# Sa thông tin daok ngak ka rilo urang chreih chai nan lac bruk roh duah hu vaccine, pandar chế phẩm sinh học dalam bruk pacang cakak jit tả pabui châu Phi mboh hu baoh jeng siam mekre dalam duk ngak iek saong peih ngak iek dalam diện hẹp.  Amuk Nguyễn Thị Lan – Akaok Học viện Ngak nong Việt Nam brei thau, tal ini dom urang roh duah di Học viện ngak tabiak hu vaccine vô hoạt thế hệ bahrau. Tui nan, vaccine bruk ngak iek hu peih ngak di 3 van pabui njuak ruak dịch tả pabui châu Phi dalam 3 baoh sang karei di guak di Hưng Yên, Hà Nam saong Thái Bình. Kết quả brei mboh, taong abih 16/18 drei pabui nái saong 15 drei pabui rilo di 3 baoh sang ini mboh diuk khang kadang jang hadei di labaih sa bilan, dom drei pabui nái menek saong drei pabui anek khang kadang. Dalam tuk nan dom drei pabui oh hu kluak vaccine ye metai abih kayua jit tả pabui châu Phi.

  # Di Nyaom biai patagok ilamu pathau khan ka bruk pacang caga kanjak jhak di amiang patih ka urang bangsa takik saong bhum ceik birau ini, PGS.TS Bùi Thị An, Akok Viện Tài nguyên môi trường saong patagok bhap bini brei thau, tui kuhria mboh di gah Y tế dunya, mbiah tal ini hu 64 taneh ia pakauk pandar amiăng patih, dalam nan hu hu 56 taneh ia pakauk oh brei pandar, tok daok 35 taneh ia brei pandar amiăng patih. Dalam 10 thun ini mai, Việt Nam tdaok dang dhi 5 dom taneh ia ngak tabiak amiăng rilo abih di dunya. Bruk njauk biai nan lac, labaih 95% blah fibro xi măng hu amiăng patih hu ba tagok bhum uranhg urang bangsa takik saong bhum ceik. Yaok trieu blah tôn ra-ai pacah, klak parak di dom craoh, tapen jalan tagok ceik…daok ngak ka alam moi truong njom jru mek, dak harei dak ngak ka manuac urang ruak kik. Nyaom biai, rilo urang lambaok vakil hu panuac lac Karja brei pakauk taong abih saong oh kadun tukvak brei padeih ngak tabiak amiang tra.

# Tui Ban Văn hóa – Xã hội, Hội đồng bhap tỉnh Đắk Nông, hadei di 4 thun peih ngak Sarak ka bruk pachreih dui, đãi ngộ ngan haong bác sỹ, dược sỹ đại học saong hadei di đại học mai ngak bruk di dom jabat y tế công lập dalam tỉnh Đắk Nông, gah Y tế Đắk Nông hu buh tabiak labaih 26 tỷ đồng piah pachreih bác sỹ mai ngak bruk di dom labik y tế công lập. Taphia di nan, gah ini daok peih ngak sarak  đãi ngộ ngan haong kapul urang bác sỹ daok ngak bruk suai lavik di labik ini. Meng thun 2015 tal ini, pachreih hu 23 bác sỹ mai ngak bruk. Jeng dalam tukvak angaok nan, taong abih bác sỹ, dược sỹ daok ngak bruk di dom jabat, labik y tế công lập dalam tỉnh Đắk Nông mbang tui sarak đãi ngộ tagok meng 350 urang tagok jeng 451 urang.

# Ong Vũ Đức Giỏi, Phó akaok Pasak pato megru moi truong saong Dulich, Bein pakat negar Yok Đôn-Đắc Lắc lac, đơn vị ini birau taduan mek 2 drei limen raong di sang ba tame palao dalam glai piah iek glang, pasiam veik prein yawa. Dua drei limen hu ba mai Bein pakat negar Yok Đôn-Đắc Lắc lac lamen P'Lú umo 60 thun saong limen Bun Kon umo 37 thun hu raong palao duah mbang eng, nao mai dalam glai oh brei pajeng ba tuai dulich yau dahlau diah. Dahlau di nan, Gah Athur Châu Á hu biai gauk saong Dhar công ty TNHH Ánh Dương, Khu Du lịch sinh thái Bản Đôn ba dua drei limen di đơn vị nan tame Bein Yok Đôn raong palao. Salih veik, gah athur Châu Á hu bayar jien ka dom bruk ngak dulich meng limen di cong ty ini.

# Meng bruk cakrok patagok khang di dịch vụ mbang menyum dalam tukvak jaik di ini, ly ba-ar daok hu mboh bhian randap jang haong urang pandar. Rilo urang medhil lac ly ba-ar nan lac janih pandap siam di abih ka pandap pandar sa mbang kayua yaom pablei lap, gilac siam ka alam môi trường. Min biak di nyu hu njuak yau nan halei oh? Tui PGS.TS Lê Quang Diễn - Pasak Polyme Composite saong Ba-ar - Viện kỹ thuật hóa học, ĐH Bách khoa Hà Nội: "Ly ba-ar urak ini piah padang caik pandap mbang lỏng atau aia menyum ye gah dalam hu phủ sa tal polyethylene atau polymer hữu cơ piah ka nyu oh njaom aia, njaom chất lỏng atme rup ly. Piah ka polyethylene phân hủy sinh học hu ye lahik yaok rituh thun".

