Ngan saong rilo bangsa takik daok di taneh ia drei, dalam rai di anek menuac, bruk likhah caga nan lac bruk praong di abih. Meyah urang Kinh bhian lakhah di tuk tame bilan brak, li-an, ye dom bangsa takik bhian lakhah di tuk salah bilan yuak kuak. Bilan nan jeng lac bilan hu rilo rija, roya…nan ye urang bhian ieu lac bilan “mbang thun, menyum bilan”.

Bruk likhah caga di dom bangsa takik nyu ndung bak rilo yaom glaong ilamu meng kan, dom adat cambat gheih mekre, dom bruk daoh tamia, ngak bui, ba sambai saong abih di nyu nan lac khan ao, pandap cuk di kumei dara dalam harei likhah.

Sa adat cambat bhian mboh di rilo bangsa takik daok di bhum ceik nan lac me-om khan dalam adat likhah. Urang pilih blah khan bai hu rilo bingu la mekre, bahrau menyim, me-om tagok akaok cô dâu chú rể piah tadhau ayuh, yau lễ Pà Dùm di urang Cơtu. Bruk me-om khan lac adat praong, peih akaok ka bruk jeng diuk jeng pasang. Dua likei kumei menyum haong gauk sa ché alak lakhah, mbang sa candiah har hala, luk darah anek paling yang tagok thei... yau panuac sanya abih hatung hatian haong gauk anak pô yang saong menuac urang dalam palei. Urang M'nông me-om khan piah dut iek bruk naih gheih, sami samar di dua diuk pasang bahrau. Tuk blah khan bahrau hu me-om tagok akaok cô dâu chú rể, tui hatai sahneng di bhap bini, thei samar tangin peih khan tabiak dahlau, urang nan hu labik dang praong dalam sang.

Di dom tỉnh bhum ceik gah brak, bangsa Dao bhong daok khik rilo adat cambat siam dalam bruk likah caga, abih di nyu nan lac khan ao ka anai kumei. Bruk ba anai kumei mai sang pasang njauk lac sa bruk “diễu hành” brei mboh dom gheih mekre di khan ao ngui cuk. Mekre di abih nan lac anai kumei, angaok jalan nao sang pasang, tuk halei jeng pa-dauk mbaok  dalam blah khan bai praong sambo màu bhong meriah hadah tanyak. Ba akaok kapul đưa dâu nan lac dom urang yuk pi, taong ginang, tapen nan lac dom kumei dara pan jih ao tah ba cô dâu nao; gah likuk hu menuac pan payong saong kapul urang nao tui cổ vũ, ba cô dâu nao dalam chreih chrai, bui sambai. Mai tal sang pasang, ngak adat bloh, cô dâu meng hu peih blah khan pacang mbaok tabiak piah abih gauk maong iek mbaok meta haniem phul di anai dalam harei likhah, harei jeng diuk jeng pasang.

Meng kan dahlau, urang likei, urang kumei Mông tok pang tui panuac ieu di baoh hatai, urang Mông oh khin likei khin kumei tui jalan “amaik ame caik pak halei, anek bhik daok pak nan”. Urang kumei  Mông mboh anit ye anit abih hatai jai, meyah khin urang halei ye klaak sang nao tui, meyah oh takre ye limo, kubao, ameh, pariak dak glaong jeng oh khin. Urang anit gauk ye oh huac kraong praong, ceik glaong piah nao duah gauk. Hatai anit jeng panuac daoh, jeng sap khèn lai li-an dalam dom mbang chợ tình duah ayut, angaok dom daning ceik glaong. Dom likei dam bhian mek sap khèn, panuac daoh piah brei thau hatai anit. Urang Mông hu bruk meblah diuk biak karei oh dreih yau bangsa halei. Yaom lac kumei dara nan khin, min tuk urang likei cap mek, anai jeng ngak yau oh khin piah khik mbaok meta, angan je di drei. Bruk nan hu urang Mong langyah lac, tuk jeng diuk jeng pasang bloh, harei hadei hu hagait cuang kandah, urang likei oh ndom lac “anai eng drei nduac tui”, saong urang kumei jeng tapa nan meda ndom lac “kayua sa-ai mek lin mai ini!”.

Khan ao, pandap cuk dalam harei likhah jeng lac ilamu meng kan di dom bangsa takik. Bangsa halei jeng hu janih khan ao saong pandap cuk mekre di abih piah ngak brei cô dâu siam binai jang dalam harei likhah. Maong tame khan ao, pandap cuk, urang jeng thau hu  takik rilo ka kinh tế sang nan, thau ka bruk naih gheih halei oh di anai kumei. Kayua lac sa urang kumei tari taring, thau menyim jih dahlah, thau pứt bingu la…jeng thau jhik ka drei blah khan ao biak mekre. Nan jeng lac sa tiêu chuẩn ka urang likei ruah ngak diuk. Anai kumei oh njauk lac thau ngak khan ao mekre ka drei, bo daok ngak hu dom janih karei yau ye: khăn piêu, phui, talei ka-ing……. piah ba nao alin ka gauk gar gah pasang likei saong ngak drap ar piah tabiak daok karei... Ngan saong dom bangsa daok di Tây Bắc, pandap likhah oh kurang hu nan lac dom pandap cuk  ngak meng pariak yau kaong takuai, kaong tangin, parik hu yaom glaong saong hu urang biak takre. Daok ngan saong dom bangsa daok di Trường Sơn - Tây Nguyên, kaong ban saong dom janih pandap cuk meng mã não lac pandap oh kurang hu dalam harei likhah. Dalam harei likhah, angaok takuai dom anai kumei tuk halei jeng cuk bak dom talei mã não, brei mboh bruk ginup meda.

Adat likhah caga di dom bangsa takik ndung bak rilo yaom glaong ilamu meng kan njauk iek praong, njauk khik ramik. Biak uan tabuan mboh lac tukvak tapa, rilo labik dalam taneh ia hu roh duah saong ghi hình ka adat likhah, dom rija roya meng kan, daong khik ramik saong cakrok patagok ilamu hadah krah di dom bangsa adei sa-ai dalam taneh ia Việt Nam./.