Tamia Chầu lac janih tamia bhap bani di urang Tày, Nùng daok di Cao Bằng, bhian rah tabiak dalam dom harei lễ, Tết, lễ cầu an, lễ cấp sắc... Tamia Chầu hu makna likau haniem phol, likau patuah jamo ka baoh sang, liaku angin siam hajan laghaih, phun pala tamuh siam, manuac urang hu ralo pren yava. Tui thun bilan, tamia Chầu dak harei dak lahik nao, rai rah dam dara dak harei dak takik thau tal ragam tamia meng kan ini.

       Tui dom urang roh duah, tamia dalam Then hu 3 janih nan lac: tamia rilo menuac, tamia 2 urang, tamia sa urang. Tamia rilo menuac hu dua ragam tamia lac tamia Chầu saong tamia Sluông. Pandap piah tamia Chầu saong tamia Sluông lac mbaik kadhik saong mbaik capi tính, chùm sóc nhạc.

Dalam tamia Then, dom chúa Then bhian tamia ragam tamia Chầu gam haong kadha daoh chầu di ong akaok ong akei, chầu tagok patao, chầu po langik... Langiu di tamia Chầu tangin hanuk pal chùm sóc nhạc tui nhịp yam, tangin iew pan kadhik, panduan nao vin taom dhal, nao gar atau kadul likuk tui vòng xuyến. Dom động tác tamia  brei mboh dom bruk ngak yaok harei meng bruk pala drak, yuak kuak, raong glang, nao man ngak jeng dom janih pandap hu mbaok dalam talam salao caik iew yang. Tamia ba pandap panda tagok ong akaok ong akei di dom chúa Then bahrau hu cấp sắc, tamia pok ba pandap tagok amaik ame Then brei mboh bruk iek prong di dom chúa Then lambaok ka anek kamuan ngan haong ong akaok ong akei. Tamia pok pandap tuk tame văng patao, dom chúa Then lambaok ka bhap bani brei mboh hatai iek prong saong ndua dhal phol patao bi-a khik caga ka bol bhap rahra hu rai diuk trel sil. Tamia pok pandap tuk tame chầu Ngọc Hoàng (Po langik), dom chúa Then lambaok ka bhap bani brei mboh hatai iek prong saong ndua dhal phol po langik hu brei ka bhap bani pak mùa angin siam hajan laghaih, phun pala that siam, anek athur caij menek, patagok.

     Dalam tamia Chầu, dom chúa Then bhian tamia tui nhạc đệm, daok nhạc đệm saong dom kadha daoh nan kayua sa urang karei atau dom gru ieu yang dang tabiak daoh. Panuac daoh dalam diễn xướng Then biak mbuan pang, ndung bak pato pakai, mbuan njom tame dalam hatai manuac urang, ndung bak pren vyava rai diuk di urang Tày, Nùng.

     Tamia Chầu  saong tamia dalam diễn xướngThen brei mboh dom bruk ngak di nghệ nhân Then. Tamia Chầu dalam diễn xướng Then di urang Tày daok pak Cao Bằng pambuak gauk biak nhuần nhuyễn meng asal di diễn xướng tal makna di bruk ngak adat.

      Tapa thun bilan gam saong dom salih bahrau dalam rai diuk, tamia Chầu urak ini daok lahik nao, takik urang thau janih tamia meng kan ini. Yau nan min, pak xã Trọng Con (huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng), tamia jeng daok hu khik ramik tapa dom rairah. Ngan haong ong? Đinh Thị Nhâm, palei Nà Lèng, (xã Trọng Con, huyện Thạch An), tamia Chầu yau sa pandap mbang oh kurang hu. Taha Nhâm brei thau: Sap then biak bingi pang, dom ragam tamia Chầu gheih mekre dalam dom harei lễ, tết di puk palei ngak ka amuk meng tuk daok lac a uranaih sit umo labaih 10 thun biak takre bloh pathram megru. Amuk hu mbaok tame tamia Chầu biak ralo di dom tuk hu hội làng, hội xuân atau harei uan sang bahrau, lễ cấp sắc.

     Jeng hu hatai takre saong ba abih hatung hatian ka daoh Then capi tính,  ralo thun tapa, ong Hoàng Văn Thiệu hu buh ralo pren yava piah roh duah, khik piah ralo thông tin quý giá dom janih nghệ thuật bhap bani ini saong ong lac “tư liệu sống” – lac sa nghệ nhân dang tabiak daoh, dang tabiak tamia.  Meng dom rik daong tame bruk pasiam veik saong khik ramik ilamo di bangsa, thun 2015, ong hu pok brei angan  Nghệ nhân Ưu tú ka janih Lễ hội meng kan./.