# Pahadar 60 thun peih jalan Hồ Chí Minh (19/5/1959-19/5/2019) page ini (14/5) di ban sit Gia Nghĩa, tỉnh Đắc Nông, rah tabiak ginum biai pakat negar: “Jalan Trường Sơn- Jalan Hồ Chí Minh brei mboh hatai caong yasa taneh ia”. Mai pataom mbaok ginum biai, hu 350 urang lac dom tướng lĩnh quân đội, dom urang hu mbaok peih jalan dalam mesruh metak, dom urang peih praong, pasiam jalan Hồ Chí Minh urak ini, dom urang ilamu khoa học, lambaok dom bộ ngành Trung ương, urang pan akaok dom tỉnh ban dalam bhum.

Thun 1960, Gia Nghĩa lac labik 2 jalan Trường Sơn- jalan Hồ Chí Minh, Bắc-Nam gaok gauk, peih tabiak jalan pajeng ba praong Trường Sơn- jalan Hồ Chí Minh labik meng Nam Tây Nguyên tal Đông Nam Bộ.

# Di nyaom biai trực tuyến ngan saong 63 tỉnh, ban peih ngak dom jalan drah samar pacang caga jit tả Châu Phi kayua Mentri ngak nong saong patagok palei pala peih tabiak di harei 13/5, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng eiw dom mentri, dom gah di Ban tacei ba pakat negar brei padang dom kapol ngak bruk pambuak dom gah nao tame dom puk palei piah pasang iek, pachreih bruk pacang caga jit ruak. Dom tỉnh, ban njauk hu jalan ngak cambiac laic dalam bruk ieu pataom dom gah yau công an, quân đội…piah tui iek saong am cuk klak pabui ruak. Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng jeng hu pandar Mentri Công thương dang tabiak, pambuak bruk saong dom mentri, dom gah saong UB bhap bini dom tỉnh padang sarak daong saong peih bruk blei, sik ngak rilo pabui saong khik piah dalam tu la-ar piah patrun bruk am cuh klak, trun bruk tamuh jit ruak saong pasumu rilow pabui ka dom bilan puac thun.

  # Akaok Mintri ngak nong saong patagok palei pala Nguyễn Xuân Cường ndom lac, oh ka tuk halei gah raong glang gaok rilo jit ruak kan kandah dalam pacang caga, ngak khat lahik praong di abih kuhria meng dahlau mai yau jit tả pabui châu Phi. Gah dịch tễ học, ini lac tukvak camereip di bruk njom mbak jit ruak. Di TPHCM, yaom lac ruak jit tả pabui Châu Phi daok mai jaik min urang blei mbang oh mbaiy mbaok haong ralow pabui. Urak ini dom doanh nghiệp praong gah raong glang daok caga yaok harei 147 tấn ralow pabui saong 400 tấn ralow menuk piah pabak meyah kurang kayua jit ruak.

# Urak ini, tỉnh Trà Vinh hu labaih 6.800 ha phun mbang baoh, ralo meng lac pa-ok, kam sành, kruac bung, darang…Yaom baoh kayau mbang baoh di tỉnh dalam 5 thun tapa kuhria rah tapa meng 100 tal 120 triệu đồng sa ha sa thun. Piah ngak siam danak dak patagok bein kayau mbang baoh, tỉnh Trà Vinh daok jak ba brei buh jien tame labaih 620 tỷ đồng. Ngan saong phun jien nan, tỉnh pataom tame padang ngak kết cấu hạ tầng saong cơ sở ilamu ky thuat ba tame pala saong pablei baoh kayau. Langiu di nan, Trà Vinh daok peih ngak dom sarak daong pachreih dom doanh nghiep buh jien tame pala phun pajaih siam, padang labik blei, che bien saong pablei tabiak taneh ia lingiu piah paglaong yaom baoh kayau đặc sản di tỉnh hu 170 trieu dong sa ha sa thun.

# Pasak kuhria mboh dahlau bruk langik tasik negar bahrau brei thau ka bruk ENSO, nan lac bruk pambuak gauk di El Nino saong La Nina. Tui nan, nhiệt độ mbaok ia tasik glaong jang rilo thun saong daok tagok glaong. Meda kurang hajan dalam bilan 5 di bhum Trung saong Nam Trung Bộ. Tukvak tame bilan hajan di Tây Nguyên saong Nam Bộ suai jang dut saong rilo thun dahlau. Bruk thu lagu, kurang ia, ia mbak njom tame pabah kraong meda pambak praong tabiak dom tỉnh meng Hà Tĩnh tal Bắc Bình Thuận saong meda dui atah tal bilan 8.

