# Hu sa urang metai song sa urang njauk ia ba seik lihik di Cao bằng. Hajan khang dok ngak ka 103 boh sang saong labaih   1 ribau  ha padai, njam patam dauk ia, haluk patau pacang bak. Jalan roya  34, labik nao tapa  xã Ca Thành, huyện Nguyên Bình hu rilo labik ia sua, glut jaleih mbaok jalan, ngak gar jalan trak. Karja dom puk palei samar pachreih ba  lực lượng pak ni dong ka bhap bini pasiam veik langik hajan ia su, dong duah urang lihik kayua njauk ia ba seik 

# Kadung jien bac Vừ A Dính pambuak saong Gah The VinaCapital Foundation (VCF) birau peih ngak danak dak Harei caong khin thun 2019 di Ban raya HCM. Ini lac danak dak di dự án “Peih jalan anak tal” tukvak ka dua 2017-2024 ka dom anek saih kumei bangsa takik di grauk labik dalam taneh ia. Peih jalan anak tal lac danak dak brei paok jien bac abih pakat klau saong đại học, cao đẳng tui tukvak, ngan saong paok jien bac brei ka yaok anek saih kumei tagok tal 220 trieu đồng. Danak dak daong ka dom adei kumei bangsa takik meda hu jeng dom urang kumei trí thức ranaih, hu ilamu, gilac veik mai daong ka puk paga, bangsa drei, daong bhum palei ngak bruk brei cak rok patagok.”

          # Tiến sĩ Nguyễn Tiến Đông – akaok jabat Khảo cổ học đô thị di Viện Khảo cổ học Việt Nam – brei thau , hadei di 8 harei  kuac rok, dom  chuyên gia di Viện Khảo cổ học Việt Nam pambuak bruk song Muinyim  tỉnh Phú Yên hu duah mboh sa  kiến trúc bimon kalan  Chămpa di inem krung  khảo cổ học Đồng Miễu di labik  Định Thọ 1 (ban  Phú Hòa, huyện Phú Hòa, tỉnh Phú Yên). Dom urang  khảo cổ hu duah mboh pandap panda  ni lac kalan pok kakuh  Yang Shiva, sa dalam 3  Yang di agama  Bà La Môn bo urang  Chăm pok kakuk.  Jeng tui ong Đông, "di inem krung  hu janih kaik hu meng saman biak avar, labaih abhap  ka  4, ka  5. Di gah kreik negar meng  Quảng Nam tal  Bình Thuận hu biak rilo inum mek  Chăm hu duah mboh, min oh ka hu  kiến trúc halei dok hu kaik Chăm meng saman abhap ka 4, abhap ka  5 dok kandong verik mbiah tal ni . Kayua yau nan ye,  dom duah thau meng  khai quật kiến trúc Chămdi  Đồng Miễu lac biak hu yaom glaong" .

# Kuhria tal biar harei 15.7, hadei 1 harei camereip tabiak ngak bruk pasang iek taong abih dom radaih di ban raya, gah Cảnh sát jalan mbak Ban raya HCM hu ngak harak taong phạt hành chính labaih 600 radaih patuh, radaih pajeng tuai damuai, radaih container, radaih container…peih suan hukum. Tapa nan taong phạt catang 20 mbang urang peih radaih mebuk alak, 101 peih radaih khang, 54 mbang pambak tal harak gar radaih saong peih radaih…Langiu di nan,  CSGT jeng duah mboh saong taong phạt 411 mbang radaih patuh, 59 radaih pajeng tuai, 59 radaih pajeng tuai, 60 radaih container ngak rilo gah suan hukum. Tapa duah thau, pasang iek veik tal harei 14 bilan 8.

# Mesup harei 16/7), angaok  jalan  26 labik nao tapa  xã Ea Tu, ban sit  Buôn Ma Thuột rah tabiak bruk ginuh gauk  di radeih pajeng tuai  song radeih pajeng pandap ngak ka sa urang metai pak nan song labaih  10 urang karei njauk rambus trak  Tuk urang peih radeih angan Trương Hoàng Giang (umo 36 thun), sang dok di  huyện Lắk, tỉnh Đắk Lắk peih radeih  ô tô biển kiểm soát: 43B – 030.78 (di hãng radaih Quốc Đạt) peih meng  huyện Krông Pắk tal ban sit  Buôn Ma Thuột, tuk nao tal  Khu du lịch sinh thái cộng đồng buôn Kô Tam, xã Ea Tu ye radeih pajeng tuai blait tangin peih tapa  jalan  ginuh tame radeih pajeng pandap daok pataok tapen jalan, bloh ginuh tame sa geing  điện song njauk tabaleik trun ar tathuak ia. Tapa nan, muk Nguyễn Thị Chánh umo  65 thun, dok di xã Thuận An, huyện Đắk Mil, tỉnh Đắk Nông dok angaok radeih pajeng tuai metai, dom pluh urang karei njauk rambuac njauk tame sang iek ruak  cấp cứu; radeih pajeng tuai khut trak.

