Thủ tướng Phạm Minh Chính birau mbaoh tangin tame cong dien ka bruk pataom tame ngak dom bruk, dom jalan langyah samar, njauk bruk praong pacang  bruk taong chap kaya tasik suan hukum, oh khan brei thau saong oh tui bruk ba tabiak (IUU), taoh talaih the kanyik  di UB chau Au (EC). Dalam cong dien Thu tuong caong khin dom akok mentri hu pambuak tal, akok UB bhap bini dom tỉnh tapen tasik  brei langyah catang dom kapol nyaom, urang kayua kein laba eng drei khin ngak suan  hukum ngak khat tal kein laba taneh ia; peih bruk tacei pato tapak yaok po kapal  ngak harak tut angan, ndang kiem,  brei harak ba-ar  saong ba tame taong abih 100% dữ liệu  kapal gilai ikan tame dữ liệu taneh ia; kuhria iek taong abih dom D.N pabei kaya ikan tabiak darak chau Au brei ginup harak gal, njuak hukum, langyah  njauk dom bruk ngak suan…

Mesup ini (7/11), di mbang tangi sua di urang Quoc hoi, ong Phạm Văn Hòa, urang QH kapul tỉnh Đồng Tháp hu ndom tal bruk kuac mek cuah randaih suan hukum ngak brei glut jaleih, jhak tal alam môi trường. Ong Hòa brei thau, cuah di bhum ĐBSCL urak ini biak takik, min oh njaul lac oh daok. Min bruk padang ngak jalan nduac samar tui kuhria pandar abih 54 triệu m3 meng ini tal thun 2030. Cuah pandar ka bruk ngak jalan nan, lac biak praong, nan oh ka ndom tal cuah urang padang ngak sang. Nan ye bruk patakik brei mek cuah lac bruk hu makna biak praong, gam haong nan, brei ngak catang bruk mek cuah njauk haong taong yaom môi trường. Javap jalei tangi sua, akaok mintri Tài nguyên & Môi trường Đặng Quốc Khánh brei thau, anak tal, Mintri Tài nguyên & Môi trường brei taong yaom veik dom cuah daok hu di bhum ĐBSCL, gam haong nan, daong ka palei tui iek bruk kuac mek cuah.

Di tuk pahadar 93 thun harei padang Mat tran bangsa yasa Việt Nam – Harei ilamu meng kan Mat tran negar Việt Nam (18/11/1930 - 18/11/2023), harei ini (7/11), palei Bình Hoà, xã Phan Hoà, huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận hu peih Harei jum pataom bangsa.  Palei Bình Hòa hu 350 sang gam haong jaik 2.000 menuac, taong abih jeng lac urang Cam Bà ni, raidiuk di mikva daok gaok rilo kan kandah. Di harei jum pataom, karja saong dom kapul nyaom di xã, di palei hu tacei tabiak dom bruk oh siam daok hu mboh dalam puk palei yau ye bruk me-in mbia, menyum alak tapai, me-in đề, co klaik...saong ba tabiak dom jalan ngak piah pasiam veik di anak tal. Dalam nan, chi bộ, mban ngak bruk mặt trận, dom kapul nyaom di palei brei ngak siam jang bruk pathau khan, jak ba bhap bini, mek urang đảng ngak pasak, ba kaok nao dahlau.

Sở Pato megru TPHCM brei thau angan 50 gru pato hu taduan Giải thưởng Võ Trường Toản mbang ka 26 thun 2023. Sa bruk dalam dom bruk birau di giải thưởng lac, yaok pakat bac brei palih ruah tabiak 10 gru naih gheih  dalam nan  hu urang ngak bruk khik iek, gru pato bac piah alin brei giải thưởng sa mbang dalam tuk ngak bruk. Yam ndoc Sở Pato megru TPHCM Nguyễn Văn Hiếu brei thau, langiu dom tanut taong yaom chuyen mon, Giải thưởng Võ Trường Toản daok paglong bruk pambak praong  bruk ngak di gru pato ngan haong bruk pato saong bac di đơn vị saong di quận, huyện, ban.

Cục Khik ramik urang ngak negar langiu (Mintri Lao động-Thương binh & Xã hội) brei thau, dalam 10 bilan tapa, dom urang ngak di Việt Nam nao ngak bruk di negar langiu lac labaih 132.600 urang. Tapa nan daong mek hu labaih 120% bruk ba tabiak dalam thun ini ka bruk ba menuac nao ngak bruk di negar langiu. Negar Japon jeng daok lac darak pasar dang akaok taduan raok urang ngak di Việt Nam ngan saong 67.550 menuac. Patui di nan, lac Đài Loan (Trung Quốc), Hàn Quốc, Trung Quốc saong dom darak pasar karei.

Rajaei Indonesia brei dui atah tukvak daong brah tal bilan 6 thun 2024 ka jaik 22 triệu sang. Tui nan, dom sang halei hu daong, meda taduan hu  10kg brah yaok bilan. Bruk brei dui atah danak dak daong ini hu ba tabiak yau ye sa binah dalam kham merat di rajaei piah pasang iek yaom brah, daok ka oh trun hadei di mbang tagok yaom khang meng blaoh.  

Tui hãng thông tấn TASS, tuk hu iew brei panuac ka pathau khan di Reuters khan lac, Tổng thống Nga Vladimir Putin hu mbaok tame bruk palih ruah ngak tong thong di bilan 3 thun 2024, urang brei panuac di Điện Kremlin lac: “ Tổng thống Putin oh ka hu panuac meyai halei ka bruk nan. Bruk palih ruah  oh ka ba tabiak”. Dahlau di nan, hu ba 6 khaw tin karei di gauk, hãng tin Reuters (Anh) khan lac ong Vladimir Putin hu ba tabiak bruk brei palih ruah tong thong veik tui kuhria hu peih tabiak di bilan 3 thun 2024. Bruk nan hu makna lac urang ngak praong di Nga  meda pan kaok takik abih lac tal thun 2030.

Mbang camereip abih Hàn Quốc hu sa urang ngak bruk duh tuai angaok kapal haoh njauk ruak ung thư saong matai kayua njaom bức xạ vũ trụ dalam dom mbang par. Urang ini ngak bruk duh tuai angaok kapal haoh di hãng Korean Airlines dalam dom thun 1995-2021, gam haong jaik 1.022 mon par yaok thun, sa meteh tukvak ini, lac dom mbang par jalan atah tal châu Mỹ saong châu Âu. Dom jalan ini par tapa Bắc Cực, hu taong yaom lac hu tanut njaom bức xạ vũ trụ glaong jang 5 mbang duk haong labik karei./.