# Harei ini (1-10) nan lac Harei Dunya urang taha umo. Urak ini jeng daok rilo urang taja umo hu rai diuk kan kandah, oh ka taduan mek hu bruk klah rabha saong daong ba meng rahra, oh ka taduan mek hu dom sarak brei ngak dahlau. Ini lac dom hagait daok hu mboh di rilo labik angaok dunya. Kayua nan ye, tukvak pahadar Harei dunya urang taha umo, LHQ hu palih ruah angan "Yam tal bruk samu guak di taong abih umo". Ini lac asal kadha di Nyaom biai kayua Quỹ Dân số LHQ pak Việt Nam peih ngak di page harei 30/9 di Hà Nội. Pak nyaom biai, labaih 100 urang lambaok nan lac dom urang taha umo hu klah rabha dom hatai saneng, hatai caong khin di urang taha. Abih di nyu lac, oh takik urang daok brei mboh caong khin patui veik hu rik daong ka taneh aia, ka rahra meng dom bruk ngak laghaih haong khả năng saong thun umo. Dom urang lambaok ka rai rah dam dara jeng brei mboh bruk sangka ngan haong sarak an sinh brei ka urang taha umo dalam tukvak anak tal.

# Mesup harei  1-10, Tổng cục Thống kê pambuak bruk song  Uỷ ban bangsa  peih  bruk pasang iek duah thau ka bruk  kinh tế - xã hội di 53 bangsa takik  (DTTS) di  5 tỉnh: Bắc Giang, Tuyên Quang, Sơn La, Gia Lai, song ban raya  Hồ Chí Minh. Bruk duah thau jeng  hu peih tabiak di  54 tỉnh, ban meng harei ni tal abih harei  31-10. Bruk ngak nan piah pabak dữ liệu piah biên soạn piah pabak ka bruk padang ngak song batabiak sarak patagok  kinh tế - xã hội ka dom bhum  bangsa takik  tuk vak  2021-2025, saong piah ngak cơ sở pabak bruk  khaw tin, dữ liệu yaok pataom ka bangsa takik di  Việt Nam, pabak  ka bruk khik ramik di karja  gah bruk bangsa .

          # Brei panuac di Nyaom biai xúc tiến đầu tư tỉnh Lạng Sơn thun 2019 ngan haong kadha: “Lạng Sơn-Labik mai siam mekre ka urang buh jien tame ngak” harei 30/9, Thủ tướng raja-ei Nguyễn Xuân Phúc ndom lac, patagok di labik kan kandah, bhum urang bangsa takik daok biar. Kayua yau nan ye, dom nyaom biai xúc tiến đầu tư yau ini biak siam piah pachreih pren khang jhul patagok bruk tăng trưởng dom labik, piah ka Việt Nam cakrok patagok samu guak tui jalan ngak di Liên hợp quốc nan lac oh caik thei klaak veik gah likuk.

# Rilo tỉnh ban di bhum gah la krong  Mekong yau  Vĩnh Long, An Giang… harei kabroi  30-9 jeng hu ia tagok glong di abih, rilo labik dauh trak. Jeng dalam biar harei nan  dom  tỉnh gah pai daok hu ia ndik mbang ka 2 dalam harei dauk glong jang  tuk mesup . Di  Cần Thơ, ia meng krong Hậu tagok ngak pacah ar ngak  ka  tong abih bhum taneh prong di gah dalam phường Cái Khế (quận Ninh Kiều) dauh trak, ngak kan kandah tal rai duik di bhap bini. Harei ni, anek saih di dom labik pato megru di  Cần Thơ njauk ia dauk hu padeih bac.

          # Di bal raya HCM, aia ndik biar harei 30-9 yam tapa báo động 3 jaik 0,3m, tapa kỷ lục 1,72m di thun 2017. Hadei di bruk glut jaleih daning ar pacang di jalan Mễ Cốc, quận 8 ngak ka yaok rituh baoh sang dauk dalam aia, Phaok akaok UBND TP.HCM Võ Văn Hoan brei thau, tukvak anak tal bal raya meda pasang iek vek dom labik ar pacang di dom baoh kraong ribaong piah roh duah buh jien tame ngak, pasiam veik, khik siam mekre ka bhap bani.

