(Jasi lang tapa sap Cam)

  # Salam uan Harei peih paha gah meraong 30/4 saong harei Dunya urang ngak 01/5, meng harei 27/4 - 1/5, pak palei Ilamo - Du lịch dom bangsa Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội) meda hu meyaih khan dom rija ilamu meng kan saong darak bhum glaong ngan haong kadha "Sambo màu Lai Châu". Peih ngak dom bruk meyaih khan bhum glaong meda brei mboh veik ilamo hadah krah dom bangsa bhum Tây Bắc, Đông Bắc. Labik darak nan lac bruk pambuak di harei trun darak,  ma-in bui sambai pagam haong dom bruk daoh tamia ragu daoh bhap bani, ma-in kadha ma-in meng kan, ngak mbang ngak huak, pandap panda rilo janih di dom bangsa Mông, Hà Nhì, Si La, La Ha, Thái, Tày, Mông, Dao, Khơ Mú.

# Pahadar 44 thun Harei peih paha gah meraong, yasa taneh aia (30.4.1975 – 30.4.2019) saong 133 thun Harei dunya urang ngak (1.5.1886 - 1.5.2019), TP HCM meda hu cuh pháo bingu di 3 labik meng 21 tuk tal 21 tuk 15 minit harei 30/4. Cambaih laih, bal raya meda cuh pháo bingu tầm glaong di labik akaok jalan hầm kraong Sài Gòn (phường Thủ Thiêm, quận 2), baoh sang Landmark saong labik mblang bein Vinhomes dalam khu đô thị Vinhomes Center Park (phường 22, quận Bình Thạnh); taphia di nan hu cuh pháo bingu tầm biar di mblang bein Ilamo Đầm Sen.

# Sở Jalan mbak pajeng ba TPHCM brei thau, meng harei 1-5, Công ty TNHH MTV Dịch vụ công ích Thanh niên xung phong meda salih urang jakar khik iek trật tự đô thị piah peih bruk khik iek radaih padeih pataok saong thu phí pandar jalan tạm thời, dahlau di tuk ngak salah blaoh bruk  đấu thầu palih ruah jabat pabak công nghệ. Tui nan, di dom labik padeih pataok radaih, thanh niên xung phong meda salih ka gah trật tự đô thị di dom quận 1, 5 saong 10, peih ngak dom bruk tacei pato urang peih radaih tame tabiak dom mblang padeih pataok, pandar ứng dụng My Parking piah thanh toán atau thanh toán tapa jalan nhắn tin tal akaok số.

# Meng bilan 5, dom tuai damuai hu ngak điện aia harei saong pabak tame lưới điện negar di bal rya HCM meda hu điện lực TP.HCM bayar jien. Harei 25/4, Công ty Điện lực Sài Gòn dalam Tổng công ty Điện lực TP.HCM hu mboh tangin sanya tame harak pambuak bruk pablei salih điện aia harei ngan haong 58 baoh sang di bal raya HCM hu ngak điện aia harei di tabung sang. Tui nan, yaom pablei điện di dom baoh sang ngak điện aia harei angaok tabung sang ka gahh điện dalam thun 2019 nan lac 2.134 đồng/kWh. Hu thau, TP.HCM daok hu labaih 1.400 tuai damuai tut angan ngak điện aia harei angaok tabung sang saong pablei veik điện.

# Hadei di sa tukvak atah padang ngak, nyaom bimon K  dalam Drap ar ilamo dunya Mỹ Sơn hu dom chuyên gia Ấn Độ saong Việt Nam pasiam veik salah blaoh, caga ba tame pamere ka tuai damuai rivang iek dalam vaktu lễ 30/4 saong 1/5 anak tal. Piah khik hu tamo yaom glaong di Drap ar, dalam vaktu ngak pasiam veik, dom chuyên gia ngak catang bruk khai quật tal halei, cih inem cambaih laih tal yaok chi tiết saong pasiam veik tal nan. Taong abih dom nguyên vật liệu, chi tiết kiến trúc jeng hu chuyên gia pasang iek, taong yaom tani tanat dahlau di tuk pandar, ngak. Abih di nyu lac dalam vaktu khai quật nyaom bimon K saong H, dom chuyên gia Ấn Độ saong Việt Nam duah mboh hu rilo pandap panda hu yaom yau dua rup patau thaik manuac, akaok sư tử, dom pandap panda angaok tabung bimon, dom chi tiết kiến trúc karei meng pandap lan am, hu niên đại haong jaman padang ngak bimon K, nan lac dalam abap XI tal abap XII.

