
Angaok dom bhum taneh meluk cuah, taneh yau ye mblang talang kan si ngak mbang pala drak, rilo baoh sang urang Cam di huyen Ninh Phuoc hu duah mboh “gai taik” peih pabah mbang brei cakrok patagok bruk ngak mbang gam saong pala phun rabung prang pandar ilamu pruh ia patak pataom. Pala di 1,5 sao taneh meluk cuah pala phun rabung prang tui tanut VietGAP, yaok harei amuk Từ Thị Thải (xa An Hai, huyện Ninh Phuoc) mek tame hu jaik 15 kg njam rabung prang, ndap nda kapul pataom blei tame abih hu yaom 50.000 dong/kg, brei jien mek tame karo tani tanat.
Phun jien buh tame mbang akaok camreip hu gam pajaih, ndap nda kaya ngak nong, mek pagam jalan mbrong ba aia pruh patak pataom ka sa sao taneh pala jaik 50 trieu dong, hadei di 6 bilan pala ye mbang hu. Phun rabung prang pala sa mbang ye meda brei mbang hu gam gam dalam 7 tal 8 thun. Meyah mong iek kuria ngak siam, yaok harei meda mek hu meng 8 tal 12 kg njam rabung prang/dalam sa sao; pambak tame asal siam di phun, yaok kg njam rabung prang urak ini hu yaom meng 50.000 tal 90.000 dong.
Ong Hùng Ky, Akaok Hop tac xa Dich vu tong hop palei Katuh (xa An Hai, huyen Ninh Phuoc) brei thau, Kapul Hop tac xa Tuan Tu peih pala phun rabung prang hijao angaok mblang taneh cuah meng hu bruk tacei pato di urang pan akaok di dom pakat, dom gah. Mikva pandar ilamo pruh ia patak pataom yau nan ye pala phun rabung prang ba mai baoh jeng siam mekre yaom jien mek tame biak glaong. Tal urak ini, kapul Hop tac xa hu labaih 85 urang pambuak bruk saong gauk pala phun rabung prang hijao tui jalan ngak mblang taneh pala prong labaih 40 ha.

Di taneh pala madar nho pataom sa labik labaih 200 ha xa Vinh Hai, huyen Ninh Hai, dom baoh sang urang ngak nong jeng jhul khang bruk peih prong pala dom pajaih madar nho mbang that bahrau, madar nho oh hu asal glaong. Sa-ai Nguyễn Thị Hiền, baoh sang pala madar nho di puk palei brei thau, sang sa-ai daok pala 2 sào (2.000 m2) pajaih madar nho Tuk tangin juk oh hu asal saong nho Mau don. Dom janih nho bahrau ini hu rilo kadha siam mbluak jang ka paralo baoh, thaik binguk, sambo ban mek meta, baoh prong, mbang racam, catil ralo saong jamen pahe, yaom baoh nho glaong jang 2 tal 3 mbang dut saong dom janih nho meng dahlau kal. Langiu di nan, tuai damuai tuk mai rivang jirah iek bein nho thei jeng chreih takre dom pajaih nho bahrau ini.

Tui taong yaom gah ngak nong di tỉnh Ninh Thuan, gam angaok sa mblang taneh pala drak saong bilan ngak, baoh jeng siam mekre ka yaom jien mek tame tuk panduan salih tapa pala phun panak harei brei mek kein laba glaong meng 1,5 tal 2 mbang dut saong taneh ngak padai oh mek hu rilo baoh jeng siam mekre. Janih phun yau ye phun tangeiy, phun amariak, ratak naih... meda brei kein laba glaong jang meng 3 tal 5 mbang. Dom janih phun lavik thun yau ye madar, nho, brei kein laba glaong meng 10 tal 12 mbang dut haong pala ngak padai. Bruk panduan salih janih phun pala daong ka urang ngak nong gam mek tame jang ndap nda kaya labaih piah ngak ndap nda brei ka bruk raong glang, ngak brei patrun biak rilo halau aia pruh kayua pandar ilamu pruh aia kulih patak pataom, ngak brei pasiam veik bruk taneh riya klak balau.

Peih ngak tui jalan ba pasiam veik gah ngak nong laghaih saong bruk salih bahrau langik, dalam thun ini, tinh Ninh Thuan meda panduan salih jaik 1.300 ha phun pala, dalam nan hu 500 ha meng taneh ngak padai biar jeng siam mekre tapa pala dom janih phun pala brei mek tame baoh jeng siam mekre glaong yau nho, madar, ndiuk, rabung prang hijao, kruac bung kalik hijao, nya ndam… kham merat mek hu yaom glaong angaok mblang taneh pandar hu ia pruh nan lac 155 trieu dong/ha.

Tinh Ninh Thuan tuk halei jeng palagaih piah pachreih dom gah ngak mbang pablei salih, kapul nyaom, baoh sang pablei salih buh jien tame bruk ngak nong pandar ilamo glaong; jhul khang cakrok patagok bruk pambuak gauk ngak tabiak saong pablei tabiak di dom baoh sang urang ngak nong, mblang raong, kapul hop tac xa haong dom gah ngak mbang pablei salih, talei darak ban raya; pambuak pagam haong bruk rivang ma-in sinh thai ngak nong piah daong ka dom pandap panda kaya ngak nong hu rilo labik pablei tabiak, khang karo kajap./.
Viết bình luận