Bier harei kabroi (16/11), VOV4 di Jabat rayo sap ndem VN hu peih Harei pahadar 30 thun padang tabiak (1993-2023). Brei panuac pak nan, Ủy viên BCH Trung ương Ndang, Taong yam ndok Rayo sap ndem Việt Nam Đỗ Tiến Sỹ ndom lac, dalam jalan nao 30 thun tapa, kapul urang jakar, urang ngak di Mban bangsa hu rilo rik daong praong tame dom jak jeng di sajarah labaih 78 thun Sap ndem Việt Nam saong patagok dom yaom glaong, prein khang papar sap di sa Jabat báo chí, pathau khan praong, rilo janih tal rilo urang pang di dalam saong langiu negar. Dalam tukvak bahrau, njauk paglaong bruk pakhang talei pambuak gauk, jumpataom gauk dalam bangsa, patagok dom prein khang, khang jang veik bruk ngak, bruk rik tame di dom rairah bangsa, pamadeih saong patagok dom yaom glaong di prein khang, kein lagaih, bruk duah jalan ngak bahrau di yaok urang Việt Nam, pamadeih tagok hatai caong cak rok patagok di abih bangsa.

Bilai Khí tượng Thủy văn Nam bộ bahrau tabiak panuac brei thau lac hajan, ngin, rabuk saong tasik rayak khang di bhum Nam bộ. Urak ini, ngin rabuk daok tagok rilo ba tal hajan gam haong rabuk, jakala di dom labik yau ye: Sóc Trăng, Trà Vinh, Bến Tre… Langiu di nan, dom taginum daok tagok khang di bhum tasik gah pai saong daok nao tame dom tinh tapen tasik dom tỉnh Tây Nam bộ. Tui kuhria mboh dahlau, dalam dom mon tal, taginum daok tagok jeng hajan, hu labik hu gam rabuk, jakala, hu labik hu hajan khang. Hadei di nan, taginum meda tapa dom labik karei di dom tỉnh yau ye Bến Tre, Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu...                                 

Urang pan akaok Sở padang ngak TP.HCM brei thau lac, kuhria tal abih quý II/2023, ban raya hu biyar jien, panduan ba nao labik karei jaik 700/6.500 baoh sang tapen kraong, ribaong, lac 1 danak dak hu ngak salah; 7 danak dak tui kuhria hu ngak salah bruk paduan ba nao labik karei dahlau di harei 30/4/2025. Dalam nan, praong di abih lac danak dak ribaong Xuyên Tâm (hu labaih 2 ribau baoh sang njauk panduan nao labik karei) hu UBND ban raya brei ngak danak dak buh jien tame. Tui kuhria tal puac thun 2025, Ban raya meda biyar jien, panduan ba nao labik karei hu 65% bruk ba tabiak.

Urak ini, tỉnh Đồng Nai hu 47 labik chế biến, ngak ralow pabui, ralow menuk, yaok thun ngak hu 70 rabau tấn, samu 100 rabau tấn ralow tamo. Dalam nan hu 150 labik ngak sit, ngak dom pandap meng ralow, yaok thun ngak hu 1 rabau tấn; 360 doanh nghiệp, labik sit sot ngak dom pandap hu asal meng phun kayau. Hu labaih 60 doanh nghiệp pandar dom ilamu khik ramik siam, bahrau di dunya yau ye HACCP, ISO 22000. Jaik abih dom pandap kaya nong, kaya glai, kaya ikan hu pablei tapa negar langiu hadei meng sơ chế thô. Dom doanh nghiệp daok buh jien blei dom jamriak, pandap ngak bahrau, pabak hu chất lượng saong siam mekre salamat pandap mbang ka dom darak pasar kan tame yau ye Mỹ, EU, Nhật Bản...     

UBND tỉnh Trà Vinh bahrau brei thau bruk samar drah di bala jaleih takai kraong Cần Chông labik nao tapa ban sit Cầu Quan, huyện Tiểu Cần. Urak ini labik kraong ini hu rilo labik glut jaleih tapak, ngak jeng rilo labik talah gah dalam ar, mbuan glut jaleih biak trak, oh salamat ka rahra. Piah patakik abih dom khat lahik kayua bruk glut jaleih, UBND tỉnh pato tacei jalan ka UBND huyện Tiểu Cần klauk papar kakei di labik glut jaleih. Gam tui di nan jeng caga pandap panda, manuac ngak, radaih, halain hatain pacang caga tuk bala glut jaleih daok caga ngak kanjak jhak tal anek manuac saong drap ar di rahra.

Pui khuah khang di sa baoh sang praong, glaong di sa mỏ dhang daok di tỉnh Sơn Tây, gah barak Trung Quốc, ngak brei takik di nyu 26 urang matai. Bruk nan rah tabiak di harei kabroi (16/11) di sa sang praong, glaong di mỏ dhang Vĩnh Tụ daok di ban Lữ Lương, tỉnh Sơn Tây, Trung Quốc. Abih tih 70 menuac hu ba tabiak truh baoh sang praong nan saong 63 urang hu ba tal sang iek ruak jaik nan. Baoh sang khuah glaong 4 tal, puai khuah tabiak meng tal 2, lac labik menei di urang ngak. Baoh sang labik khuah nan pambuak pagam haong mỏ dhang, hu bilik phlaih khan ao, labik menei, papah saong mac bluh khan ao. Dom thợ mỏ bhian phlaih khan ao di labik ini hadei di tuk tabiak truh mỏ dhang.     

Kapul pambuak bruk saong cak rok patagok kinh tế (OECD) brei thau lac, dom taneh ia cak rok patagok meda hu sanya rik tame 100 tỷ đôla piah daong ka dom taneh ia kan kathaot jang piah pacang caga haong bruk biến đổi khí hậu dalam thun 2022. Khau tin ini meda pabak daong prein khang ka hatai chính trị anak mbang nyaom pakat glaong ka alam langik tasik thun 2023 (COP28). Thun 2009, dom taneh ia cak rok patagok sanya meng thun 2020 meda payua 100 tỷ đôla yaok thun ka dom taneh ia kan kathaot jang gaok kan kandah kayua bala dak harei dak trak damak jeng bo bruk biến đổi khí hậu ngak tabiak. 

Danak dak padai brah pandap mbang dunya brei thau, pandap daong ka labaih meteh triệu urang tị nạn nduac meng Sudan tal Cộng hòa Sát (Chad) meda abih mbong di bilan tal meyah oh hu pabak jien padai. Labaih 540.000 urang tị nạn meng Sudan tapa Sát kuhria meng tuk patuh tabiak bruk mesruh gauk atah di ini 7 bilan di bol bala Sudan saong gah bán quân sự (RSF). Rilo menuac nduac klaak Darfur, kayua hu bạo lực sắc tộc. Danak dak Padai brah pandap mbang dunya brei thau, brei hu takik di abih lac 25 triệu đôla yaok bilan piah daong pabak pandap mbang yaok harei ka jaik 800.000 menuac. Bruk mesruh gauk di Sudan jeng ngak brei patagok bruk eik lapa dalam taneh ia./.