Patui di ni dom khau tin dunya:

# Page ini 14/5 tui tukvak Viet Nam, dua sruh kapal haok sit thaok gauk angaok langik Alaska negar Mỹ. Tui panuac khan tuk camereip, takik abih 3 urang metai saong 10 urang njauk rambuac dalam mbang kapal haok thaok gauk nan. Gah Khik caga takai tasik Mỹ  lac, tuk bala rah tabiak, sa sruh kapal haok pajeng 11 urang dalam tuk kapal haok diah pajeng 5 urang. Dua sruh kapal haok laik trun Vịnh George. Urak ini 10 urang njauk rambuac di dua sruh haok nan daok hu iek ruak.

# Harei 13/5, ban ine Niu Đeli (Ấn Độ) daok dalam báo động ô nhiễm không khí tuk ribuk cuah saong pandiak bhang di gah brak ba thur mur tal tanut nguy hiểm.  Rajaei Ấn Độ page ini brei thau, chất lượng không khí glaong jang 5 mbang dut saong tanut an toàn.  Dom thun jaik di ini, Ấn Độ oh ngak hu dalam bruk kham merat pasang iek ô nhiễm.Dalam 15 ban ô nhiễm abih di dunya kayua Liên hợp quốc pasang iek dalam thun 2018 ye Ấn Độ hu 14 ban. Jeng tui Liên hợp quốc, ô nhiễm không khí lac makna pambuak tal bruk yaok ratuh rabau menuac metai aval yaok thun di Ấn Độ.

# Tổng thống Mỹ Đônan Trăm harei kabroi 13/5 lac karja di ong meda daong labaih 15 tỷ đôla, piah daong urang ngak nong Mỹ njauk Trung Quốc tagok jien thuế. Urang ngak nong Mỹ, lac dom cử tri pachreih tui ong Tram daok gaok kan kandah dalam bruk  merak gauk gah blei salih ngan saong Trung Quốc. Ratak đậu nành lac janih kaya nong pablei tabiak negra langiu ba mai rilo kein laba abih di Mỹ. Ratak ini pablei tapa Trung Quốc dalam thun blaoh trun biar di abih kuhria dalam 16 thun tapa saong yaom ratak dau tuong jeng trun khang.

Harei kabroi, Trung Quốc brei thau meda taong thue galong jang ngan saong dom janih pandap di Mỹ, dalm nan hu njam patam ngak la-ar, khí đốt hóa lỏng./.

Trang tin trưa thứ Ba 14/5- P Chăm

             # Kỷ niệm 60 năm mở đường Hồ Chí Minh (19/5/1959-19/5/2019) sáng nay (14/5) tại thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đắc Nông, diễn ra hội thảo khoa học cấp Quốc gia: “Đường Trường Sơn- Đường Hồ Chí Minh biểu tượng của ý chí thống nhất Tổ quốc”. Dự hội thảo cấp Quốc gia này có 350 đại biểu là các tướng lĩnh quân đội, những người đã trực tiếp tham gia mở đường trong chiến tranh, những người tham gia nâng cấp Đường Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay, các nhà khoa học,  đại diện các bộ ngành Trung ương, lãnh đạo địa phương các tỉnh trong khu vực.

           Năm 1960, Gia Nghĩa là nơi hai tuyến soi đường Trường Sơn- Đường Hồ Chí Minh, Bắc-Nam gặp nhau, khai thông tuyến vận tải chiến lược Trường Sơn- đường Hồ Chí Minh đoạn từ Nam Tây Nguyên đến Đông Nam Bộ.

            # Tại hội nghị trực tuyến với 63 tỉnh, thành phố triển khai các giải pháp cấp bách phòng, chống bệnh dịch tả Châu Phi  do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức ngày 13/5,  Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng yêu cầu các bộ, ngành thành viên Ban Chỉ đạo quốc gia thành lập ngay các đoàn công tác liên ngành đến các địa phương để kiểm tra, đôn đốc việc tổ chức phòng, chống dịch bệnh. Các tỉnh, thành phố phải có phương án cụ thể trong việc huy động các lực lượng như công an, quân đội...  để giám sát và tiêu hủy triệt để lợn bị bệnh. Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cũng yêu cầu Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan và Ủy ban nhân dân các tỉnh xây dựng cơ chế hỗ trợ và tổ chức thực hiện việc thu mua, giết mổ lợn và cấp trữ đông để giảm áp lực tiêu hủy, giảm nguy cơ phát sinh dịch bệnh và cân đối nguồn thịt lợn cho các tháng cuối năm.

           # Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường nhận định, chưa bao giờ ngành chăn nuôi phải đối mặt với một loại dịch bệnh nguy hiểm, gian nan trong phòng chống, gây thiệt hại kinh tế lớn nhất từ trước đến nay như dịch tả lợn châu Phi. Về dịch tễ học, đây là giai đoạn đầu của việc lan tỏa dịch bệnh.  Tại TPHCM, dù bệnh dịch tả heo Châu Phi đã áp sát nhưng người tiêu dùng không quay lưng với thực phẩm này. Hiện các doanh nghiệp lớn về chăn nuôi có kế hoạch chuẩn bị mỗi ngày 147 tấn thịt heo và 400 tấn thịt gà nhằm dự phòng nguồn cung thiếu hụt do ảnh hưởng dịch bệnh.

             # Hiện Trà Vinh có hơn 6.800 ha cây ăn trái, chủ yếu là  xoài, cam sành , bưởi , nhãn …Giá trị sản lượng cây ăn trái của tỉnh trong 5 năm qua đạt bình quân từ 100 đến 120 triệu đồng/ha/năm.  Để thực hiện hiệu quả chương trình phát triển vườn cây ăn trái đặc sản, tỉnh Trà Vinh đang huy động nguồn vốn đầu tư khoảng trên 620 tỷ đồng. Với nguồn vốn này, tỉnh tập trung xây dựng kết cấu hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ cho sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Ngoài ra, Trà Vinh còn thực hiện các chính sách hỗ trợ để khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư sản xuất cây giống chất lượng cao, xây dựng cơ sở thu mua, chế biến và xuất khẩu nhằm nâng cao giá trị sản lượng cây ăn trái đặc sản của tỉnh đạt mức thu nhập bình quân 170 triệu đồng/ha/năm.

# Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia vừa công bố thông tin về hiện tượng ENSO, tức là sự phối hợp giữa hiện tượng El Nino và La Nina. Dự báo nhiệt độ mặt nước biển tiếp tục cao hơn so với trung bình nhiều năm và đang có xu hướng tăng dần. Cảnh báo thiếu hụt mưa trong tháng 5 tại khu vực Trung và Nam Trung Bộ. Thời điểm bắt đầu mùa mưa ở Tây Nguyên và Nam Bộ có khả năng muộn hơn so với trung bình nhiều năm. Tình trạng khô hạn, thiếu nước, xâm nhập mặn vùng cửa sông sẽ lan rộng ra các tỉnh từ Hà Tĩnh đến Bắc Bình Thuận và có khả năng kéo dài đến tháng 8.

Nhạc cắt

          Sau đây là một số tin thế giới

                  # Sáng nay 14/5 (giờ Việt Nam), hai máy bay cỡ nhỏ đã va chạm trên bầu trời Alaska của Mỹ. Theo thông tin mới nhất, ít nhất 3 người đã thiệt mạng và 10 người bị thương trong vụ va chạm máy bay này. Lực lượng Bảo vệ bờ biển Mỹ cho biết khi gặp tai nạn, một máy bay chở 11 người trong khi máy bay còn lại chở 5 người. Cả hai máy bay đã đâm xuống Vịnh George. Hiện 10 người bị thương trên 2 chiếc máy bay đang được chăm sóc y tế.

          # Ngày 13/5, thành phố Niu Đeli (Ấn Độ) được đặt trong tình trạng báo động ô nhiễm không khí khi bão cát và nắng nóng ở miền Bắc đưa khói mù tới mức nguy hiểm.  Chính phủ Ấn Độ sáng nay cho biết chỉ số chất lượng không khí cao gấp 5 lần so với mức an toàn cho phép.  Những năm gần đây Ấn Độ không thành công trong nỗ lực kiểm sóat ô nhiễm. Trong danh sách 15 thành phố ô nhiễm nhất thế giới do Liên hợp quốc khảo sát trong năm 2018 thì Ấn Độ có 14 thành phố. Cũng theo Liên hợp quốc, ô nhiễm không khí là nguyên nhân liên quan đến hàng trăm nghìn ca tử vong sớm mỗi năm ở Ấn Độ.

# Tổng thống Mỹ Đônan Trăm hôm qua (13/5) cho biết chính quyền của ông sẽ hỗ trợ 15 tỷ đôla, để giúp nông dân Mỹ bị ảnh hưởng do Trung Quốc nâng thuế. Nông dân Mỹ, một bộ phận cử tri chủ chốt ủng hộ ông Trăm đang chịu ảnh hưởng lớn trong cuộc chiến thương mại với Trung Quốc.Đậu nành là mặt hàng nông sản xuất khẩu giá trị nhất của Mỹ. Khối lượng đậu nành xuất khẩu sang Trung Quốc trong năm ngoái đã giảm xuống mức thấp nhất trong 16 năm và giá đậu tương giao sau cũng đang giảm mạnh. Hôm qua, Trung Quốc tuyên bố sẽ áp thuế cao hơn đối với một loạt mặt hàng của Mỹ, trong đó có rau quả đông lạnh, khí đốt hóa lỏng./.