Khak drak ja – njauk chế tài, xử lý catang jang

Urak ini, bruk pablei khak ja, takik chất lượng, ngak suan hukum dalam bruk ngak tabiak saong pablei salih khak drak dak harei dak rilo ngan saong dom jalan ngak biak tinh vi piah paglaong jien mek tame. Bruk ini oh lac ngak jhak tal angan je di dom doanh nghiệp ngak khak hu angan praong dalam taneh ia bo daok ngak kan kandah tal bruk pala drak di mikva urang nong saong ngak trun lihik jien mek tame kadung jien karja. Piah trun takik bruk ini, njauk hu jalan langyah catang jang. Kadha vak di Chung Thủy brei thau ka bruk ini :

Tui kuhria mboh di Hiệp hội khak drak Việt Nam, urak ini dalam taneh ia hu tal  61 labik ngak, pablei salih khak drak gaok ngak ja, hu tal meteh mẫu khak drak hu dut eik mboh chất lượng kém. Bruk khak drak ja, takik chất lượng ngak khat lahik 2 tỷ đô la Mỹ yaok thun. Langiu di nan daok ba tal dom khat lahik praong kayua pandar khak ja, takik chất lượng ngan saong mùa màng, alam môi trường, pren yava bhapbini. Kuhria dalam thun 2015 saong 5 bilan akaok thun ini, gah khik ramik darak  pasal duah mboh labaih 1000 vụ ngak, pablei salih khak ja. Min, dalam nan barau taong phạt labaih 100 vụ, daok veik gaok truy tố hình sự dom vụ min...

Sa dalam dom makna ba tal bruk ngak khak ja rilo lac kayua dom doanh nghiep ngak mbang klaik, padauk, ba tabiak darak pasal dom pandap takik chat luong. Taphia di nan lac bruk cadu, oh ka catang dalam khik ramik, kol jhak nyu pagam pambak tame kẻ hở di sarak piah ngak mbang suan. Ông Lê Thế Bảo, akaok Hiệp hội pacang caga pandap ja saong khik caga angan pandap Việt Nam brei thau:

(Sa dalam dom pandap gaok ngak ja rilo abih tukvak tapa lac khak drak, ngak kan kandah tapak tal gah ngak nong saong mikva urang nong. Kayua yau nan ye, bruk xử lý jru, khak drak oh khik hu chất lượng lac bruk njauk ngak, abih di nyu nan lac khak NPK, lac janih mbuan si ngak ja. Njauk ngak catang jang saong njauk hu trach nhiem rilo jang meng langyah hu. Njauk pambuak urang ngak, urang blei saong dom jabat piah langyah bruk ini.

Kayua nduac tui lợi nhuận saong meng rilo thủ đoạn tinh vi, dom urang ngak, pablei salih khak ja mbuan tapa mbaok gah  chức năng. Jalan ngak bhian mboh rilo abih lac ngak ja di labik ngak, ngak ja di dom đại lý saong sa thủ đoạn tra lac pambuak bruk saong dom phòng thực nghiệm piah hu brei harak lac chất lượng njauk chuẩn. Barau ini, 11 phòng thực nghiệm di mintri ngak nong saong patagok palei pala ngak suan bruk brei harak chứng nhận khak drak ginup tiêu chuẩn ka labaih 2000 janih khak ja di 400 công ty. Thanh tra mintri hu pandar Cục pala drak mek veik taong abih harak brei suan, brei oh njauk, bloh hu panuac tacei Thanh tra Sở ngak nong saong patagok palei pala dom  tỉnh, ban pambuak bruk khik ramik biak catang dom pandap hu brei harak oh njauk.

Duh hatai kayua bruk ngak khak ja urak ini, ông Nguyễn Hồng Phong, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần khak drak Tiến Nông-Thanh Hóa ndom lac, cuang kandah praong abih urak ini di dom công ty saong dom tập đoàn khak drak lac bruk salih akaok sahaneg, bruk drak khak di bhapbini. Kayua mikva urang nong daok kurang thau, kurang ilamu piah thau hu chất lượng khak drak, nan ye ba tal bruk takre dom pandap takik chất lượng. Gam saong nan, bruk kiểm nghiệm chất lượng pandap di Việt Nam daok yếu saong kurang, bruk ini ba tal rilo  tiêu cực dalam kiểm nghiệm. Ông Nguyễn Hồng Phong lac :

(Dom doanh nghiệp ngak khak njauk hu phòng kiểm nghiệm saong hu tiêu chuẩn pakat negar dalam khik ramik. Hu biak rilo doanh nghiệp oh pabak hu bruk ini yau nan ye  nao pah dom labik gah langiu. Dom labik gah langiu jeng oh ginup điều kiện piah brei harak chứng nhận, ba tal bruk khik bruk khik ramik daok cadu, oh ka catang.

Tui  ông Nguyễn Hạc Thúy, Phó akaok Thường trực Hiệp hội khak drak  Việt Nam, bruk ngak, pablei salih khak ja ini nyu tagok jeng hệ thống saong hu dom urang jakar gah khik ramik karja daong. Yau nan ye, njauk maong ini lac bruk ngak suan hukum piah truy tố hình sự. Min, piah langyah ka nyu salah bruk ini, taphia dom mbang thanh tra, pasang iek, karja njauk pataom tame bruk daong urang nong paglaong ilamu piah thau khak ja, khak biak piah khik caga rup drei; njauk khan brei thau angan dom labik ngak mbang klaik angaok dom jalan thông tin đại chúng piah khik caga urang nong saong dom doanh nghiep ngak mbang tapak. Ông Thúy jia lac, anak tal, Nghị định 202 ramik pasiam bruk khik ramik khak drak meda hu dom salih bahrau dalam taong phạt dom urang ngak mbang suan hukum piah pakhang pasiam darak pasal khak dral daok srau kadau urak ini :

(Hiệp hội thun halei jeng hu panuac tagok karja pasiam, pabak Nghị định, Thông tư, pambuak saong gah khik ramik darak pasal pasang iek, pachreih ba, min khak ja jeng daok rah tabiak. Nghị định daok hu kẻ hở, kol bảo kê, lợi ích nhóm daok hu mbaok nan ye biak kan si pasang iek. Meyah bruk khak ja rah tabiak, xã halei, palei halei, huyen halei ye karja labik nan njauk hu trach nhiem anak adat hukum.

Bruk khak ja, takik chất lượng oh ka pasang iek hu daok ngak khat lihik trak ka mikva urang nong jeng ye dom doanh nghiệp ngak khak tapa tapaiy. Yau nan ye, piah jhul lihik bruk ini, njauk hu mbaok tame khang jang di dom mban, nganh, chức năng. Taphia nan, njauk patagok pasang iek bruk ngak khak, pablei salih dom janih khak di darak pasal, khik ramik catang bruk brei harak chứng nhận dom janih khak hữu cơ saong vô cơ njauk adat hukum di karja .../.             

 Thúy Linh