ nâu mong đak [ơ\t pơ jao ăn kơ rim apu\ng vei lăng ku\m đei tơ drong păng ding tru\h dang ei đ^ hrơ\ đ^. {ok Võ Ngọc Thành, Kơ dră An^h jang vei lăng kon pơ lei de#h char Gia Lai, tơ roi: “Kiơ\ đơ\ng ăn tôch kơ khu\l năm dăr hơ len ‘no\h [o#h thoi âu, lơ\m klăih song tơ ring vei lăng rim dơ nâu mong đak, 1,2 dơ nâu mong đak yua đơ\ng apu\ng vei lăng ‘no\h io\k yua tôch kơ to\ se\t. Yua kơ tơ drong hlo#h vao, tơ drong băt hơ dăh đơ\ng bơ ngai vei lăng âu hơ nơ\ng tơ pl^h kơ na jing đe sư ư\h kơ băt vei lăng thoi yơ mă ‘lơ\ng, kơ na vă đ^ rim dơ nâu mong đak yua đơ\ng apu\ng vei lăng đ^ hrơ\ đ^. Tơ drong ‘nâu ‘no\h j^ tơ drong mă nhôn [o#h thoi âu, ku\m athei, lơ\m pơ gơ\r vei lăng, io\k yua dơ nâu đak vă je# tru\h, athei đei tơ drong klăih song tơ ring hơ dăh găh tơ drong ‘nâu”.  

Lơ\m ‘măng to\ phang kơ tang tơ\ de#h char Gia Lai ăn [o#h, rim dơ nâu mong đak, an^h pơ tru\h đak rơ go\h hlôi đei tơ mơ\t jên jang kơ hre\ng ti hlak jên jing le# brăh brư. Lơ\m kơ plăh kơ ‘no\h, kon pơ lei tơ\ lơ pơ lei pơ la ‘no\h bơ ngơ\t bơ ngang, ư\h kơ măh đak kơ tang yua đơ\ng to\ phang. ‘No\h j^ dôm tơ drong hl^ch kăl athei tơ pl^h hloi kơ plăh dang ei./.

            Thuem tơ blơ\