Yaom lac hu ba tabiak rilo jalan ngak, min bruk tảo hôn saong khing gauk dalam but pajaih di bhapbini bangsa takik jeng daok rah tabiak rilo. Kayua lac daok rilo paga pacang, dalam nan akaok sahaneng di bhapbini saong urang jakar puk palei, oh ka mboh cambaih kanyak jhak di bruk ini, yau nan ye oh ka ngak khang. Yau nan, dom paga pacang nan lac hagait? Daa mikva saong grauk yut pang kadha vak ala ini di urang vak Thanh Tâm :

Trun takik tảo hôn saong khing gauk dalam but pajaih – tavak taviay mboh di grauk libik.

          Ông Hoàng Đình Anh - Giám đốc pasak dân số - kế hoạch hóa gia đình huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai brei thau : piah ngak catang ngan saong dom urang tảo hôn di palei, gah dân số pandar abih urang jakar, urang đảng di palei, xã jhui nao mbang likhah, yaom lac gauk gar di drei jeng oh nao. Min, oh njauk lac urang jakar, urang đảng halei jeng sahaneng hu bruk nan. Urang padauk, oh tabiak tư pháp tut angan, oh khan brei urang halei thau. Urang tok kakaih gauk ndom lac harei ini hu bruk ini, ông amuk nao saong dahlak hasit. Urang oh brei thau cambaih lac ngak ndam likhah.

       Khin gauk oh njauk hukum, hu tuk, urang jakar, urang đảng brei nộp phạt piah bruk ngak suan daok rah tabiak. Nghị định 110 brei phạt meng 500 rabau tal 1 triệu đồng bruk ngak likhah ka urang oh ka ginup umo thun tui hukum. Min anak meta mboh lac rilo amaik ame taduan bruk taong phạt ini. Yaom lac kathaot, 1 triệu jien phạt njauk nao mesraiy, yau nan bo urang ndom lac : piah anek di urang nan hu tok gauk sớm tui adat cambat tanarakun, ye phạt 3 atau 4 triệu urang jeng taduan. Tui ông Hoàng Đình Anh, bruk ini nguy hiểm di labik lac: Tuk urang kak jien, urang sahaneng lac : hum, yau nan ông brei quyền ka dahlak, dahlak ngak hu bruk ini.

        Ini lac sa makna ngak ka tukvak jaik ini, tbruk tảo hôn di rilo puk palei bhapbini bangsa takik hu biak rilo. Uy mban dom bruk xã hội di Quốc hội barau tamat mbang pasang iek di klau tỉnh Điên Biên - Sơn La - Hòa Bình hu tacei tabiak yau nan. Hu sa huyện bhum glaong, 6 bilan akaok thun ini, hu jaik 300 yau tảo hôn. Min biak di nyu, daok hu rilo jang, oh padeih di labik 300 yau tảo hôn nan.

Sa kadha caik tabiak ka bruk pasang iek, trun takik bruk tảo hôn saong khing gauk dalam but pajaih lac số liệu thống kê mong ye oh ginup, lingiu dom puk aplei bo Tổng cục Dân số peih bruk can thiệp dalam dom thun tapa. Amuk Lục Thị Thắng – akaok chi cục Dân số duh hatai lac: Ndom biak lac piah pataom mek ginup asal kadha lac oh hu hệ thống piah pataom mek. Kol dahkak tok pasang iek bruk tảo hôn di  12 xã peih ngak mô hình hu mạng lưới min. Hệ thống thông tin khik ramik chuyên ngành di dân số kế hoạch hóa GĐ ye daok dalam hệ thống phần mềm cập nhật lac oh hu chỉ tiêu tảo hôn. Meda lac bruk tảo hôn nyu oh njauk lac bruk phổ biến dalam negar, oh njauk lac chỉ tiêu ưu tiên)

         Ông Đỗ Sỹ Hùng – akaok chi cục dân số tỉnh Lào Cai brei thau: Tổng cục dân số khik ramik gah paglaong chất lượng dân số, daok gah khik ramik karja ka hôn nhân gia đình lac kayua mintri Tư pháp khik ramik. Kol dahlak oh njauk lac jabat nao pasang iek, yaok pataom bruk tảo hôn saong khing gauk dalam but pajaih hu. Peih ngak bruk ini, ye pasang iek hu di dom xã, daok bruk tảo hôn di puk palei lac oh hu thei nao yaok pataom hu )

             Pathau mikva ! Dalikan bo saai Lục Thị Thắng akaok dân số tỉnh Cao Bằng khan brei thau ala ini dak brei mboh : tavak tavaiy rilo tuk daok pambuak pagam gauk, uranaih gaok kateik tảo hôn jeng kan si kamlah hu adat cambat tanarakun : sa adei kumei di sa sang bac gam daok gam bac di huyện Bảo Lạc ieu daong kayua adei daok njauk kateik tảo hôn. Meyah oh daong adei ye adei pametai rup eng. Adei ndom phone saong sa Nai di rayo papar binguk. Nai ini phone ka chi cục dân số. Tuk kol dahlak ieu pasak dân số khan ka mban tacei pato huyện thau paih ngak bruk ye dom gah ngak tui adat hukum ( công an, tư pháp), kapul urang kumei, uy mban bhapbini xã…jeng ndom lac oh hu mboh đơn. Langyah dom urang ini kol dahlak njauk pasang iek tui đơn. Gah pasak dân số ndom lac Chi cục dân số ngak bruk ini ngan saong bruk pathau khan, jak ba piah paglaong chất lượng dân số oh njauk lac jabat ngak tui hukum. Kol dahlak njauk pato ka adei vak sa đơn. Adei oh thau vak, njauk tacei ka cei gru chủ nhiệm piah nộp ka uy mban bhapbini xã. Uy mban tuk taduan mek đơn, ndom lac adei ni sang 3 harei tra nan ngak ndam likhah paje yau nan ye kan si langyah saong oh langyah hu. Meyah ngak catang ye sang ba gauk pametai rup eng abih. Gah lao động TBXH ndom lac adei ini tapa thun uranaih, labaih 16 thun paje. Bruk ini oh njauk lac gah lao động. Gah urang kumei lac njauk cang kapul urang kumei xã brei panuac…

Thúy Linh