Ndem tal ilamu phi vật thể di bhap bini bangsa Cam nan lac ndem tal rilo rilo dom adat cambat, tanarakun, dom rija roya, bruk ngak yang mebang saong rilo rilo dom kadha daoh, dom ragu tamia bhap bini, panuac pandit panuac pandao ngak jeng ilamu biak gheih biak karei. Dalam nan, praong di abih nan lac Mbang Kate.

 Tui tapuk vak meng akhar thrak daok khik veik, Kate hu meng kan mai di mikva urang bangsa Cam Ahier, daok iew lac Balamon. Kate hu padang ngak meng ilamu tapa bruk ngak nong pala drak. Hadei di tuk bloh salah bilan yuak kuak mek hu rilo padai brah yam tapa bilan pala drak karei, urang Cam peih ngak adat hadar dhar phol dom Yang padai, Yang taneh gam saong dom urang hu buh prein yawa peih taneh, padang palei piah brei mboh hatai iek praong dom po Yang hu pajeng tabiak lingik tasik, hadar dhar phol dom urang anh hùng bangsa saong hu makna pok likau ka hajan siam, hangin lagaih,  pala drak njauk, prein yawa khang kajap, palei negar sron mbon.

Kate hu urang Cam Ahier padang tabiak, hu khik ramik meng rai ini tapa rai deih, hu peih ngak yaok thun di harei akok bilan 7 saka Cam, saong hu peih ngak camereip di bimong, tal but pajaih patao, tal palei bloh ka meng tal baoh sang. Dahlau diah, Kate hu peih ngak dalam sa adit akok bilan. Urak ini, dom palei Cam di Bình Thuan, Kate dui atah tal dua adit dahlau di melam ia bulan bak baoh. Ong Lâm Tấn Bình, Yam ndoc Pasak parang iek ilamu Cam, tỉnh Bình Thuận brei thau:" Bhap bini Cam urang mboh lac dhar phol ame nan lac biak praong, yau nan ye yaom lac kan kandah yau halei min dom baoh sang urang Cam, dom palei Cam jeng hu  ngak Kate piah hadar dhar phol dom yang ame,  gam meroi ka suan yava di ame tuk daok di lot ini duh ka sang gah amaik di drei. Tui adat darah gah amaik, urang kumei likhah urang likei ba mai  ngak anek metau tal abih rai hu anek, hu taco,  raong ba anek bik. Mbiah tal tuk taha plang lahik nao ye am cuh piah bayar talang ka but pajaih gah amaik".

Urang Cam mbang Kate di bilan 7 tui saka Cam, nyu bhian laik tame bilan 10 saka ia harei, nan lac tuk padai mùa atah harei oh ka hu yuak kuak. Palih ruah tuk ngak yang Ame di tuk kan kandah di abih jeng yau brei mboh hatung hatian thau dar phor di anek bik ngan saong ame. Ong dhiar Bích Văn Nhuận daok palei Lạc Trị, xã Phú Lạc, huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận brei thau: " Pandap paling yang harei Kate hu dom janih yau ye: tapei nung, patei, nongya, bu yamen, ndiuk…Tuk caga lisei ia blaoh ye da-a patao  bi-a dahlau, blaoh da-a ong muk ong kei…Drei mbang baoh hadar tal urang pala phun, ong muk kei pajeng tabiak drei,  drei thau dar phor ye drei ngak yang, dahlau di abih  nan lac ong akaok ong kar bloh tal ong muk. Dahlak da-a yang, ye urang kumei daok ala dua gah pok sap langkan da-a muk kei mai Mbang Kate".

Hadei di tuk ngak adat bloh, urang palei Cam hu maong iek dom danak dak daoh tamia bhap bini Cam biak gheih mekre ndung bak ilamu hadah krah di drei. Dom ragu tamia kadik limin lamuac di dom anai kumei dara Cam gam saong tamia pah bumpih, khang kadang di dom urang likei dam Cam gam puac that dom panuac anit ranam tal dom ragam tamia karei karei…Dom sap ginang, cheng, saranai ngak ka harei Kate chreih chrai tagok. Ong Chế Quốc Minh urang bangsa Cam daok di palei Lạc Trị, xã Phú Lạc, huyen Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận brei thau: "Rija, roya di urang Cam hu biak ralo kadha phi vật thể, yau ye  tamia, pakacah ndua ia, ginup janih me-in bhap bini, pakacah taong ginang, puac ariya atau dak dalikan pato ka dom rairah uranaih, pagap yau ariya dhar phol gru, ariya pato adat kumei. Dom ong dhiar, ong pasaih bhian puac ka dom anek taco pang piah bac megru".

Kate oh lac pambuak pagam bruk paling yang di bimong,  puk palei, sang danaok bo daok lac labik khik ramik dom ilamu gheih mekre di bein ilamu Cam tapa adat cambat, pandap paling yang, khan ao ngui cuh, alat ragam saong dom kadha paling yang…Kate daong ngak brei ginup meda jang gilang ilamu di dom bangsa Viet Nam./.

                                                                                                 Bhumi