Adat likau hajan – sa ilamo gheih mekre di urang Lô Lô, Hà Giang
Thứ năm, 00:00, 13/03/2014 Jasi Jasi

Rai diuk di urang Lô Lô pak huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang ndam gam haong dom talei ceik patau,  tangi mayao rasa rasa, langik tasik kan kandah min urang di labik nan hu padang ka drei dom yaom glaong  ilamo biak gheih. Dalam nan njauk ndom tal rija likau hajan ngan haong dom adat cambat biak gheih mekre daok hu khik yau tamo mbiah tal harei ini.                                             

Rija likau hajan di bangsa Lô Lô, huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang nan lac sa bruk ilamo meng kan mai oh kurang hu dalam thun bahrau, hu peih ngak meng rai ini tapa rai diah, brei mboh hatai jia di anek manuac saong hatai caong khin pasiam lingik tasik dalam bruk ngak mbang ngak huak. Ini jeng lac tukvak likau patuah jamo piah ka manuac urang brei mboh hatai iek prong langik tasik, po yang po mebhang. Ong Hồ Việt Sơn, Akaok Pasak ilamo tỉnh Hà Giang brei thau: Mikva urang Lô Lô jang yau bhap bani dom bangsa di bhum glaong Hà Giang daok di bhum cao nguyên patau, lingik tasik kan kandah, la-ar ralo, hajan takik nan ye tuk akaok thun halei bhap bani urang Lô Lô jeng ngak adat likau hajan, likau patuah jamo, caong khin ka po langik ba hajan mai, daong ka mikva hu aia piah li-ua, piah pala drak, piah pandar, caong khin ka phun pala hijao mekre,, raong glang cak rok, rai diuk trei sil haniem phul. Kayua yau nan ye nyu hu asal gam likau kajap karo salamat, gam duh ka  tín ngưỡng ngak nong di urang Lô Lô. Ini lac sa dalam dom rija prong di abih di urang Lô Lô.

Dahlau di tuk ngak adat, gru ieu yang njauk ngak adat pak baoh sang di drei, likau po yang saong ong akaok ong kei brei ngak adat likau siam mekre, likau hajan siam ngin lagaih ka puk palei. Pandap piah paling yang hu alak, menuk, asau, ndiuk, baoh kadhaoh, mẹt, sa mbaik ndao, khan bai bhong, ba-ar bạc, ba-ar bản saong 4 nding hương meng krem tượng trưng ka 4 gah langik tasik. Ini lac dom janih pandap kayua palak tangin urang ngak glaih glar dang di pandiak riak di hajan di mikva ngak tabiak abih hatai pok tagok caong khin lac dom po yang meda sarong daong ka puk palei, ka bhap bani. Hadei di tuk caga blaoh pandap paling yang, gru ieu yang peih ngak adat anak bruk mong iek di mikva puk palei. Hadei di tuk meroi blaoh, gru  cuh ba-ar bản di 4 takai bàn, srah alak tabiak pak gah piah dar phor langik tasik, brei alak patuah ka 4 urang dam dalam palei hu daong ngak adat. Gru ieu yang Lò Xí Páo, urang Lô Lô, palei Sảng Pả A, huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang brei thau: Tua riya pandiak bhang ralo, mikva oh ngak mbang pala drak hu nan ye njauk ngak adat likau hajan, thun halei tua riya ye njauk ngak adat ini, thun halei angin siam hajan lagaih ye oh ngak adat ini tra. Taong abih mikva dalam palei rik jien padai tame piah ngak, taong abih mikva dalam huyện rik daong tame jeng hu, min adat likau hajan ini njauk ngak langiu mblang hamu, oh ngak dalam sang.

Hadei di tuk ngak adat, taong abih bhap bani dalam palei pataom gauk menyum alak, chat tamia tadhau ayuh dom po yang po mebhang tagok langik. Bruk chat tamia di mikva bhian hu ngak tui bruk pala drak yau jah apuh, ngak hareik, pala tangeiy… ba bui sambai, cheih chai, gul pataom gauk. Sa dalam dom ragam chat tamia biak karei di urang Lô Lô dalam harei pataom likau hajan nan lac ragam chat angaok phun jaik dreh yau ragam nhảy sạp di urang Thái bhum Tây Bắc. Harei pataom hu chreih chai jang meng dom ragam daoh bhap bani Tế Phua, Tế La, Hồ La Tế, Ta Sì Phua... pok meyaom hatai ranam taneh aia, palei negar, pok meyaom bruk meyut meyau, likei kumei anit gauk brei mboh dom gheih mekre dalam rai diuk ilamo urang Lô Lô. Sa-ai Lê Thùy Dung, urang jakar di Pasak ilamo parang iek tỉnh Hà Giang brei thau: Adat ini mikva bhian peih ngak di tuk akaok thun bahrau nan ye bhian di nyu lac ayut, mikva dalam palei, dom dam dara meng hu tuk piah taom gaok gauk. Saong pak harei pataom ini, urang meng hu tuk piah chat tamia haong gauk piah duah ayut meyau ka drei, hu dom likei dam kumei dara hadei di rija ini bloh hu jeng diuk jeng pasang, nan lac ilamu biak karei.

Meda ndom lac, rija likau hajan hu ndung bak yaom ilamo biak prong, brei mboh ilamu ndom puac daok dang di manuac haong manuac, di anek manuac haong bhap bani dalam palei, di anek manuac haong langik tasik di bhap bani bangsa Lô Lô. Bruk peih ngak adat likau hajan jeng daok lac jalan piah ka urang Lô Lô khik ramik saong pato pakai rai rah dam dara yaom ilamo meng kan biak gheih mekre di bangsa drei./.

Jasi
Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023
KADHA DAOH “DHAR  PHOL AMAIK”

KADHA DAOH “DHAR PHOL AMAIK”

CHAM.VOV.VN - Kadha daoh “Dhar phol amaik” kayua Aruah rapaneh Đàng Năng Quạ paneh tabiak, tui sap daoh di Thập Ariya hu ngak brei druat druai baoh hatai rilo menuac saong thaot binguk amaik rambap rambeip, tuk pasang plang lahik, sa drei raong anek praong jeng menuac jeng urang.

20/10/2024

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)