Khaw tin dunya

# Dữ liệu meng Kapul tui iek glai dunya, hu jabat di Mỹ, bahrau brei thau ta-eng thun 2018, mblang taneh glai  nhiệt đới angaok dunya trun tal 12 triệu ha, jaik samu haong mblang taneh di negar Anh. Harak pataom yaok brei mboh glai njom tame jaik 30% lượng khí phát thải ngak brei hiệu ứng sang camin, ngan haong labaih 11 tỷ tấn C02 yaok thun. Jeng tui Kapul tui iek glai dunya, 5 negar hu mblang taneh glai tamo trun rilo abih dunya nan lac Brazil, CHDC Congo, Indonesia, Colombia saong Bolivia.

# Gah Y tế dunya (WHO) hu panuac lac tukvak  lagaih piah ka uraniah umo ala 5 thun taom gaok haong  màn hình dom thiết bị điện tử yau điện thoại, TV, máy tính nan lac oh tapa 60 minit yaok harei, saong juai brei ka uranaih umo ala 1 thun taom gaok haong dom janih màn hình ini piah khik ka dom adei cakrok patagok khang kadang. WHO brei thau jaik 40 triệu uranaih – samu haong 6% taong abih uranaih angaok dunya – njauk labaih kilo, dalam nan sa metah daok di châu Phi saong Đông Nam Á. Dom harak pataom yaok nan iek tui dom dữ liệu ka dom bruk thụ động yau mong iek phim hoạt hình atau ndom biai haong manuac sia dalam sang tapa mạng. 

# Di Mỹ, takik di abih 117 urang njauk tame sang iek ruak kayua njaom khuẩn Salmonella hadei di mbang dom janih baoh karaoh laok kanduh bloh hu pablei dalam dom siêu thị di 10 bang dalam negar ini. Tui Pasak Pasang iek saong pacang caga jit ruak Mỹ, dom baoh karaoh nan lac di công ty thực phẩm LLC hu jabat daok di bang Illinois. Hadei di tuk rah tabiak bruk nan, LLC hu brei mek veik dom janih pandap hu parang pablei dalam dom siêu thị. Dom janih pandap brei mek veik nan lac tamekai, tamun padai, tamekai bhong saong dom hộp baoh kayau rilo janih hu ba pablei di dom mbang.  Angan dom janih pandap njauk mek veik jeng hu brei tagok dom blah   web di Cục Khik iek pandap mbang menyum saong jru cavao Hoa Kỳ./.

Trang tin ngày 29/4

(Biên soạn Aí Nghiêm)

# Chào mừng Ngày Giải phóng miền Nam 30/4 và Quốc tế lao động 01/5, từ ngày 27/4 - 1/5, tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội) sẽ giới thiệu các lễ hội truyền thống và chợ vùng cao với chủ đề "Sắc màu Lai Châu". Hoạt động giới thiệu chợ vùng cao sẽ tái hiện không gian văn hóa đậm sắc màu các dân tộc vùng Tây Bắc, Đông Bắc. Không gian chợ là sự kết hợp giữa không gian hội xuống chợ, không gian vui chơi gắn với các hoạt động dân ca, dân vũ, trò chơi dân gian, không gian ẩm thực, sản vật với sắc màu của các dân tộc Mông, Hà Nhì, Si La, La Ha, Thái, Tày, Mông, Dao, Khơ Mú.

# Nhân kỷ niệm 44 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30.4.1975 – 30.4.2019) và 133 năm Ngày Quốc tế Lao động (1.5.1886 - 1.5.2019), TP HCM sẽ tổ chức bắn pháo hoa tại 3 điểm từ 21 giờ đến 21 giờ 15 phút ngày 30/4. Cụ thể, TP sẽ bắn pháo hoa tầm cao tại khu vực đầu đường hầm sông Sài Gòn (phường Thủ Thiêm, quận 2), tòa nhà Landmark và khu vực công viên Vinhomes thuộc khu đô thị Vinhomes Center Park (phường 22, quận Bình Thạnh); đồng thời bắn pháo hoa tầm thấp tại Công viên Văn hóa Đầm Sen.

# Sở Giao thông Vận tải TPHCM cho biết, từ ngày 1-5, Công ty TNHH MTV Dịch vụ công ích Thanh niên xung phong sẽ thay thế nhân viên quản lý trật tự đô thị để tổ chức quản lý đỗ xe và thu phí sử dụng tạm thời lòng đường, trước khi hoàn tất việc đấu thầu lựa chọn đơn vị cung cấp giải pháp công nghệ. Theo đó, tại các bãi đỗ, thanh niên xung phong sẽ thay thế lực lượng trật tự đô thị của các quận 1, 5 và 10, thực hiện công tác hướng dẫn tài xế ra vào các bãi đỗ, sử dụng ứng dụng My Parking để thanh toán hoặc thanh toán qua hình thức nhắn tin đến đầu số.

