Labaih 3 thun dahlau, sa-ai A Thương, palei Đăk Liu, xã Hiếu, huyện Kon Plông oh saneng lac sang drei pala hu phun cà phê palei la-ar Arabica, kayua sang kathaot oh hu jien blei phun pajaih, khak drak bo daok oh thau hagait tal ilamu pala, mong iek. Thun 2015 hu karja xã jak ba pala phun cà phê palei la-ar, tuk akaok mereip sa-ai oh khin. Min meng hu urang jakar kỹ thuật bhian pachreih ba, tacei pato abih hatai meng bruk takac lubang, buh khak tal bruk pacang caga ruak nan ye phun cà phê dak harei dak hijao ngak ka sa-ai bui sambai. Sa-ai A Thương chreih chai lac, vụ meng blaoh 3 sào cà phê di sang sa-ai hu brei baoh paik. Paik mbang akaok meti, pablei pak di apuh, sa-ai mek hu 3 triệu đồng: pala cà phê palei la-ar mboh siam, bahrau blaoh paik baoh mbang camereip pablei hu  3 triệu. Cà phê palei la-ar pala mbuan jang dom janih phun karei, biak lagaih haong taneh riya di xã Hiếu. Sang dahlak biak bui sambai tuk pala hu phun cà phê ini saong hu jien mek tame”.

Đề án daong cakrok patagok phun cà phê palei la-ar Arabica di tỉnh Kon Tum hu peih ngak dalam 7 thun, meng thun 2014 tal thun 2020. Dom baoh sang kathaot, jaik kathaot, dalam nan ralo meng lac bhap bani urang bangsa takik yau Sê Đăng, Giẻ- Triêng meng xã Đăk Blô, Đăk Man… huyện Đăk Glei tal Măng Ri, Ngọc Lây… huyện Tu Mơ Rông saong dui atah tapa Pờ Ê, xã Hiếu… di huyện Kon Plông hu daong taong abih phun pajaih, khak, ilamlu saong jru khik caga phun pala dalam 3 thun akaok mereip yaok baoh sang meng 1.000 tal 5.000m2. Yam tapa kan kandah tuk akaok mereip saong hu bruk pachreih ba, daong brei abih hatai di karja palei, urang jakar ilamu, bhap bani pak ini dak harei dak jia tame Đề án. Ong Trương Ngọc Tuyền, Phaok akaok Jabat ngak nong saong patagok palei pala huyện Kon Plông, brei thau: “hatai saneng di mikva dalam bruk cakrok patagok cà phê dalam dom thun akaok mereip biak kan kandah. Min tal thun 2015 saong abih di nyu lac thun 2016 cà phê hu brei baoh paik ye mikva mboh hu kein laba di phun cà phê saong caik hatai tal bruk mong iek phun cà phê  nan ye mblang taneh pala caphe thun hadei glaong jang thun dahlau. Bruk mong iek bein cà phê di mikva jeng hu ralo siam mekre jang. Meng nan phun cà phê pak ini cakrok patagok siam”.

Tal urak ini hadei di 4 thun peih ngak, hu 4.108 baoh sang kathaot di 3 huyện Đăk Glei, Tu Mơ Rông saong Kon Plông di tỉnh Kon Tum pala hu labaih 1.000ha cà phê palei la-ar. Dalam nan, huyện Đăk Glei labaih 340ha, huyện Tu Mơ Rông 630ha saong huyện Kon Plông labaih 230ha. Anak meta mboh lac phun cà phê palei la-ar Arabica biak lagaih haong bhum taneh glaong meng 1.000 tal jaik 2.000m nan ye phun diuk hu labaih 95% saong cakrok patagok siam. Vụ cà phê meng blaoh, 130 ha cà phê tea 4 thun paik hu yaok ha meng 10- 12 tấn baoh that; labaih 230 ha pala thun ka klau, paik hu meng 5- 7 tấn sa ha.

Ong Trần Văn Chương, Phaok akaok Sở Ngak nong saong patagok palei pala tỉnh Kon Tum brei thau, dalam thun ini dom puk palei meda pala bahrau labaih 500ha ginup tui bruk ba tabiak di Đề án lac daong ka 4.570 baoh sang kathaot saong jaik kathaot pala hu 1.600ha cà phê. Taphia di nan bruk padang dom tổ pambuak bruk saong padang angan je piah patagok giá trị phun cà phê palei la-ar Arabica di tỉnh jeng hu kuhria tal: 

Gam haong bruk daong baoh sang kathaot, jaik kathaot di klau huyện gah Đông Trường Sơn di tỉnh lac Đăk Glei, Tu Mơ Rông saong Kon Plông pala hu phun cà phê palei la-ar Arabica giá trị kinh tế glaong jang dua mbang dut haong cà phê Robusta, tỉnh Kon Tum jeng daok padang hu bhum pala sa janih cà phê ini ngan haong mblang taneh urak ini jaik 3.000ha. Đề án daong cakrok patagok phun cà phê palei la-ar hu tỉnh Kon Tum peih ngak hu kein laba lac jalan siam mekre akaok mereip, meda daong ka yaok ribau baoh sang kathaot, jaik kathaot bangsa takik Sê Đăng, Giẻ- Triêng tabiak truh kathaot khang kajap./.

Jasi lang tapa sap Cam