Pẻng tải” – pandap mbang bingi di bangsa Nùng
Thứ sáu, 00:00, 09/09/2016 hanipha hanipha

“Pẻng tải”  lac pandap mbang bhian randap dalam rai duik di urang Nùng. Di kreh bulan 7, yaom lac daok di palei atau di bhum taneh bahrau, urang Nùng bhian ngak har ni piah pok tagok da-a muk kei, alin brei amaik ame, adei sa-ai dalam sang gam mbang. 

Tui dalikan  di urang Nùng, saman patao Lý Thái Tông ( abhap 10) bhap bini Nùng, Tày bhum glong ( Cao Bằng) hu ngak har “ tải” brei ka dom urang lin ba tui ngak pandap mbang tabiak bhum biên ải tong khol khamang. Har hu kak jeng yaok gu piah cuk angaok rup ka lagaih tuk hành quân, nan ye hu ieu lac pẻng tài ( har ba tui). Harei ni, har hu rilo angan ieu karei di gauk yau har đeo, har vắt bara, har jum pataom.

Hu rilo jalan ngak  har kayua hatai takre, adat cambat ngak mbang,  duik rai di dom “ dhar”  urang Nùng karei di gauk yau  Nùng An, Nùng Dín, Nùng Phan Slình,… Har hu ngak meng brah nduik, hala “gai”, ratak dom janih, lange hana, rilaow pabui. Urang Nùng sahaneng lac, piah pok tagok muk kei, alin brei amaik ame, rong prong anek sit, dom pandap piah ngak har jeng hu dalam bein sang song pala eng, paik mek hu meng lac quý.

Har meng kan bo urang Nùng bhian ngak dalam dom harei rija roya hu 2 janih, parabha tui jalan ngak tapung har (binah gah langiu tai har) lac nduik patei saradang song nduik hala “gai” đường. Meyah ngak tapung meng nduik song patei saradang brei pandar janih patei mốc tasak ye har oh mesam song caik hu lavik. Binah tapung bo ngak meng nduik song hala gai ye glaih jang, abih rilo tukvak jang. Hala gai brei klak rak hala, cambu thu. Hala thu ba nao riak, kacao ka thu ia, saot  klik. Saradang phèn atau saradang bát riak jru, srau song hala gai jeng sa janih mật sền sệt. Brei tapung tame lai biak samu song mật ni bloh ba nao saot dalam cối patau. Tapung saot bloh mboh limin, dẻo,  sambo hajao jhuk. Pahe di nduik , di  mật saong hala gai lai tame gauk gauk biak bingi pahe. Tai di 2 janih har ni jeng ngak meng lange hana saot klik srau song saradang bát   

         

Ngan song janih har mbang yaok harei atau piah blei di darak pasa ye bhian đơn giản jang song 2 nguyên liệu lac brah nduik song ratak. Brah nduik hu tram dalam 4-5 tuk, ba nao chai jeng tapung, bloh caik tame dalam kadung tual tagok ka nyu sraiy abih ia piah srau song saradang. Tai har hu ngak meng lange hana, ratak naih,, ratak laow, ratak meriah, ratak jhuk piah ngak ka nyu pahe jang saong bổ jang ka boh har.

Tai har meyah hu ngak meng ratak laow hu ba nao hana , saot srau song saradang. Dom janih tai ratak nai, ratak meriah ratak jhuk khin bingi, limin, pahe brei tram ia pandiak labaih 2 tuk bloh ba nao hấp tasak. Hadei di nan, brei saradang tame đảo sơ di angaok ging mek lasung saot klik song pagul jeng viên.

          Dom janih “ Pẻng tải” jeng hu papaok meng hala patei cambu thu, hấp dalam labaih 30 minite lac tasak. Hadei di tuk hấp tasak, urang kak veik jeng gu, tual tagok gai kreim labik tapen sang laneing lanoi, piah hu 3 tal 5 harei, oh khut , ma ik. Har hu yamen di saradang, dẻo pahe di nduik song yamen pahe di tai ratak. Tuk piah lavik bo har oh thu  veik meda ba nao am di angaok  dhang atau chuh veik ka har limin, mbang mboh biak bingi

"Pẻng tải" – har jum pataom jeng janih pandap mbang di bangsa Nùng.  Pahe di har nyu nyu ngak ka drei hadar tal puk paga, hadar tal bruk anit ranam taneh ia, jum pataom tong pateok khol khamang di urang Nùng song bhap bini dom bangsa Việt Nam./.

 

hanipha
Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023
KADHA DAOH “DHAR  PHOL AMAIK”

KADHA DAOH “DHAR PHOL AMAIK”

CHAM.VOV.VN - Kadha daoh “Dhar phol amaik” kayua Aruah rapaneh Đàng Năng Quạ paneh tabiak, tui sap daoh di Thập Ariya hu ngak brei druat druai baoh hatai rilo menuac saong thaot binguk amaik rambap rambeip, tuk pasang plang lahik, sa drei raong anek praong jeng menuac jeng urang.

20/10/2024

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)