Patui di ni dom khau tin dunya

# Tổng thống Mỹ Đô-nan Trăm (Donald Trump) harei kabroi hu tacei pato, dom pandap brei hu labaih 55% ngak tabiak di Mỹ meng hu iek yau pandap ngak tabiak di Mỹ hu ngan made in America. Brei panuac di var yaih khan pandap ngak tabiak di Mỹ  pak Nhà Trắng, ong  Đô-nan Trăm lac, dalam tukvak anak pandap hu iek lac pandap ngak tabiak di Mỹ brei hu 75% pandap ngak biak di Mỹ ngan saong dom pandap yau pasei, thép ye brei 95%. Urak ini, tanut lac pandap ngak tabiak di Mỹ  brei hu 50%.

# Melam bloh 15-7, hu takik di abih 1 urang metai  song 25 urang karei njauk rambuac dalam 2 mbang tong bom di sa sang megris Islam  Si-ai (Shiite) di  gah Tây Nam ban ine  Bát-đa của Irắc. Mbang tong camereip rah tabiak di sa sang megris  Islam di quận An Ma-líp (al-Maalif). Sa minite hadei , urang tong  bom pametai rup eng brei patuh  bom tual angaok rup, lac mbang patuh ka  2. Urak ni oh ka hu kapul nyaom halei taduan ngak bruk ni.

        # Gah Y tế dunya WHO saong Kadung jien Liên hợp quốc (UNICEF) brei thau ka bruk klauk jru vaccin caga ruak di dunya. Tui harak pathau khan ini, labaih 20 trieu uranaih  di dunya oh hu klauk jru caga dom janih ruak mbuan ba tal metai  dalam thun 2018.Harak pathau khan nan hu ba tabiak dalam tuk jit ruak sởi  tamuh bauk taneh Ia Mỹ ngan saong ralo lac uranaih oh ka klauk jru caga ruak pak di sang bac. Tal harei 11/ 07/ 2019, dom uranaih ruak sởi  di Mỹ tagok tal labaih 1.100, tanut glaong abih kuhria meng thun 1992 saong meng tuk Mỹ brei thau palahik ruak sởi di thun 2000.  Dalam tuk nan, thun 2018, urang ruak sởi di dunya tagok dua mbang 350.000./.

Trang tin trưa ngày 16-7

          # Đã có một người bị chết và một người bị nước lũ cuốn trôi, mất tích tại Cao bằng. Mưa lớn còn khiến 103 ngôi nhà cùng hơn  1 ngàn ha lúa, hoa màu bị ngập úng, đất đá tràn lấp. Quốc lộ 34, đoạn qua xã Ca Thành, huyện Nguyên Bình xuất hiện nhiều điểm nước lũ tràn qua, xói lở mặt đường, gây tắc nghẽn giao thông nghiêm trọng. Chính quyền các địa phương khẩn trương huy động lực lượng tại chỗ giúp người dân khắc phục hậu quả mưa lũ, tìm kiếm người mất tích do bị nước lũ cuốn trôi.

          # Quỹ học bổng Vừ A Dính và tổ chức The VinaCapital Foundation (VCF) vừa phối hợp tổ chức chương trình Ngày hội ước mơ 2019 tại thành phố Hồ Chí Minh. Đây là chương trình thuộc dự án “Mở đường đến tương lai” giai đoạn hai (2017-2024) cho các nữ sinh người dân tộc thiểu số trên địa bàn cả nước. Mở đường đến tương lai là dự án học bổng toàn phần cấp ba và đại học, cao đẳng được thực hiện theo từng giai đoạn, với tổng giá trị học bổng dành cho mỗi nữ sinh lên đến hơn 220 triệu đồng. Dự án giúp các em nữ sinh dân tộc có thể trở thành những nữ trí thức trẻ, có năng lực, trở về bản làng giúp cho quê hương, dân tộc mình, giúp cho địa phương có nguồn lực để phát triển.”.

          # Tiến sĩ Nguyễn Tiến Đông - trưởng phòng Khảo cổ học đô thị thuộc Viện Khảo cổ học Việt Nam - cho biết , sau 8 ngày khai quật, các chuyên gia của Viện Khảo cổ học Việt Nam phối hợp cùng Bảo tàng tỉnh Phú Yên đã phát hiện một kiến trúc đền thờ Chămpa tại di tích khảo cổ học Đồng Miễu thuộc khu phố Định Thọ 1 (thị trấn Phú Hòa, huyện Phú Hòa, tỉnh Phú Yên). Các nhà khảo cổ đã phát hiện hiện vật thể hiện đây là đền thờ thần Shiva, một trong ba vị thần của đạo Bà La Môn mà người Chăm tôn thờ.  Cũng theo ông Đông, "tại di tích xuất lộ loại gạch, chất liệu gạch có niên đại sớm, khoảng thế kỷ thứ 4, thứ 5. Ở miền Trung từ Quảng Nam đến Bình Thuận có rất nhiều di tích Chăm đã được phát hiện, nhưng chưa có kiến trúc nào còn gạch Chăm có niên đại từ thế kỷ 4, thế kỷ 5 còn tồn tại đến nay. Do đó, những phát hiện từ khai quật kiến trúc Chăm ở Đồng Miễu là vô cùng quý giá" .

