Laka glo akaok hu laneh nan lac sa janih ruak bhian mboh dalam bhap bini, abih di nyu nan lac dom uranaih. Ruak ini mai meng dom vi khuẩn min rilo meng kayua vi khuẩn não mô cầu (Neisseria meningitis). Ruak mbuan pambak praong jeng jit. Urak ini, urang meda pacang caga hu ruak laka glo akaok hu laneh. Tapa roh duah brei mboh lac, hu meng 2 tal 8% dom uranaih khang kadang hu vi khuẩn não mô cầu di dom labik yau tarakaong, dhung, takuai, urang bhian ieu bruk nan  “lac urang khang kadang hu vi khuẩn atau urang hu anek ruak min oh hu triệu chứng).

Urang ruak bhian ndih kavong rup, glo akaok uranaih bhian mboh blung tagok tuk megei. Uranaih njauk ruak ini bhian huac ia harei, huac labik hadah nan ye bhian ndih mbaiy mbaok tame daning, gaok tuk meda tabiak darah.. Meda tagok baoh ia tabiak darah lingiu klik, saong baoh ia tabiak darah nan praong sit oh samu gauk. Meyah suai thau lac ruak ye bruk iek ruak gaok rilo kan kandah, saong tuk iek thit ruak meda caik veik rilo “di chứng” biak trak.

 Lingiu bruk laka glo akaok, daok hu laka brah glo akaok. Biểu hiện di ruak nan lac pandiak glaong, glaih glar, rak darah nduac suai,  huyết áp tuk trun tuk tagok, rối loạn hô hấp, var drei…..

Ảnh minh họa: ngoaithankinh.com

Dom janih ruak laka glo akaok hu laneh trak yau ini meyah oh samar thau, oh samar iek ruak ye mbuan metai. Kayua yau nan ye, piah daong ka bruk chẩn đoán hu tantu cambaih laih ye tuk mboh yau ruak laka glo akaok hu laneh ye brei nao  hội chẩn chip piah chọc nước não tủy.

 Tuk uranaih viêm jalan suak yava jeng brei ba uranaih nao iek ruak chip, dak samar dak siam. Dom amaik ame jhui chủ quan tuk mboh uranaih hu dom triệu chứng sit ka jalan suak yava bo oh ba uranaih nao iek ruak, abih di nyu nan lac dom uranaih daok dalam bhum palei daok hu ruak laka glo akaok hu laneh kayua vi khuẩn não mô cầu.

 Yaok harei, njauk rao hacih cambuai tarakaong ka uranaih. Ngan saong dom uranaih praong, brei pasram ka uranaih bhian randap saong bruk eng drei khik haci hacih cambuai tarakaong meng bruk carah tagei hadei di tuk mbang huak, dahlau saong hadei di tuk ndih tagok. Njauk ba uranaih nao khám jalan hô hấp tui định kỳ. Meyah bác sĩ mboh uranaih njauk ruak jalan hô hấp ye brei iek ruak njauk tui tacei pato di bác sĩ iek ruak ka anek di drei.

 Labik  daok hu jit ruak atau hu uranaih mboh yau njauk ruak laka glo akaok hu laneh ye njauk brei nyu daok karei, jhui taom gaok uranaih daok njauk ruak kayua vi khuẩn meda pambak tapa tuk uranaih ruak nyu patuk, abih di nyu nan lac dom uranaih oh ka hu kháng thể pacang vi khuẩn não mô cầu. Taphia di nan, njauk sangka brei ka uranaih mbang huak ginup dinh dưỡng saong brei khik ấm ka uranaih.

Caik hatai sangka pacang caga ruak saong siam lagaih di abih jeng lac pandar vaccin pacang ruak laka glo akaok kayua vi khuẩn não mô cầu. Uranaih umo ala 36 bilan njauk brei pandar janih vaccin ini piah pacang caga ruak./.