   Tui pataom yaok thun 2018 di kapul nyaom Earth Day Network, yaok thun  hu tal 16 tỷ baoh ly ba-ar hu pandar angaok dunya. Yau nan min, tok hu jaik 1% số nan hu pasiam veik.

# Blah rup cih daning "Mùa xuân Pháp - Việt" kayua 5 họa sĩ Viet Nam cih angaok danieng tapen kraong Seine nduac tapa ban Choisy le Roi birau hu peih tabiak dalam tuk peih lễ hội Thun Viet Nam di ban ini. Họa sĩ Nguyễn Thu Thủy  lac sa dalam dom urang cih khan lac, thun 2013, sa-ai hadah mbaok meta hu Thị trưởng Daniel Davisse da-a cih blah rup cih lan am pahadar 40 thun mbaoh tangin tame Hiệp định Paris,  padeih mesruh metak di Viet Nam. Urak ini, blah thaot hu tuan labik taduan raok tuai damuai praong di tòa thị chính ban Choisy le Roi.

# Dom urang khoa học hu duah mboh hóa thạch di sa janih khủng long mbang rilo bahrau diuk di jaman kỷ Phấn Trắng atah di ini jaik 90 triệu thun dahlau di mbang gah meraong Parana di Brazil. Ini lac janih dalam nyaom takai athur Noasauridea ngan haong kích thước sit bo dahlau di nan tok hu duah mboh di Argentina saong Madagascar. Palak takai di nyu tok hu sa ngón daong saong nao mai dreh yau asaih harei ini. Đặc điểm biak karei angaok nan hu daong ka dom urang khảo cổ thau kac mẫu hóa thạch di sa janih khủng long bahrau saong tok hu sa angaok dunya.

# Nyuk pakao dalam dom kuan alak saong kuan mbang nhà hàng di Áo brei pakauk meng harei 1/11. Hukum pakauk njuk pakao hu ba tame pandar di grauk labik công cộng hlei hu pablei pandap mbang saong menyum hu caga, pablei ka urang blei di hội trường, lễ hội saong phòng đa năng. Hukum jeng pakauk bruk pandar pakao hala điện tử saong si-sha. Yau nan min, tuai meda nyuk pakao dalm bein di kuan alak saong nhà hàng.…

 Trang tin sáng thứ Hai, ngày 8/7

                                                                  H.Thủy biên soạn

# Một thông tin khiến nhiều người nức lòng là việc nghiên cứu vaccine, sử dụng chế phẩm sinh học trong phòng chống dịch tả lợn châu Phi đã có kết quả khả quan cả trong phòng thí nghiệm và thí điểm diện hẹp.  Bà Nguyễn Thị Lan – Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam cho biết, đến nay các nhóm nghiên cứu của Học viện đã tạo được vaccine vô hoạt thế hệ mới . Theo đó, vaccine thử nghiệm đã được tiến hành tại 3 trại lợn bị bệnh dịch tả lợn châu Phi thuộc 3 hộ gia đình khác nhau ở Hưng Yên, Hà Nam và Thái Bình.  Kết quả cho thấy, toàn bộ 16/18 lợn nái và 15 lợn thịt của 3 hộ gia đình này đều sống khoẻ mạnh sau hơn tháng, một số nái đã đẻ và lợn con khoẻ mạnh. Trong khi những con lợn không được tiêm vaccine thì đều chết do dịch tả lợn châu Phi.

# Tại Hội thảo về tăng cường kỹ năng truyền thông về phòng chống tác hại của amiăng trắng cho đồng bào DTTS và miền núi mới đây, PGS.TS Bùi Thị An, Viện trưởng Viện Tài nguyên môi trường và Phát triển cộng đồng cho biết, theo số liệu thống kê của tổ chức Y tế thế giới (Who), đến nay đã có 64 nước cấm sử dụng amiăng trắng, trong đó có 56 nước đã cấm sử dụng hoàn toàn, chỉ còn 35 nước cho phép sử dụng amiăng trắng. Trong 10 năm trở lại đây, Việt Nam luôn đứng trong top 5 các nước sản xuất amiăng trắng nhiều nhất trên thế giới. Đáng nói hơn, hơn 95% tấm fibro xi măng (chứa amiăng trắng) được đưa lên vùng DTTS và miền núi. Hàng triệu tấm lợp mấy chục năm qua gãy nát, trôi nổi trên các khe suối, trên các con đường cheo leo… đang âm thầm tạo ra môi trường độc hại, hủy hoại dần sự sống của con người.  Tại hội thảo, nhiều đại biểu đã kiến nghị Nhà nước cần cấm hoàn toàn và không thể trì hoãn lộ trình dừng sản xuất amiăng thêm được nữa.

