Khik ramik sang tual mengkan bangsa Thái Tây Bắc

   Dalam tuk rilo palei hu bhapbini bangsa Thái daok hu salih jalan ngak sang tual mengkan ka nyu lagaih haong bruk ngak mbang kinh te saong daok dang ye dom palei di tỉnh Lai Châu, urang Thái jeng daok khik tamo hu sang tual mengkan. Ngan saong urang Thái pak nan, sang tual lac drap ar biak hu yaom glaong, lac labik daok di rilo rairah saong piah ka anek taco thau hu dom adat cambat ilimo mengkan di muk kei.

       Bản Hua Ná, xã Pa Khóa, huyện biên giới Sìn Hồ lac sa dalam dom labik hu rilo menuac di Lai Châu thau tal tuk ndom tal bruk khik ramik dom sang tual bangsa Thái Tây Bắc. Tuk thau lac hu menuac mai duah thau ka bruk gheih mekre di sang tual, akaok bản Hua Ná Lò Văn Uốn oh padauk hu hatai bui sambai, lac: “ di Hua Ná hu 96 baoh sang, tok hu 3 sang oh daok dalam sang tual, daok veik hadom jeng lac dom sang tual klak mengkan .

       Bruk khik ramik sang tual tuk halei jeng daok dalam akaok sahaneng di yaok sang. Bhapbini dalam palei kol dahlak tuk halei jeng sahaneng sang tual lac libik daok ginreih, kayua yau nan ye sang tual njauk khik veik khang kajap. Akaok palei Lò Văn Uốn yaih khan, baok sang tual mengkan di amuk kei hu ngak meng kayau praong mek angaok glai. Abih biak rilo tukvak meng duah hu kayau lim, kayau sấu njauk caong takre mai ngak gheng sang. Tuk duah hu ginup kayau, urang Thái ba tram meng 1 - 3 bilan dalam danao ia, meng mek tagok ngak geng sang. Urang Thái bhian ngak sang glaong jaik 2 mét duk saong mbaok haluk piah caga ẩm thấp saong athur glai jhak.

     Bruk njauk biai dalam baoh sang tual urang Thái nan lac oh pandar pasei dalam bruk padang ngak. Sang tual bhian parabha jeng 3 - 5 duk; tui sang hu tal 7 duk. Sang halei hu rilo duk lac sang ginup meda. Sang tual di Hua Ná hu trang trí rilo bingu la gheih mekre di lan can gai kanyan, angaok bambang thô…
Bản Nậm Mạ 2, xã Nậm Mạ di huyện Sìn Hồ jeng lac labik daok khik hu siam dom ilamu gheih mekre di sang tual bangsa Thái Tây bắc. Lac dom sang tái định cư bhum lòng hồ thủy điện Sơn La, bhapbini bản Nậm Mạ 2 panduan mai daok di labik barau ini. Sahaneng lac dom baoh sang tual klak hu bhapbini salih kiến trúc ka nyu lagaih haong raidiuk barau, atau padang dom baoh sang pakat 4 barau, min mikva oh ngak yau nan.

      Ông Lò Văn Nguyễn, akaok bản Nậm Mạ 2 brei thau : "Bản hu labaih 60 sang bhapbini bangsa Thái. Tuk panduan meng bản klak tagok labik tái định cư, dom sang jeng ba tui dom geng, khung, xà, thýng dựng. Yaom lac abih rilo pren yava, kayua bruk pajeng ba dom geng kayau praong trak oh lac mbuan, min ilamu di bangsa jeng njauk khik. Urak ini, hu salih kiến trúc tok lac pabak tame dom tabung sang meng tôn, meng kiak bro, móng trụ meng xi mãng...".

Dom baoh sang tual di bản Nậm Mạ 2 jeng khik hu thiết kế mengkan, nan lac hu dua gai kanyan trun tagok caik di anak sang saong likuk sang. Tui urang sahaneg, gai kanyan di anak sang bhian caik ka urang likei, dom urang praong thun nao mai; daok gai kanyan di gah likuk sang caik ka anek metau kumei, duh ka bruk ngak mbang ngak huak, nội trợ, ging gaok…Ging hu caik dalam sang saong tuk halei jeng hu apui khuah piah sýởi ấm. Ging apui hu urang Thái maong lac “ baoh hatai” lac “ suan thap” di baoh sang. Piah ka nyu lagaih jang saong bruk daok dang urak ini, rilo baoh sang tual jeng hu quây kayau kín gầm; blei tôn tak tabung salih ka tabung patau ... "

      Dalam bản Nậm Mạ 2 hu biak rilo baoh sang tual hu umo yaok pluh thun. Geng sang hu ngak meng kayau sấu tram ia nan ye tapa rilo tukvak, kayau jeng daok khang saong oh hu maok mbang. Kayua yua nan ye, tukvak tapa, hu rilo urang daok di labik karei mai duah blei sang tual, min bhapbini oh pablei. Kayua urang dalam bản thau lac, yaom glaong meng kan di sang tual oh kuhria hu meng jien padai – akaok bản Lò Văn Nguyễn daok brei thau lac yau nan.

     Dom baoh sang tual hu tabung bak rêu phong mblo tabiak meng gah likuk dom phun kayau tapen craoh, ngak jeng puk palei di bangsa Thái Tây Bắc. Yaom lac raidiuk hu salih karei, bhapbini Thái pak ini jeng daok siam mekre dalam baoh sang tual hu kak kajap saong bruk dak padang saong patagok di bangsa drei./.