Dalam langik pandiak khang di bilan 4, sa-ai Tài Đại Trung daok di palei An Nhơn (Pamblap klak), xã Xuân Hải, huyện Ninh Hải, t.Ninh Thuận daok jan van brei ka tapon limo labaih 30 drei menyum aia. Sa-ai Trung brei thau, tuk bahrau khin kumei, rai diuk biak kan kandah, 2 diuk pasang nao ngak pah glaih glar luac thun bilan bo oh ginup jien cai pandar. Dom thun jaik di ini, hu xã Xuân Hải daong brei mesre phun jien piah raong glang, sang sa-ai meng tani tanat hu rai diuk. Sang danaok jeng hu padang ngak siam mekre. Urak ini sang sa-ai cakrok tapon limo hu 30 drei saong tapon pabo hu 60 drei. Meng hu tapon athur raong bo sa-ai hu ginup pren kuhria ka 1 urang anek prong daok bac Đai hoc di ban HCM saong 2 urang anek sit daok bac tal 1: “Mai pak ini ngak mbang, raong limo, pabo. Tukvak anak tal, caong Dang, Kanja palei sangka tal, ba kein lagaih piah ka dahlak hu masaiy jien meng gilang paraik sarak kanja…”

Amuk Nguyễn Thị Thanh Dịp, Phaok akaok UBND xã Xuân Hải brei thau,  Xuân Hải hu jaik 19.000 menuac, dalam nan urang Cam hu 50%. Dahlau diah, bhap bani bangsa Cam pak ini rilo meng ngak padai ia, ngak pah, nao pablei jru…  nan ye raidiuk daok rilo kan kandah: “Urak ini sang kathaot urang Cam tok daok 29 baoh, meblah 0,53%. Peih ngak siam dom dự án, danak dak pakat negar nan ye dom bruk yau raong pabo, limo ralow, limo menek, pabe menek, salih janih phun pala… hu daong ka rai diuk di mikva urang Cam salih bahrau biak rilo saong hu jien mek tame glaong. Dalam 4 palei urang Cam ye palei An Nhơn (Pamblap klak) bahrau mek hu angan palei pala bahrau di thun 2022.”

Tabiak truh xã Xuân Hải, huyện Ninh Hải, khaol dahlak nao rivang bhum bhap bani Cam di xã Bắc Sơn, huyện Thuận Bắc. Mikva urang Cam labik ini daok pataom gauk di palei Bỉnh Nghĩa (Palei Ban Ya), ngan haong labaih 809 sang, labaih 4.300 urang. Bruk ngak mbang duah jien di mikva rilo meng pagam pambak tame bruk ngak padai aia, raong glang saong pablei salih sit. Piah paglaong kein laba di bruk pala drak, gah ngak nong palei hu jhul khang bruk ba brei ilamu - kỹ thuật bahrau pandar tame bruk ngak padai haong dom jalan ngak “1 njauk, 5 trun”, padang mblang hamu prong ngak padai saong salih mbang taneh ngak padai oh hu kein laba tapa pala phun nha đam, padang hợp tác xã pambuak gauk ngak, jeng labik pablei tani tanat ka kaya nong.  

  Ong Lượng Thanh Nhứt, Phaok Bí thư xã Bắc Sơn, huyện Thuận Bắc, tỉnh Ninh Thuận brei thau, baoh sang kathaot saong jaik kathaot di palei Cam Bỉnh Nghĩa trun rilo tui yaok thun. Tal harei ini tok daok 100 baoh sang kathaot: “Meng ini tal thun 2025, palei brei jhul khang bruk salih phun pala athur raong. Abih di nyu lac phun pala hu yaom kinh tế glaong, urak ini lac phun nha đam, daok raong glang pak ini lac limo, pabe, pabo. Palei jeng caik hatai tal bruk pato bruk ngak ka mikva, bo pak ini lac bruk jik công nghiệp. Tame ngak dalam xí nghiệp jik di labik ngak kong Du Long, meng nan paglaong jien mek tame saong daong ka mikva tabiak truh kathaot tui jalan khang kajap.”

