Mikva saong…………anit ranam.

Sơmă Kơcham nan lac rija praong abih dalam thun – peih akaok ka sa thun ngak mbang pala drak  saong dom rija karei dalam thun di urang Ba Na daok di Mơ H’ra, xã Kông Lơng Khơng, huyện KBang (Gia Lai). Rija ini hu peih tabiak di tukvak halei, makna yau habar, daa mikva saong taong abih gauk duah thau tapa kadha dom bangsa adei saai adit ini di danak dak.

Tui hatai sahneng di urang Ba Na, anek menuac meng tuk ndih tapui tabiak tal tuk metai nao brei tapa ralo talei pambuak bruk, pambuak bruk di menuac saong menuac, di menuac saong bhap bini; di menuac, di bhap bini saong dom Pô Yang. Dalam tuk bruk diuk rai di dom bangsa daok gaok ralo kan kandah brei pacang bruk lingik tasik, pacang athur jhak, ruak kik, eik lipa, metai lahik… bo akaok sahneng di anek menuac daok biar. Kayua yau nan ye, rai anek menuac jeng pambuak pagam saong dom rija – roya lagaih haong yaok samar, yaok bruk di anak meta. Hu adat klaak kabo (Pơ Thi), adat mbang kabau, rija uan sang rông barau, rija paling Sơmă Kơcham.

Di puac bilan 2 akaok bilan 3 tui saka ia bulan, tuk bingu pơ lang raak hadah jeng lac bilan mikva bangsa Ba Na ngak rija Sơmă Kơcham… Sơmă – sap Ba Na makna lac paling, kơcham lac mblang bein.

Piah caga ka rija Sơmă Kơcham. Mikva brei padang đàn tế lễ. Đàn tế lễ nyu mboh biak đơn giản min nyu biak cầu kỳ di labik trang trí. Tui hatai sahneng di urang Ba Na, dom urang padang đàn lac dom urang hu meta, tangin di yang brei meng ngak hu bruk ini.

Paling mblang bein, lac paling taneh palei. Ini lac rija praong abih dalam thun di urang Ba Na peih akaok ka sa thun ngak mbang, pala drak – jeng hu makna lac rija taduan rok thun barau.

Rija dui atah sa harei melam piah khan brei dom p ô  yang thau dom bruk meda ngak dalam thun, likau dom pô  yang daong ka abih bruk yau pasiam veik sang klak, ngak puh… rah tabiak dalam siam mekre.

Abih di nyu nan lac lakau dom pô  yang “brei hajan trun njauk tuk, pandiak tagok njauk bilan”, phun padai “harei nde mbu plang, melam nde phun đa”, anek menuac khang kajap pren yava, caih menek rilo

Rija Sơmă Kơcham hu urang Ba Na peih ngak praong prang. Pandap paling dom pô  yang nan lac kabau, limo, alak, lisei lam hu kuhria caga biak tani tanat. Hadei di tuk ngak adat bloh, bruk mbang menyum hu dui atah luac melam.

Puk palei chreih chrai tagok meng ragu chiêng tơnơl saong dom ragam tamia xoang. Meng kan tuk gaok dom bruk hagait kan kandah yau ruak kik, jit ruak, pala drak oh njauk… brei panduan nao labik karei, urang Ba Na jeng brei ngak Sơmă Kơcham. Urak ini  dom palei Ba Na jeng hu định cư. Min rija Sơmă Kơcham, yaok palei jeng daok khik ramik yau tamo.