# Từ tháng 5, những khách hàng đã lắp đặt điện mặt trời và phát lên lưới điện quốc gia tại TP.HCM sẽ được điện lực TP.HCM chi trả tiền. Ngày 25/4, Công ty Điện lực Sài Gòn thuộc Tổng công ty Điện lực TP.HCM đã ký kết hợp đồng mua bán điện năng lượng mặt trời với 58 hộ gia đình tại TP.HCM đã lắp đặt hệ thống điện mặt trời áp mái. Theo đó, giá bán điện của những hộ dân lắp đặt hệ thống điện mặt trời áp mái cho ngành điện trong năm 2019 là 2.134 đồng/kWh. Được biết, TP.HCM đang có hơn 1.400 khách hàng đăng ký lắp đặt điện mặt trời trên mái nhà và bán lại điện.

# Sau một thời gian dài thi công, nhóm tháp K thuộc Di sản Văn hóa thế giới Mỹ Sơn đã được các chuyên gia Ấn Độ và Việt Nam trùng tu hoàn thiện, sẵn sàng đưa vào phục vụ khách tham quan trong dịp lễ 30/4 và 1/5 sắp tới. Để đảm bảo giữ nguyên các giá trị cốt lõi của Di sản, trong quá trình trùng tu, các chuyên gia thực hiện nghiêm nguyên tắc khai quật đến đâu, đánh dấu từng chi tiết cụ thể và trùng tu đến đó. Tất cả các nguyên vật liệu, chi tiết kiến trúc đều được chuyên gia thẩm định kỹ trước khi sử dụng trong việc trùng tu. Điều đặc biệt là trong quá trình khai quật nhóm tháp K và H, các chuyên gia Ấn Độ và Việt Nam phát hiện nhiều hiện vật có giá trị như hai tượng đá mình người, đầu sư tử, các hiện vật chóp tháp, các chi tiết kiến trúc khác bằng vật liệu đất nung, có niên đại trùng với thời kỳ xây dựng tháp K, tức vào thế kỷ XI đến thế kỷ XII.

# Tin thế giới:

# Dữ liệu từ Tổ chức theo dõi rừng toàn cầu, có trụ sở ở Mỹ, vừa công bố cho thấy riêng trong năm 2018, diện tích rừng nhiệt đới trên thế giới đã giảm tới 12 triệu ha, gần bằng với diện tích của nước Anh. Thống kê cho thấy rừng hấp thụ khoảng 30% lượng khí phát thải gây hiệu ứng nhà kính, với trên 11 tỷ tấn C02 mỗi năm. Cũng theo Tổ chức theo dõi rừng toàn cầu, 5 nước có diện tích rừng nguyên sinh suy giảm nhiều nhất thế giới là Brazil, CHDC Congo, Indonesia, Colombia và Bolivia.

# Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo thời gian hợp lý để trẻ dưới 5 tuổi tiếp xúc thụ động với màn hình các thiết bị điện tử như điện thoại, TV, máy tính là không quá 60 phút mỗi ngày, và đặc biệt không nên để trẻ dưới 1 tuổi tiếp xúc với các loại màn hình này để đảm bảo các em phát triển khỏe mạnh. WHO cho biết khoảng 40 triệu trẻ em - tương đương với 6% tổng số trẻ em trên toàn thế giới - bị thừa cân, trong đó một nửa sống ở châu Phi và Đông Nam Á. Các thống kê chủ yếu dựa trên những dữ liệu về các hoạt động thụ động như xem phim hoạt hình hay nói chuyện với người thân qua mạng. 

#Tại Mỹ, ít nhất 117 người đã phải nhập viện do nhiễm khuẩn Salmonella sau khi ăn những loại hoa quả gọt sẵn bán trong các siêu thị tại 10 bang trên khắp cả nước này. Theo Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ, số hoa quả trên là của công ty thực phẩm LLC có trụ sở tại bang Illinois. Sau khi xảy ra vụ việc, LLC đã tự nguyện thu hồi những sản phẩm được bày bán trong các chuỗi siêu thị. Các sản phẩm thu hồi bao gồm: dưa hấu, dưa gang, dưa đỏ và các hộp trái cây tổng hợp đã được phân phối tới các bang.  Một danh sách đầy đủ các sản phẩm bị thu hồi cũng đã được đăng tải lên trang web của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ./.