  # Pahadar  70 thun  Quốc khánh, harei ni   1/10, Bol bala  Trung Quốc peih bruk duyệt binh prong oh ka bhian mboh, pataom dom janih phao ndao, tên lửa, kapan haoh oh hu menuacg peih bahrau dI abih. Hadei di duyệt binh di gah  vũ trang, di mblang bein  Thiên An Môn hu rah tabiak bruk diễu hành di  100.000 rahra . Piah ka dom boh sang kan kathaot  di Trung Quốc hu maong iek bruk pahadar  70 thun harei  Quốc khánh, karja negar ni hu brei saoh takik di abih  620.000 boh  Ti vi piah ka bhap bini hu mong iek  bruk duyệt binh.

 # Thủ tướng Ốt-xtrây-lia Xcót Mo-ri-sân (Scott Morrison) harei ini hu panuac lac halan hatian pambuak bruk haong Mỹ dalam bruk điều tra ka bruk Ốt-xtrây-lia ba tabiak dahlau bruk điều tra Nga ba tangin tame bruk palih ruah di Mỹ. Urang tabiak panuac di raja-ei Ốt-xtrây-lia brei thau, dalam dom adit jaik di ini, Tổng thống Mỹ Đô-nan Trăm (Donald Trump) hu ginum biai tapa phon haong Thủ tướng Xcót Mo-ri-sân caong  khin Raja-ei Ốt-xtrây-lia daong Mentri Tư pháp Mỹ dalam  điều tra ka bruk medhil lac Ốt-xtrây-lia ba tabiak dahlau bruk điều tra Nga ba tangin tame bruk palih ruah Tổng thống Mỹ thun 2016.

  # Thủ tướng Thái Lan Prayut Chan-ocha bahrau khan lac thur mun  PM2.5 dalam  không khí di ban ine negar ni tagok tal tanut oh siam song hu paniac ieu bhap bini  cuk  khẩu trang tuk tabiak jalan. Urang pal akaok  Thái Lan dok hu tacei dom jabat rajaei ba tabiak dom jalan ngak  piah pacang cakak bruk nerak, ieu patrun dom bruk padang ngak song bruk sản xuất halei ngak nerak tal môi trường. Thur mun  PM2.5 biak sit, nyu tame hu dalam phổi song drah di anek menuac , ngak brei ruak jalan suah yava  song mbuan ba tal ruak boh hatai song ung thư./.

          Langyah tapa panuc Viet Nam

Trang tin trưa 1/10 

# Hôm nay (1-10) là Ngày Quốc tế người cao tuổi.  Hiện vẫn còn nhiều người cao tuổi có cuộc sống khó khăn, chưa nhận được sự chia sẻ và giúp đỡ từ cộng đồng, chưa được hưởng những chính sách ưu đãi. Đây là thực trạng chung ở nhiều nơi trên thế giới. Chính vì thế, nhân kỷ niệm Ngày Quốc tế người cao tuổi, LHQ đã lựa chọn chủ đề "Tiến tới bình đẳng cho mọi lứa tuổi". Đây cũng là nội dung của Hội thảo do Quỹ Dân số LHQ tại Việt Nam tổ chức sáng 30/9 tại Hà Nội. Tại Hội thảo, hơn 100 đại biểu là những người cao tuổi đã cùng chia sẻ những tâm tư, nguyện vọng của tuổi già. Đặc biệt, không ít người còn thể hiện mong muốn tiếp tục được cống hiến cho đất nước, cho xã hội từ những việc làm phù hợp với khả năng và tuổi tác. Những đại biểu đại diện cho thế hệ trẻ cũng bày tỏ sự quan tâm đối với chính sách an sinh cho người cao tuổi trong thời gian tới.

# Sáng nay 1-10, Tổng cục Thống kê phối hợp với Uỷ ban dân tộc tổ chức Lễ ra quân cuộc điều tra thu thập thông tin về thực trạng kinh tế - xã hội của 53 dân tộc thiểu số (DTTS) tại 5 địa bàn: Bắc Giang, Tuyên Quang, Sơn La, Gia Lai, và TP Hồ Chí Minh. Cuộc điều tra cũng được triển khai đồng loạt ở 54 tỉnh, thành phố từ hôm nay đến hết ngày 31-10. Mục đích của cuộc điều tra là nhằm cung cấp dữ liệu để biên soạn các chỉ tiêu thống kê thuộc Hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia và Hệ thống chỉ tiêu về công tác dân tộc, phục vụ xây dựng và hoạch định chính sách phát triển kinh tế - xã hội cho các vùng DTTS giai đoạn 2021-2025, đồng thời làm cơ sở cập nhật hệ thống thông tin, dữ liệu thống kê về DTTS tại Việt Nam, phục vụ công tác quản lý Nhà nước về dân tộc.

