Meng labaih 110.000 drei baya rong, yaok rituh boh sang rong, trang trại baya di huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai hu palih janih athur rong“độc, lạ” ni song cong khin ngak kaya meda. Min, hadei di rilo thun, darak pasa oh tagok ngak ka rilo urang rong baya gaok oh takik kan kandah, nan oh ka ndom tal dom kanjah jhak mbuan rah tabiak meng bruk rong baya. Kadha vak di Xuân Lượng, dok di ban raya Hồ Chí Minh hu ndom ka bruk ni.
Baya hu rong di Định Quán, Đồng Nai meng lavik mai. Pandap meng baya bhian lac mek klik piah ngak pandap dalam taneh ia song mek rilaow pablei tabiak negar langiu. Min rilo meng pablei tapa darak pasa Trung Quốc.
Yaom baya hu tuk tagok tal labaih 200.000 đồng/sa kg, dalam tuk oh abih rilo pren iek glang, pandap mbang lagaih, takik jit ruak, phun jien buh tabiak labaih 100.000đ/ sa kg… Dom thun camereip, rong baya ba mai kein laba praong ka dom boh sang rong, trang trại. Ong Nguyễn Văn Vịnh, khik iek trại rong baya Cổ Hữu Tâm, palei 2, xã Phú Ngọc, huyện Định Quán, urak ni dok rong jiak 3.000 drei baya brei thau:
Dahlau deih nyu hu yaom, rong baya ni biak siam, drei tagok kinh tế rilo jang. Dahlau deih baya hu yaom, yaom beir di abih jeng meng 170, 180 tal 200, labaih 200 jeng hu.
Hu kein laba kinh tế nan ye abih tih tapon baya di huyện Định Quán, labik hu mong lac “bhum taneh” rong baya di Đồng Nai dak harei dak tagok. Meyah thun 2014 hu labaih 148 trại song labaih 94.000 drei ye tuk vak ni, dom trang trại tagok tal 316 ngan song labaih 110.000 drei ; meyah kuhria abih dalam tỉnh Đồng Nai ye dok hu rilo jang.
Yaom lac hu ba mai kein laba kinh tế oh sit, min bruk raong baya jeng dok hu rilo bruk njauk biai .
Hadei di sa tuk vak pablei hu yaom glong, thun 2016 yaom baya nyu trun khang, oh ka tal 50.000 đồng/sa kg, yaom pablei oh ka samu meteh yaom phun, urang rong khat trak. Rilo urang “kiak tagei” khik veik oh pablei … piah cang yaom tagok. Min baya dak rong dak prong, bo dak prong dak kan pablei, atau pablei hu min yaom jeng lap. Piah cakak trun phun jien, rilo labik rong brei mbang meteh dhi, ngan song baya taha (labaih 25kg) hu tuk 2 adit meng brei mbang sa mbang .
Langiu di darak pasa dalam negar pandar oh rilo, bhian lac baya sit mek klik pandar dalam gah thời trang, yau : ngak bop, talei ka-ing, pandap lưu niệm…, daok veik baya raong hu pablei tapa Trung Quốc. Njauk pagam pambak tame Trung Quốc, yaom oh tani tanat, oh urang halei thau yaom meda tagok atau trun. Amuk Lại Thị Hương, urang rong jeng lac urang blei salih baya di palei 2, xã Phú Ngọc, huyện Định Quán brei thau
"Pagam pambak abih tame urang pablei salih Trung Quốc, min 2 thun mai ini nyu lagaih jang dom thun dahlau deih. Kayua thương lái Trung Quốc nyu điều khiển drei, meyah nyu brei hu yaom ye mik va duik hu, dok meyah darak pasa Trung Quốc nyu bayar lap ye oh tuk halei hu laba".
Meng akaok thun 2018 tal ni, yaom baya hu tagok veik song daok di tanut labaih 140.000 đồng/sa kg janih 1, baya janih 2 (meng 15kg/sa drei tagok ) jeng taogk tal 110.000 đồng/sa kg, baya janih 3 (lac baya taha labaih 25kg/sa drei) jeng hu yaom labaih 100.000 đồng/sa kg – nan lac mek veik phun min khat pren iek glang. Min oh urang halei thau lac khik hu yaom ni halei oh, kayua oh hu jalan halei piah thau yaom kaom di nyu, bo daok pagam pambak tame darak pasa Trung Quốc.
Lac oh tani tanat yau nan, min tuk mboh yaom baya tagok veik, rilo sang rong veik, yaom lac oh ka thau yaom kaom yau habar di anak tal.
Lingiu di nan, bruk rong biak rilo baya jeng ngak ka rilo menuac mboh duh hatai, labaih 100 ribau drei baya – janih yau Yuan lac hoang dã, hung dữ hu rong kreik dalam khu dân cư. Lac janih hoang dã, nan ye bruk khik iek baya lac bruk di Hạt Kiểm lâm huyện Định Quán. Ndom ka bruk khik iek, ong Nguyễn Văn Chiểu, Phó hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Định Quán brei thau
"Bruk khik iek biak catang, meng bruk brei harak chứng nhận trại rong, pasang iek brei harak adat tal tuk dom boh sang hu brei harak chứng nhận. Yaok thun gah kiểm lâm pak ni bhian brei ka dom po trại mbaoh tangin tame harak sinya khik caga siam mekre trại rong, khik caga oh hu brei baya nduac klah tabiak gah langiu. Ka 2 tra lac pasang iek bruk pablei salih ngan song dom cơ sở, trại rong".
Bruk njauk duh hatai jang nan lac, bhum rong baya rilo abih jeng dok di tapen danao Trị An. Ni jeng lac sa kan kandah prong, meyah hu bruk baya klah tabiak gah lingiu. Yau nan ye, lingiu di bruk ngak mbang kinh tế, bruk khik ramik siam mekre tuk rong kreik janih raong biak jhak ini, lac bruk oh iek lap hu, tuk halei jeng njauk paglaong hatai sangka./.
Viết bình luận