Đa đâh coh bhrợ cha, amoó Arất Ngúi ặt đhị La Bơ, chr’val Chà Vàl, chr’hoong da ding ca coong Nam Giang, tỉnh Quảng Nam căh muy z’lâh đha rựt ha ul nắc dzợ dưr vaih pr’loọng z’zăng coh zr’lụ, bấc ngai rơơm kiêng. A moó Ngúi truih, c’moo 2014, pr’loọng đong a moó bơơn đớp 1 p’nong a’ọc zooi đoọng tợơ dự án zooi pr’loọng đha rựt nắc ma nuyh acoon coh bhrợ têng cha. Tợơ 3 c’xêê băn, a moó nắc pa câl k’nặ 3 ức đồng. Pa câl vêy lãi, a moó xay lâng k’dic nắc pay lưch đợ zên k’rong k’miah lâng vặ pa xoọng tợơ k’bhuh xoọng đh’rưah lâng zên zooi tợơ Ngân hàng chính sách xã hội… bơơn lâh 30 ức đồng, dic điêl a moó k’rong bhrợ têng c’rọol bh’năn lâng câl 1 cặp a ọc rưah. Đọong pa xiêr zên b’băn, a moó đươi bhơi rơ veh coh bhươn, pa zưm lâng zệê a lắc đoọng pay m’băh băn a’ọc, a lắc nắc pa câl đoọng ha quán tạp hoá. Tước nâu kêi, coh c’rọol nắc ơy vêy 2 p’nong a ọc rưah, 1 p’nong bhong. Zâp c’moo, 2 p’nong a’ọc rưah 2 ruh vêy mơ 30 p’nong coon k’tứi. Lâh mơ, a moó nắc dzợ đươi dua k’tiếc pậ bhưah đoọng băn a tưch, choh tơơm cha p’lêê cơnh pih, prí… đoọng pa câl. Đươi vêy pa zay bhrợ têng cha, pr’loọng đong a moó nắc ơy vêy đơơng chô k’nặ 200 ức đồng zập c’xêê. Amóo A rất Ngúi xay moon, đoọng cr’nọo bh’rợ b’băn vêy đơơng chô bh’nơơn dal, muy coh pazêng rau đoọng pa ghit nắc bhrợ têng c’rọol liêm sạch, ch’na bh’năn zệê chệên lâng tiêm cha groong pr’luh zập zêng: “Zên k’rong bhrợ căh vêy bấc, prang c’moo k’rang băn, lêy, ha dang dưr vaih pr’luh nắc căh rau rị dzợ. Tu cơnh đếêc, a cu ghit bhlầng coh zr’lụ b’băn liêm sạch, muy t’ngay zệê ch’na bh’năn muy chu, doó đoọng cha ch’na jộ, cha xang ao pa sạch cr’độ chr’na bh’năn, pa họom a ọc liêm sạch, tiêm cha groong pr’luh zập. Bhrợ têng nắc cơnh đếêc, ha dợ căh vêy ngai cung choom lâng mặ bhrợ.”

Heo nái sinh sản của gia đình chị Ngúi 

        A moó Alăng Tức Chủ tịch k’bhuh pân đil chr’val Chà Vàl, chr’hoong da ding ca coong Nam Giang xay moon, cr’nọo bh’rợ bhrợ têng cha âng pr’loọng đong a moó Arất Ngúi bơơn bấc a đhi a moó coh zr’lụ ting pa choom bhrợ. Đhơ cơnh đếêc, rau pân lơơn chăp a moó Ngúi nắc c’rơ pa zay bhrợ têng đoọng xăl pr’ặt tr’mông ha dưr lâh. A moó Ngúi dzợ nắc muy cha nắc hội viên zay ting pâh zập bh’rợ coh vel đong, a moó ta luôn tr’pác kinh nghiệm bhrợ têng cha, zooi m’ma bh’năn đoọng ha pêê lơơng, đoọng pân lơơng ting pa dưr tr’mông tr’meh: “Lalăm a hay, pr’loọng đong a moó Ngúi đha rựt bhlầng. Ha dợ a nhi dic điêl pa zay băn a’ọc, a tưch, cha choh b’ba bệêt, zệê a lắc… đươi vêy cơnh đếêc, tr’mông tr’meh pr’loọng đong a moó ha dưr lâh mơ. Bấc c’moo, a moó bơơn chính quyền vel đong hơnh deh nắc điển hình bhrợ cha choom cấp chr’hoong.”

