Chieng “ tangaoh”

Dalam dom bruk ngak di Đề án “khik ramik, patagok rija roya, bingu la, cồng chiêng saong alat ragam dom bangsa dalam tỉnh”, tukvak tapa, gah ilimo hu brei 150 bộ chiêng, goong ka dom bon, palei dalam tỉnh Đắk Nông. Min, tapa tukvak katut pandar, oh takik bộ chiêng nyu “tangaoh”, taong oh hamit sap yau nan ye mikva njauk caik klaak di sang ging.

Thun 2005, bon Bu P’râng, xã Đắk N’drung (Đắk Song) hu brei 1 bộ chiêng saong ini lac bruk bui sambai, haniem phun di bhapbini pak ini. Min, hadei di tuk taduan mek hu dom harei, bộ chiêng ini taong oh tabiak sap saong bon hu nyim dom nghe nhan naiy joi thau pasiam chiêng mai sửa min jeng oh ngak hu. Nan ye, yaok mbang bon, palei peih ngak rija atau hu bruk hagait praong, dom nghe nhan njauk nao nyim chieng di dom sang dalam Bon mai pandar. Thun 2013, Bon jeng hu brei veik 1 bộ goong 5 baoh min oh pandar hu. Tui dom urang thau, dom baoh chiêng, goong ini nyu kapan nan ye taong biak pandik tangin bo oh pang hu sap. 

Nghệ nhân Thị Mai daok di bon Bu P’râng brei thau; “hu bruk sangka brei chieng, mikva bui sambai lo, min caong gah chức năng hu jalan ngak halei nan siam piah sap chiêng hu mai veik saong bhapbini, jhui brei ka pahu blaoh lihik palai pajoa jien padai. Siam di abih lac nyim palei ngak halei nan hu angan je đúc veik tui njauk nguyen bản di urang M’nông ye bruk brei chiêng meng hu makna”. 

Jeng dreih yau nan, thun 2007, bon Jun Júh, xã Đức Minh (Đắk Mil) jeng hu brei 1 bộ chiêng min taong oh tabiak sap. Sap yava oh njauk sap chuẩn di urang M’nông nan ye bon nyim nghệ nhân Y K’Ri khik piah brei. Tui nghệ nhân Y K’Ri  ye hu pakat angaok sangka brei chiêng, mikva Bon palei mboh biak bui sambai saong haniem phuan lô kayua ini lac jalan piah khik ramik saong patagok ilimo mengkan di bangsa drei. Min, dom baoh chiêng dalam dàn chiêng ini hu sap yava biak dreih gauk, chiêng anek hu sap yau chiêng amaik, hu tuk taong tagok tal bhong tangin bo oh tabiak sap. 

Piah “ daong” chiêng, bon jeng hu da-a dom nghệ nhân gheih ngak mai pasiam veik min hamiet jeng oh hu, yau nan ye njauk caik piah dalam sang, pablei đồng nát oh hu bo taong oh jeng, oh thau ngak habal. Bon jeng hu pok panuac tagok karja dom pakat, min jeng oh mboh javap jalei hagait. 

Nghệ nhân Y K’Ri brei thau: “bhapbini caong khin dom pakat karja, gah chuc nang ba tabiak jalan ngak lagaih piah ka dom bộ chiêng patagok siam dalam bruk khik ramik ilimo dom bangsa. Oh njauk brei bo chiêng taong oh hu sap yau ini gam lihik jien gam ngak duh hatai bhapbini ye lac duis sak lo” 

Thun 2009, sang bac phổ thông gam bac gam daok Đắk Mil (Đắk Mil) jeng hu brei 3 bộ chiêng min jeng gaok tangaoh abih nan ye bruk pato taong chieng ka anek saih gaok oh takik kan kandah. Yaok tuk pato anek saih, nghệ nhân Y K’Ri- urang hu daa mai pato, njauk nao nyim chiêng di dom sang dalam Bon. Mikva ndom lac, brei chiêng bo tangaoh, taong oh tabiak sap lac oh karei hagait ba salao pandap tabiak bo oh hu mbang”. Anak bruk yau nan, caong lac gah ilimo saong dom gah chức năng hu jalan langyah saong pasiam veik bruk brei chiêng tangaoh dalam tukvak tal. Hu yau nan, bruk pandar Chieng patagok ilimo di bhapbini bangsa Tây Nguyên meng hu siam, bruk brei chiêng meng njauk hatai bhapbini./.