Bhian lac labik pandiak ka bruk jah tak kayau sung hukum, hadei di tuk 3.200 héc glai di xã Đắc Tờ Can, huyện Tu Mơ Rông hu jao ka 5 palei bhap bini bangsa Xê Đăng khik iek, dom bruk ngak sung hukum gah glai hu patrun biak rilo. Di palei Đắc Prông, piah khik caga 700 ha glai hu jao brei, 110 baoh sang bhap bini padang 5 kapul khik caga, bhian nao khik iek, padang chốt pacang cakak angaok dom jalan praong tame glai. Saai A Tuấn, sa urang daok di palei ini brei thau:

“Dahlau daih mikva dalam palei oh ka ngak chốt ini rah tabiak bruk jah glai mek kayau sa thun jeng hu labaih 10 mbang. Ngak hu chốt ini bloh, ye 2 thun rah tabiak sa vụ min. Bruk khik caga glai oh lac ta-eng baoh sang halei bo lac bruk di palei. Palei rabha jeng 5 kapul, khik iek 24 tuk ye salih ka urang karei”.

Bruk peih ngak sarak bayar jien dịch vụ môi trường glai jeng hu daong ka tỉnh Kon Tum jhul samar bruk jao taneh, jao glai. Tal urak ini, labaih 600 ribau ha glai gam saong taneh lâm nghiệp di tỉnh jeng hu po khik iek. Daok taneh khoán ka labaih 5.000 baoh sang saong 23 cộng đồng jaik 130 ribau ha. Ngan saong baoh sang khik caga glai, thun 2013, yaok baoh sang taduan hu meng 3 triệu meteh tal 10 triệu meteh jien bayar dịch vụ môi trường glai. Kayua hu salih barau rai diuk meng glai, bhap bini hu pambuak pakajap jang haong glai, kham merat tame  bruk khik iek glai. Ong An Văn Sáu, Bí thư Đảng ủy xã Đắc Tờ Can, huyện Tu Mơ Rông brei thau:

“Bhap bini hu paglaong akaok saneng, thau lac bruk khik iek glai nan lac ba mai kein laba ka drei. Cambaih laih nan lac bhap bini hu mbang jien karja peih brei piah khik iek glai. Ka dua nan lac hu kein laba meng glai saong ala dhar kayau glai piah patagok bruk pala phun bời lời saong dom janih phun takik harei. Tapa bruk ini kinh tế di bhap bini dak harei dak patagok, bhap bini hu ralo jalan ngak eng drei padang dom chốt chặn di dom jalan tabiak, jalan tame piah pacang kol jah tak glai oh tame hu. Dom palei jeng hu padang dom tổ pasang iek”.

Jien mek tame meng dịch vụ môi trường glai daok daong ka dom po glai di Kon Tum, abih di nyu nan lac dom cty lâm nghiệp karja langyah hu kan kandah ka phun jien piah khik ramik, iek glang saong patagok glai. Tui dom công ty lâm nghiệp di puk palei, tuk oh ka hu sarak bayar jien dịch vụ môi trường glai, kadung jien yaok thun brei ka doanh nghiệp pabak bruk khik iek glai tok di hu 15 ribau đồng sa ha. Urak ini yaom jien ini labaih 200 ribau đồng, hu bhum hu labaih 300 ribau đồng.

Hu daong pren meng yaom jien 6 tỷ đồng yaok thun bayar ka dịch vụ môi trường glai, cong ty TNHH sa thành vein lâm nghiệp Đắc Tô hu jak jeng dalam bruk padang jalan khik iek glai khang kajap ngan saong labaih 14.000 ha dalam abih tih 16.000 héc- ta glai. Ông Vũ Văn Cương, Phó giám đốc Công ty brei thau:

“ka sa jien khoán khik caga glai bayar ka bhap bini 200.000 đồng sa ha. Abih tih yaom jien kol dahlak bayar ka bhap bini sa thun jaik 1,6 tỷ. Ka dua nan lac sa thun kol dahlak pabak brei 120.000 phun bời lời. Abih di nyu nan lac thun 2014 kol dahlak peih dom danak dak pala glai. Jalan ngak di Cty nan lac brei pachreih hu bhap bini tame pala glai piah urang hu khik caga glai. Kol dahlak khoán ka bhap bini dom công đoạn dalam pala glai 9 triệu đồng sa ha. Meng pambuak bruk saong bhap bini yau inii, kol dahlak jia lac bhap bini hu gam saong kol dahlak khik caga siam taneh glai tự nhiên jeng yau glai pala”.

Urak ini hu 19 kapul nyaom, labaih 5.000 baoh sang bhap bini saong 23 cộng đồng di tỉnh Kon Tum hu bayar jien dịch vụ mội trường glai, saong tỉnh jeng daok patui jalan ieu pataom dom nguồn thu piah patagok yaom jien bayar, patagok jien mek tame ka urang ngak bruk glai. Sarak ini daok ngak salih barau biak siam dalam bruk tacei pato di karja jeng yau bruk khik iek glai./.