        Ơy năl xăl tơơm chr’noh bh’năn băn liêm choom, tước nâu kêi, pr’loọng đong a moó Arất Ngúi căh muy z’lâh đha rựt nắc dzợ vêy rau cha rau đớc. Díc điêl a moó ơy choh bhrợ đong ặt liêm mâng, acoon a đhi vêy pr’đợơ lướt học, đhanuôr vel bhươl chăp hơnh. Bấc c’moo, a moó Arất Ngúi bơơn xay moon nắc điển bhrợ cha choom bhlầng; hội viên tiêu biểu coh bh’rợ “5căh, 3 sạch”; pa dưr pr’loọng đong “k’bhộ ngăn, ha dưr lâng bhui har”.. Pa căn A rất Thị Hoa, Chủ tịch k’bhuh pân đil chr’hoong Nam Giang, tỉnh Quảng Nam đoọng năl, cohvel đong chr’hoong ting n’leh bấc apêê pân đil  bhrợ cha choom, nắc cơnh a moó Ngúi: “Nam Giang nắc muy chr’hoong da ding ca coong bấc bhlầng nắc đhanuôr acoon coh. Xọoc đâu, a đhi amoó pân đil ơy pa zay z’lâh đha rựt, pa dưr ca van liêm ta nih coh vel đong. Cr’chăl a hay, lâh mơ tín chấp zên vặ đăh Ngân hàng Chính sách, xã hội, Hội nắc dzợ đươi dua liêm choom apêê zên vặ tợơ apêê cr’nọo bh’rợ zooi pân đil bhrợ têng cha. Đươi vêy cơnh đếêc, ting t’ngay bấc cr’nọo bh’rợ  bhrợ têng liêm choom âng pân đil bhrợ c’la, chroi k’rong ooy bh’rợ pa xiêr đha rựt đanh mâng âng vel đong.”/.

Arất Ngúi: Làm kinh tế từ cách nghĩ mới 

                                                     (K.Cương – Alăng Lợi)

            Không cam chịu cảnh nghèo đói, nhiều năm qua, chị Arất Ngúi ở xã Chà Vàl, huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng, chăn nuôi có chuồng trại. Với cách làm này,  mỗi năm, gia đình chị Ngúi thu về gần 200 triệu đồng, trở thành điển hình nông dân sản xuất, kinh doanh giỏi tại địa phương.