# Theo Ban Văn hóa – Xã hội, Hội đồng nhân dân tỉnh Đắk Nông, sau 4 năm thực hiện Nghị quyết về chính sách thu hút, đãi ngộ đối với bác sỹ, dược sỹ đại học và sau đại học về công tác tại các cơ sở y tế công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Nông, ngành Y tế Đắk Nông đã chi hơn 26 tỷ đồng để thu hút bác sỹ về công tác tại các cơ sở y tế công lập. Đồng thời, ngành thực hiện chính sách đãi ngộ đối với đội ngũ bác sỹ đang công tác lâu dài tại khu vực này.  Từ năm 2015 đến nay, đã thu hút 23 bác sỹ về công tác. Cũng trong thời gian trên, tổng số bác sỹ, dược sỹ đang công tác tại các cơ quan, đơn vị y tế công lập trên địa bàn tỉnh Đắk Nông được hưởng chính sách đãi ngộ tăng từ 350 người lên 451 người.

# Ông Vũ Đức Giỏi, Phó Giám đốc Trung tâm Giáo dục môi trường và Dịch vụ, Vườn quốc gia Yok Đôn-Đắc Lắc cho biết, đơn vị này vừa tiếp nhận 2 cá thể voi nhà đưa vào chăn thả trong môi trường rừng tự nhiên để chăm sóc, cải thiện sức khỏe. Hai chú voi được đưa về VQG Yok Đôn là voi P'Lú (60 tuổi) và voi Bun Kon (37 tuổi) sẽ được chăn thả tự do kiếm ăn, đi lại, sinh sống trong rừng tự nhiên mà không phải chở khách du lịch như trước đây.Trước đó, Tổ chức Động vật Châu Á đã thỏa thuận với Chi nhánh công ty TNHH Ánh Dương, Khu Du lịch sinh thái Bản Đôn đưa 2 chú voi của đơn vị này về chăn thả ở vườn Quốc gia (VQG) Yok Đôn. Bù lại, Tổ chức Động vật Châu Á sẽ chi trả chi phí cho các hoạt động du lịch bằng voi của công ty này.

  # Với sự phát triển mạnh của dịch vụ ăn uống trong thời gian gần đây, cốc giấy đang dần trở nên quen thuộc hơn với người tiêu dùng. Nhiều người tưởng cốc giấy là sản phẩm tối ưu nhất cho đồ sử dụng một lần bởi giá thành vừa rẻ, lại vừa thân thiện với môi trường. Nhưng sự thật có đúng như vậy? Theo PGS.TS Lê Quang Diễn - Trung tâm Polyme Composite và Giấy - Viện kỹ thuật hóa học, ĐH Bách khoa Hà Nội: "Cốc giấy hiện nay để đựng thực phẩm lỏng hay đồ uống thì bên trong có phủ một lớp polyethylene hoặc polymer hữu cơ để tránh thấm nước, thấm chất lỏng vào thành cốc.  Để polyethylene có thể phân hủy sinh học được thì mất cả trăm năm".

Theo thống kê năm 2018 của tổ chức Earth Day Network, mỗi năm có đến 16 tỷ chiếc cốc giấy được sử dụng trên toàn thế giới. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 1% số đó được tái chế.

# Bức tranh tường "Mùa xuân Pháp - Việt" do 5 họa sĩ Việt Nam thực hiện trên bức tường đê bên sông Seine chảy qua thành phố Choisy le Roi vừa được khánh thành trong khuôn khổ lễ hội Năm Việt Nam tại thành phố này.Họa sĩ Nguyễn Thu Thủy, thành viên của nhóm chia sẻ, năm 2013, chị vinh dự được ngài Thị trưởng Daniel Davisse mời thực hiện bức tranh gốm ghi lại dấu ấn kỷ niệm 40 năm ký kết Hiệp định Paris, chấm dứt chiến tranh ở Việt Nam. Hiện bức tranh được treo trang trọng trong phòng khánh tiết lớn của tòa thị chính thành phố Choisy le Roi.

# Các nhà khoa học đã phát hiện hóa thạch của một loài khủng long ăn thịt mới sống ở thời kỳ kỷ Phấn Trắng cách đây khoảng 90 triệu năm trước tại bang miền Nam Parana của Brazil. . Đây là loài thuộc nhóm chân thú Noasauridea với kích thước nhỏ mà trước đó chỉ được tìm thấy tại Argentina và Madagascar.  Bàn chân của nó chỉ có một ngón hỗ trợ và di chuyển giống như ngựa ngày nay. Đặc điểm thú vị trên giúp các nhà khảo cổ xác định đây là mẫu hóa thạch của một loài khủng long mới và duy nhất trên thế giới.

# Hút thuốc trong các quán rượu và nhà hàng của Áo sẽ bị cấm từ ngày 1/11. Lệnh cấm hút thuốc cũng được áp dụng tại bất kỳ nơi công cộng nào có thức ăn và đồ uống được chuẩn bị, phục vụ và tiêu thụ, bao gồm tại hội trường, lễ hội và phòng đa năng. Lệnh cấm bao gồm cả việc sử dụng thuốc lá điện tử và si-sa (shishas). Tuy nhiên, khách vẫn có thể hút thuốc trong vườn của quán rượu và nhà hàng…