# Pathau mikva saong taong abih gauk! Hadei di jaik 20 thun, kuhria meng di tuk hu mbaok angaok bhum taneh huyện kathaot Mường Khương, tỉnh Lào Cai, phun quýt yamen ala palak tangin iek glang di bhap bini pak nan,  nyu dang khang hu angaok darak pasar saong brei mboh angan di nyu. Kadha vak “Siam mekre meda ba mai meng phun quýt yamen palei Mường”di An Kiên – urang vak di rayo sap ndom VN daok di bhum Tây Bắc. Da-a mikva saong taong abih gauk tui pang!

Ndom tal quýt yamen Mường Khương, lac ndom tal urang ngak nong bangsa Tu Dí angan Làn Mậu Thành daok di palei Sả Hồ, ban sit Mường Khương, tỉnh Lào Cai kayua ong lac urang akaok meti ba pajaih phun ini mai pala meng jaik 20 thun dahlau. Tuk nan bhap bini dalam palei tok thau pala tangei, ngak padai. Hadei di rilo mbang pala oh hu, meng kham merat bac megru saong caong yam tabiak truh kan kathaot, puac abih ong Thành brei mboh lac, phun quýt tamuh siam di bhum glaong palei Mường, meda ngak kaya meda hu. Urak ini, ong Thành lac urang ngak pô bein quýt praong abih palei Mường Khương, praong 7 hecta, yaok thun ba jien tame meng 500 – 600 triệu đồng:

Pala miat dom phun karei mboh oh kein hagait, nan ye drei duah pala phun quýt ini piah patruh eik patrun kathaot ka rup drei saong ka puk palei. Nyu glaih glar jang min phun quýt hu kein laba jang labaih 10 mbang phun tangei, phun padai saong biak lagaih haong taneh riya.

Tui takai ong Làn Mậu Thành, yaok rituh sang urang Tu Dí, Pa Dí, urang Dao  di Mường Khương jeng salih tapa pala quýt. Dom phun anek ba gauk tabiak gha, tamuh bingu, ndam baoh bak ban sit Mường Khương, bloh tal dom xã Tung Chung Phố, Pha Long, Tả Gia Khâu, Tả Ngải Chồ… Ta-eng di Mường Khương hu labaih 180 hecta quýt, dalam nan rilo meng lac dom baoh sang kathaot ba gauk pala. Meng phun quýt, rilo sang tabiak truh hu kan kathaot, padang hu sang, blei hu radaih saong yam tagok ngak kaya meda. Hu dom palei, taong abih dom baoh sang ba gauk pala quýt, dom bein quýt gam ba mai kein laba praong ka mikva, gam ngak ka bhum sinh thái pachreih hu rilo tuai muai atah jaik mai rivang iek. Ong Trần Văn Thắng, Phó akaok Ủy ban bhap bini ban sit Mường Khương lac:

Dom thun tal kol dahlak duah likau jien karja piah cakrok, padang bhum pala  quýt. Urak ini kol dahlak daok pambak praong taneh pala quýt di mikva saong di dự án.

Tui ong Đinh Trọng Khôi, Phó akaok Ủy ban bhap bini huyện Mường Khương, thun ini, dalam huyện daok hu jaik 400 hecta quýt, dalam nan hu 130 hecta tal tuk paik baoh, tui kuhria hu labaih 800 tấn. Tui yaom pablei meng 15 – 20 ribau đồng sa kg, yaok hecta quýt duah hu jaik 100 triệu đồng. Tapa rilo thun pala, cakrok, quýt yamen Mường Khương hu menuac sia grauk labik biak takre, yaok mùa quýt mai bhian oh ginup pablei kayua  urang duah mai tal bein piah blei. Bahrau ini, Cục Sở hữu trí tuệ hu brei angan ka nhãn hiệu quýt Mường Khương, pambuak seok ka janih baoh ini hu par tal grauk bhum palei. Ong Đinh Trọng Khôi brei thau:

Huyện daok jhul khang bruk pathau khan, jak ba bhap bini khik ramik, patagok angan pandap di drei. Gam saong nan kol dahlak daok pataom tame ngak paglaongbaoh quýt hacih piah pablei tabiak darak pasar. Dalam tukvak meng thun 2016  tal thun 2020, huyện meda peih praong taneh pala quýt tagok jang 120 hecta tra, tui nan taneh pala quýt dalam huyện tagok tal 450 hecta.

Urak ini, quýt Mường Khương daok tal tuk tasak, angaok dom mbuan, bein hijao, dom baoh quýt  meriah bhong, kajap ralo, kanduh lipih, pahe bingi, lac sa kadha kan var hu ka urang halei hu yam takai tagok palei Mường bilan ini. Yamen li-an di baoh quýt lac jak jeng di dom menuac urang ngak bruk glaih glar, dom bhap bini daok caong salih bahrau, sahneng bloh ngak pak bhum palei di drei./.