            Nhạy bén trong làm kinh tế, chị Arất Ngúi ở thôn La Bơ, xã Chà Val, huyện vùng cao Nam Giang, tỉnh Quảng Nam không chỉ thoát nghèo đói mà vươn lên trở thành hộ khá trong vùng, khiến nhiều người mơ ước. Chị Ngúi kể, năm 2014, gia đình chị nhận được 1 con heo từ dự án hỗ trợ hộ nghèo người dân tộc thiểu số phát triển kinh tế. Sau 3 tháng  nuôi, chị xuất bán được gần 3 triệu đồng. Thấy có lãi, chị bàn với chồng dành toàn bộ số tiền tiết kiệm và vay mượn thêm bà con cùng vốn hỗ trợ từ Ngân hàng chính sách xã hội… được hơn 30 triệu đồng, vợ chồng chị đầu tư xây chuồng trại và mua 1 cặp heo sinh sản. Để giảm chi phí chăn nuôi, chị sử dụng rau cỏ trong vườn, kết hợp nấu rượu để lấy bả nuôi heo, còn rượu bỏ sỉ cho quán tạp hóa. Đến nay, chuồng nhà chị đã có 2 con heo nái sinh sản, 1 con heo đực giống. Mỗi năm, 2 con heo nái sinh sản 2 lứa cho khoảng 30 con heo con. Ngoài ra, chị còn tận dụng đất đai rộng rãi nuôi gà, trồng các loại cây ăn trái như cam, chuối… để bán. Nhờ chăm chỉ làm lụng, mỗi năm gia đình chị  thu nhập gần 200 triệu đồng. Chị Arất Ngúi chia sẻ, để mô hình chăn nuôi hiệu quả, một trong những điều cần lưu ý là phải đảm bảo chuồng trại sạch sẽ, thực phẩm nấu chín và tiêm phòng dịch bệnh đầy đủ: “Vốn không nhiều, cả năm chăm sóc vất vả, lỡ có dịch bệnh gì thì trắng tay. Chính vì thế, tôi rất kỹ càng trong khâu vệ sinh chăm sóc, thực phẩm ăn ngày nào nấu ngày đó, khi nào cho ăn cũng vệ sinh máng cho sạch, thường xuyên tắm rửa cho heo, tiêm phòng đầy đủ. Đơn giản vậy, nhưng không phải ai cũng làm bởi thói quen xưa nay của bà con mình đã ăn sâu bám rễ.” 

Chị Ngúi luôn che chắn chuồng trại cẩn thận khi trời lạnh

            Chị Alăng Tức, Chủ tịch Hội LHPN xã Chà Vàl, huyện vùng cao Nam Giang nhận xét, mô hình kinh tế của gia đình chị Arất Ngúi được nhiều chị em trong vùng học tập. Nhiều người nể phục chị Ngúi ở sự quyết tâm thay đổi số phận, không cam chịu nghèo đói, vươn lên làm giàu chính đáng. Chị Ngúi còn là hội viên phụ nữ rất năng nổ trong các phong trào tại địa phương. Chị thường xuyên chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ con giống cho các hội viên khó khăn giúp họ phát triển kinh tế: “Ngày trước, gia đình chị Ngúi nghèo, khổ lắm. Nhưng 2 vợ chồng nỗ lực nuôi heo, gà, trồng trọt, nấu rượu… nhờ đó, kinh tế gia đình khấm khá hẳn lên. Nhiều năm liền, chị được chính quyền địa phương tuyên dương là điển hình làm kinh tế giỏi cấp huyện.”

            Mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng, con vật nuôi theo hướng khoa học, đến nay gia đình chị Arất Ngúi không những thoát nghèo mà còn có của ăn, của để. Vợ chồng chị đã xây được ngôi nhà khang trang, con cái có điều kiện học tập. Nhiều năm liền, chị Arất Ngúi được công nhận là điển hình làm kinh tế giỏi; hội viên tiêu biểu trong phong trào “5 không, 3 sạch”; xây dựng gia đình “ấm no, tiến bộ, hạnh phúc”… Bà Arất Thị Hoa, Chủ tịch HLPN huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam cho biết, trên địa bàn huyện ngày càng xuất hiện nhiều điển hình phụ nữ dân tộc thiểu số làm kinh tế giỏi, như chị Ngúi: “ Nam Giang là một huyện miền núi chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số. Hiện nay, chị em phụ nữ bản địa đã biết tự vươn lên thoát nghèo, làm giàu chính đáng trên quê hương. Thời gian qua, ngoài việc tín chấp nguồn vốn bên Ngân hàng Chính sách Xã hội, Hội còn sử dụng linh động các nguồn vốn từ các chương trình, dự án để hỗ trợ phụ nữ làm kinh tế. Nhờ đó, ngày càng nhiều mô hình hiệu quả do phụ nữ làm chủ lực, góp phần vào công tác giảm nghèo bền vững của địa phương.”/.

Trại gà 160 m2 gia đình chị vừa xây dựng để chăn nuôi