Dalam dom thun tapa, mikva urang Cam di dom puk, palei, khu phố dalam tỉnh Ninh Thuận hu peih ngak rilo jalan ngak salih janih phun pala oh takik kein laba tapa pala phun măng tây hijao, ngak tui jalan VietGAP, ba mai kein laba glaong.   

 Pagap yau di palei Tuấn Tú (palei Tuh), xã An Hải saong Thành Tín (palei Tih), xã Phước Hải, huyện Ninh Phước urak ini hu labaih 120 ha taneh pala phun măng tây hijao. Ini lac janih phun hu mong yau "njam patao” brei jien mek tame labaih 200 triệu đồng.  

 Meng nan, rai diuk di bhap bani Cam oh padeih patagok. Tal urak ini, 11 dalam 13 xã bhap bani Cam mek hu angan palei pala bahrau (meblah 84,61%). Dom yaom ilamo meng kan siam gheih di bhap bani hu khik ramik saong patagok. Abih di nyu lac dua palei ngak meng kan nan lac: palei ngak lan Bàu Trúc (hamu craok) saong palei menyim Mỹ Nghiệp (Caklaing) di ban sit Phước Dân, huyện Ninh Phước hu khik ramik saong cak rok patagok.   

Ong Đàng Chí Quyết, Bí thư Chi bộ - Akaok Mban khik iek khu phố Bàu Trúc, ban sit Phước Dân brei thau, meng hu mbang angui grap tanat rilo baoh sang hu raong anek bhik mbang bac tal labik tal dua, rilo urang bac tagok glaong hu học hàm, học vị, rik daong dak padang puk palei Cam dak harei dak cak rok patagok:  “Mikva daok di palei hamu Craok meng di harei hadei di mbang peih paha, yasa taneh ia tal urak ini hu Kanja pabak taneh ngak mbang, pala drak…”

Urang Cam tỉnh Ninh Thuận urak ini hu jaik 19.239 baoh sang gam saong 85.343 urang, daok pataom gauk di  35 palei, khu phố dalam 13 xã, ban sit di 6 huyện, ban. Thun 2022, sang kathaot urang Cam daok 829 hộ (meblaih 7,5% dut haong baoh sang kathaot dalam tỉnh) saong 1.447 baoh sang jaik kathaot (meblah 14,3% dut haong taong abih baoh sang jaik kathaot dalam tỉnh).

 Ong Bá Bình Yên, Phaok akaok MBan Bangsa tỉnh Ninh Thuận brei thau, dalam tukvak anak tal, Mban bangsa tỉnh meda pambuak bruk khang kajap haong dom mban, ngành, karja palei peih ngak siam Danak dak  pakat negar ka cak rok patagok kinh tế - xã hội bhum urang bangsa takik  saong bhum ceik tukvak 2021 – 2025 saong tukvak 2025, pamaong tal thun 2030: “Nan lac jalan piah pataom pren khang meng trung ương, tal puk palei saong dom phun jien jak ba njauk adat hukum karei piah peih ngak dom dự án padang ngak kết cấu hạ tầng cak rok patagok bruk ngak mbang, pala drak, langyah ba brei taneh daok, sang daok, aia hacih pandar brei ka baoh sang kathaot lac urang bangsa takik di bhum biak kan kandah tui jalan ngak di danak dak, đề án hu ba tabiak, dalam nan hu urang bangsa Cam.”

 Gam haong dom sarak daong brei, buh jien tame ngak di Karja saong puk palei, mikva urang Cam labik ini khang hatai buh jien tame salih janih phun pala, athur raong, patagok bruk pambuak gauk ngak, ba jien tame biak rilo, rai diuk di mikva urang Cam hu glaong tagok, mbaok meta palei pala bahrau dak harei dak hadah hadai./.