            # Tính đến chiều 15/7, sau 1 ngày ra quân đầu tiên thực hiện việc tổng kiểm tra tất cả phương tiện trên địa bàn, lực lượng Cảnh sát giao thông TPHCM  đã lập biên bản xử phạt hành chính hơn 600 trường hợp xe máy, xe khách, xe container, đầu kéo... vi phạm giao thông. Qua đó xử lý nghiêm 20 trường hợp vi phạm nồng độ cồn, 101 trường hợp vi phạm tốc độ, 54 trường hợp lỗi liên quan giấy tờ xe và điều khiển phương tiện… Ngoài ra, CSGT cũng phát hiện và xử phạt 411 trường hợp xe máy, 59 xe khách, 60 xe container vi phạm với nhiều lỗi khác nhau. Đợt tổng kiểm tra, kiểm soát tiếp tục diễn ra đến ngày 14/8.

# Rạng sáng nay (16/7), trên quốc lộ 26 đoạn qua địa phận xã Ea Tu, thành phố Buôn Ma Thuột xảy ra vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng giữa xe khách và xe tải khiến một người tử vong tại chỗ và hơn 10 người khác bị thương nặng. Khi tài xế Trương Hoàng Giang (36 tuổi), trú huyện Lắk, tỉnh Đắk Lắk điều khiển xe ô tô khách biển kiểm soát: 43B – 030.78 (thuộc nhà xe Quốc Đạt) lưu thông từ huyện Krông Pắk về thành phố Buôn Ma Thuột, khi đến trước Khu du lịch sinh thái cộng đồng buôn Kô Tam, xã Ea Tu thì xe khách bất ngờ mất lái lao sang phần đường đối diện tông vào một xe tải đang đỗ bên đường, rồi tiếp tục tông một trụ điện và bị lật nghiêng xuống cống thoát nước.Hậu quả, bà Nguyễn Thị Chánh 65 tuổi, trú xã Thuận An, huyện Đắk Mil, tỉnh Đắk Nông ngồi trên xe khách tử vong, hàng chục hành khách khác bị trọng thương phải nhận viện cấp cứu; xe khách bị hư hỏng nặng.

Nhạc cắt

          -Sau đây là một số tin thế giới

# Tổng thống Mỹ Đô-nan Trăm (Donald Trump) hôm qua đã chỉ thị rằng, những sản phẩm phải có hơn 55% sản xuất tại Mỹ mới được coi là hàng sản xuất tại Mỹ (made in America). Phát biểu tại buổi giới thiệu sản phẩm hàng sản xuất tại Mỹ ở Nhà Trắng, ông Đô-nan Trăm nói rằng, trong tương lai hàng hóa được coi là sản xuất tại Mỹ sẽ phải là 75% sản xuất tại Mỹ và đối với những mặt hàng như sắt, thép thì phải là 95%. Hiện tại, ngưỡng được coi là "sản xuất tại Mỹ" là 50%.

# Tối  qua 15-7, ít nhất 1 dân thường thiệt mạng và 25 người khác bị thương trong 2 vụ đánh bom tại một nhà thờ Hồi giáo Si-ai (Shiite) ở phía Tây Nam thủ đô Bát-đa của Irắc. Vụ tấn công đầu tiên xảy ra tại một nhà thờ Hồi giáo ở quận An Ma-líp (al-Maalif). Một phút sau, kẻ đánh bom liều chết đã cho nổ quả bom đeo trên người, gây ra vụ nổ thứ 2. Hiện chưa có nhóm nào thừa nhận thực hiện vụ tấn công. 

        # Tổ chức y tế thế giới (WHO) và Quỹ nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF)  đã công bố báo cáo về tỷ lệ bao phủ tiêm chủng toàn cầu. Theo báo cáo này, khoảng 20 triệu trẻ em trên thế giới không được tiêm phòng các bệnh nguy hiểm trong năm 2018. Báo cáo được công bố trong bối cảnh các đợt bùng phát bệnh sởi trên khắp nước Mỹ với nguyên nhân chủ yếu là trẻ em không được tiêm phòng ở trường. Tới ngày 11/07/2019, số ca nhiễm sởi ở Mỹ đã tăng lên hơn 1.100, mức cao kỷ lục kể từ năm 1992 và kể từ khi Mỹ tuyên bố xóa sổ virus sởi năm 2000. Trong khi đó, trong năm 2018, số ca mắc sởi trên toàn thế giới đã tăng gấp đôi lên 350.000. /.