Yaok bangsa, yaok bhum
palei jeng hu dom ilamo hadah krah biak karei. Ngan haong urang Mông Lềnh ở
daok di Mù Cang Chải - Yên Bái, ahar Pá Dù meng kan, ngan haong jalan ngak
karei nyu ngak ka urang kan var hu tuk
mbang nyu.
Lac
urang Mông
Lềnh pak Mù Cang Chải - Yên Bái, ye thei thei jeng bac ilamu ngak har Pá Dù
meng ong amuk, amaik ame pato veik saong mong ini yau sa drap ar biak hu yaom
di bangsa. Tui panuac ndom di mikva: Pá nan lac har, Dù nan lac angan di mbaik
Dù (Sa janih phun glai tok hu mboh pak bhum glaong Mù Cang Chải), Pá Dù nan lac
har Dù. Piah ngak hu janih har ini pahe bingi, mikva njauk palih ruah sa
drei pabui prong khang kadang, kaoh sa klaih rilo nạc thăn bingi abih, blaoh
raih mek limek hala, ba nao kacoh klik haong klaih rilo nạc, hadei di nan
pandam haong sara, asal amariak kalu, baoh mariak. Saong har Pá Dù oh kurang hu
hala Dù. Hala Dù that hu mikva paik meng glai ba mai sang, rao hacih, criak sit
srau haong rilo nạc kacoh klik hu ướp gia vị blaoh paik jeng viên nde panyin,
hadei di nan mek limek hala tapaok veik rilo nạc hu srau haong hala Dù ba nao
am dalam limek. Hala Dù tuk criak juai caik ka nyu bram, hu yau nan ba nao am
meng pahe bingi di hala Dù, lamar yamen di rilo nạc gah dalam saong racam di
limek hala tapok gah langiu. Sa-ai Giàng Thị Tồng, daok pak palei Dề Thàng, xã
Chế Cu Nha sa urang bhian ngak Pá Dù brei thau: tuk tapok limek hala tame dalam
rilo nạc srau haong hala Dù njauk tapok ka nyu siam tuk ba nao am menyek,
menyek dalam khali oh njaom tame dalam rilo gah dalam, tuk mbang oh mboh limek,
njauk caik hatai tuk cuh nan apui ka nyu mbiah, ralo apui ngak ka nyu khiak,
phik hala limek gah langiu, ngak ka baoh har oh daok pahe bingi: Yaok mbang sang dahlak thik raih pabui dahlak
jeng ngak har Pá Dù. Ini lac har bingi meng kan mai di urang Mông
Lềnh. Piah hu har Pá Dù pahe bingi hadei di thik raih pabui njauk palih mek
limek hala, saong ruah klaih rilo bingi juai ba nao rao ngak yau nan meng oh
parah limek tuk ba nao am, langiu di dom gia vị yau sara, amariak kalu, baoh
mariak ye oh kurang hu hala Dù.
Ahar Pá Dù meng kan di urang Mông pak Mù Cang Chải
urak ini oh lac hu mboh dalam salao lisei yaok harei, bo hu jeng đặc sản hu
ralo tuai du lịch takre. Tuk Pá Dù hu srong tabiak meng khali prong pandiak limek,
mikva mek to cakak jeng yaok klaih sit, mbang gam haong dom janih njam pahe
yau: Húng hala xoăn, xà lách, njam mùi..., blaoh tut haong aia tương biak karei
hu ngak meng baoh mariak song baoh toi tím. Har Pá Dù gam mbang gam menyum
haong alak pahe bingi, ngak ka tuai oh daok mboh la-ar di ceik glai. Sa-ai Đinh
Văn Thắng, sa urang tuai daok pak Hà Nội khan lac: “Lac sa urang tuai nao
mong iek labik mekre gheih pakat negar hamu takai kanyan Mù Cang Chải mbang
akaok meti dahlak hamit tal janih har Pá Dù. Tapa duah thau dahlak ngak tui, Pá Dù hu ngak
meng limek hala di anek pabui, rilo nạc kacoh klik saong dom gia vị biak karei
di urang Mông. Mbang tame, mboh biak bingi biak pahe, mboh plak plak di hala
dù, racam racam lamar dẻo di rilo kacoh saong tal limek hala. Caonghu mai veik
Mù Cang Chải piah hu mbang veik ahar ini”.
Piah laghaih ka bruk
ngak ahar dalam sang saong duh ka tuai du lịch, urak ini ralo sang urang Mông
pak Mù Cang Chải hu pala phun Dù pak bein dalam sang. Sa-ai Hờ A Câu daok pak
palei Chế Cu Nha, xã Chế Cu Nha, huyện Mù Cang Chải gam haong adei sa-ai dalam
sang peih sa quán mbang, dalam nan bhian hu har Pá Dù. Sa-ai A Câu bui sambai
khan lac: Meng kan sang dahlak bhian ngak har Pá Dù dalam harei tết, harei
likhah, tuk mbang akaok padai bahrau. Daok urak ini drei caong khin meyaih khan
har Pá Dù piah ralo urang mbang hu baoh har meng kan ini di bangsa Mông kayua
nyu pahe bingi biak karei.
Pahe bingik di Pá Dù gam
haong cavan alak dalam harei lingik la-ar labik ceik glaong nan lac panuac daa,
dui pachreih tuai damuai mai haong bhum glaong Mù Cang Chải piah mboh, piah
thau ilamo mbang huak biak karei di bhap bani Mông daok pak ini./.
Viết bình luận