Saai Âu Xuân Đình daok di palei Chẽ, xã Dân Tiến, huyện Võ Nhai thun ni umo 35 thun, min mboh taha jang biak rilo dut song umo. Mbaok meta jhuk, mbang pandiak. Bruk nan mai meng dom harei dang di pandiak riak di hajan angaok puh, lingiu mblang hamu, gam song dom melam medeih iek 2 urang anek di sang iek ruak.

Diuk pasang saak Âu Xuân Đình song saai Lục Thị Tự tok gauk hu labaih 10 thun. 2 duik pasang lac but pajaih, ralo darah haong gauk, nan ye, 2 urang anek di sa-ai lac Âu Đình Khánh song  Âu Thị Thùy Dương jeng njauk ruak ralai darah bẩm sinh, sa janih ruak di truyền oh dhit ruak hu. Gleih glar, abih tame darah bloh, ye thải sắt ka anek, min thun 2014, Âu Đình Khánh palang lihik nao.

Anek prong  metai ye, metai thun 2014 tuk umo 10 thun. Anek pandiak ralai darah, ngak pacah hồng cầu. Anek nyu glaih. Meng sang nao Đa khoa,bloh tame phòng cấp cứu, hadei di nan, ba tame khoa nhi. Jiak tal balik, dok dua yam tra lac tal balik, dok pok angaok tangin mboh nyu yau uan hagait, pok tame bác sỹ khám. Mek bơm glaok tame,, jnuk tabiak mboh darah jhuk tuk nan anek metai ye.

Saai Đình song saai Tự lac but pajaih biak jiak min khang hatai tok gauk, yaom lac amaik ame 2 gah pacang cakak, urak ni jeng oh thau mbuah kan hei. Amuk Dương Thị Ngoan, amaik saai Đình lac “ biai bloh ye, lac gauk gar jiak gauk lo, min khol nyu oh pang. Urak ni nyu yau ini …”

Biai palua bloh min khol nyu ranam gauk thau ngak habar hu, oh brei kol nyu tok gauk min kol nyu khin ye oh pang drei. Dut hatai lo. Amaik urak ni dok sa drei, amaik taha ye dong anek hasit sarak min. Dahlau deih 2 gah amaik ame oh brei tok gauk min khol nyu khang hatai khin ka gauk, drei oh thau ngak habar.

Jiak 10 thun ni mai , bilan halei duik pasang saai jeng salih gauk ba 2 urang anek mai HN tame darah.  Yaok mbang nao, kali kalih lô jeng abih meng 3 tal 5 triệu đồng. Jien ngak pah, dui pasang saai pataom abih piah ka anek iek ruak jeng oh ginup. Lavik lavik dom anek meng hu candiak ralaow, drei ikan. Blah aow, blah capha, hu mik va dalam palei mboh anit ba mai brei. 

Bruk di sang saai Âu Xuân Đình song saai Lục Thị Tự tok lac sa dalam biak rilo bruk tok gauk dalam but pajaih…dok rah tabiak di dom tỉnh bhum ceik, bhum hu urang bangsa takik. Tui  thạc sỹ, bác sỹ Đoàn Kim Phượng, Pasak di truyền (Đại học y Hà Nội), tok gauk dalam but pajaih ralo darah ba mai rilo hệ lụy suai lavik ka boh sang song XH. Likah caga tuk umo daok sit ngak lihik nao bruk bac ba-a, bruk ngak, patrun chất lượng menuac sia, pren yava di urang amaik song uranaih.

Bruk  tok gauk dalam but pajaih meng lavik mai hu khoa học brei mboh lac nyu ba tal dom hệ lụy praong ka giống nòi song bruk ni hu pathau khan praong dalam piah ngak habar patrun bruk  tok gauk dalam but pajaih. Likah caga dalam but pajaih ảnh hưởng tal rilo bruk, min  praog di abih lac 3 bruk pambuak tal pren yava song giống nòi di anek menuac. Nyu meda ngak brei metain dị tật, ndih tapui anek kamar dị tật song tagok tỷ lệ metai dalam bhap bini. Bruk tok gauk dalam but pajaih lac bruk  truyền gen ruak ka rai rah harei hadei.

Tui Thạc sỹ, bác sỹ Đoàn Kim Phượng  dom kanjhah jhak di bruk tok gauk dalam but pajaih lac biak prong, nyu ba tui dom hệ lụy tal rilo rai rah harei hadei.

Ngan song dom urang bangsa takik, kayua urang takik menuac ye bo bruk taok gauk dalam but pajaih nyu ảnh  hưởng tal bruk menek, nyu ptagok urang ruak song patagok urang metai, yau nan ye nyu ngak patrun bruk duy trì giống nòi. Meyah daok khik bruk tok gauk dalam but pajaih ye bruk duy trì giống nòi tapa  rilo rai rah lac biak kan kandah, kayua số lượng menuac trun nao kayua takik ndih tapui hu, kayua dị tật, saong mbuan metai lihik. 

Piah patrun patakik bruk tok gauk dalam ralo darah but pajaih ye dahlau di tuk likhah, bruk tacei pato lac bruk njauk ngak ngan saong dom dam dara, nan lac panuac di  bác sỹ Đoàn Kim Phượng  brei ka tong abih urang daok ranaih dalam umo thun likhah caga.

Ngan song dom dam dara tal umo likhah caga, ndom ka gah di truyền học, hulin hu panuac kakei dom ayuT lac nao tư vấn di truyền dahlau di tuk likhah, nan lac ngak tong abih dom xét nghiệm piah thau lac drei njom dom janih ruak di truyền halei oh, meng nan hu dom urang tư vấn di truyền ba tabiak panuac tacei siam lagaih di abih, piah ka duik pasang patrun patakik  bruk menek tabiak anek njauk ruak kik./.