# Phát biểu tại  Hội nghị xúc tiến đầu tư tỉnh Lạng Sơn năm 2019 với chủ đề: “Lạng Sơn-Điểm đến thành công của nhà đầu tư” ngày 30/9, Thủ tướng Chính Phủ Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, tăng trưởng ở vùng khó khăn, vùng dân tộc thiểu số còn thấp. Do đó, những hội nghị xúc tiến đầu tư như thế này rất quan trọng để thu hút nguồn lực thúc đẩy tăng trưởng các khu vực, để Việt Nam phát triển đồng đều theo tinh thần của Liên hợp quốc là không để ai bị bỏ lại phía sau.

# Nhiều tỉnh thành vùng hạ nguồn sông Mekong như Vĩnh Long, An Giang… ngày hôm qua 30-9 đều ghi nhận mực nước cao lịch sử, nhiều khu vực ngập nặng. Chiều cùng ngày, các tỉnh miền Tây tiếp tục hứng chịu đợt triều cường thứ hai trong ngày với mức độ ngập cao hơn buổi sáng. Riêng Cần Thơ, nước từ sông Hậu tràn qua gây vỡ đê khiến cả khu vực rộng lớn phía bên trong thuộc phường Cái Khế (quận Ninh Kiều) ngập nặng, ảnh hưởng nặng nề đến cuộc sống người dân. Hôm nay, học sinh tại các cơ sở giáo dục trên địa bàn Cần Thơ bị ảnh hưởng triều cường được nghỉ học.

          # Ở TP.HCM, triều cường chiều ngày 30-9 đã vượt báo động 3 gần 0,3m, vượt qua kỷ lục 1,72m vào năm 2017. Sau sự cố sụp tường bao tại đường Mễ Cốc, quận 8 khiến hàng trăm hộ dân bị ngập nước, Phó chủ tịch UBND TP.HCM Võ Văn Hoan cho biết,  thời gian sắp tới TP sẽ kiểm tra, rà soát các đoạn đê, kè ở các kênh rạch để nghiên cứu đầu tư, nâng cấp, đảm bảo an toàn cho người dân.

# Kỷ niệm 70 năm Quốc khánh, hôm nay  ngày 1/10, Quân đội Trung Quốc tổ chức duyệt binh với quy mô lớn chưa từng có, quy tụ các loại vũ khí, tên lửa, máy bay không người lái tối tân nhất. Sau cuộc duyệt binh của lực lượng vũ trang, trên quảng trường Thiên An Môn sẽ diễn ra một cuộc diễu hành với sự tham gia của 100.000 người dân. Nhằm đảm bảo các hộ nghèo tại Trung Quốc không bỏ lỡ sự kiện kỷ niệm 70 năm ngày Quốc khánh, chính quyền nước này đã phát miễn phí ít nhất 620.000 chiếc Ti vi để người dân có thể xem lễ duyệt binh.

 # Thủ tướng Ốt-xtrây-lia Scott Morrison hôm nay tuyên bố sẵn sàng phối hợp với Mỹ trong cuộc điều tra về việc Ốt-xtrây-lia châm ngòi cuộc điều tra Nga can thiệp bầu cử Mỹ. Người phát ngôn của Chính phủ Ốt-xtrây-lia cho biết, trong những tuần gần đây, Tổng thống Mỹ Đô-nan Trăm (Donald Trump) đã điện đàm với Thủ tướng Xcót Mo-ri-sân đề nghị Chính phủ Ốt-xtrây-lia hỗ trợ Bộ Tư pháp Mỹ trong cuộc điều tra về nghi vấn Ốt-xtrây-lia châm ngòi cuộc điều tra Nga can thiệp vào cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016.

# Thủ tướng Thái Lan Prayut Chan-ocha vừa cảnh báo nồng độ bụi mịn PM2.5 trong không khí ở thủ đô nước này đã lên mức không an toàn và yêu cầu người dân mang khẩu trang khi ra đường. Nhà lãnh đạo Thái Lan còn chỉ thị các cơ quan chính phủ đưa ra những biện pháp đối phó tình trạng ô nhiễm, đồng thời yêu cầu hạn chế các hoạt động xây dựng và sản xuất nào vốn thải các chất gây ô nhiễm ra môi trường. Bụi mịn PM2.5 đủ nhỏ để đi vào phổi và máu của con người, gây ra các vấn đề về hô hấp và có thể làm tăng nguy cơ bị bệnh tim mạch và ung thư./.