Chr’val Hữu Liên, chr’hoong Hữu Lũng bơơn pleng k’tiếc cher đoọng jưah vêy da ding đhêl liêm cra, bhưah bhai lâng pazêng tran đac liêm cra, jưah vêy clung pậ bhưah, pa  bhlầng năc clung Đồng Lâm, đhị bơơn ta moon năc “Mông Cổ k’tứi” coh m’pâng k’tiếc Lạng. Coh đâu, moọt hân noo đac rệê t’mooi choom câm oih coh ha dưm lâng đạp xe đâh ra diu, đhơơng a xêêh coh đhăm bhơi pậ bhưah. Hân noo đac dơng, bêl clung nâu nong đac năc t’mooi choom đuối bhuông coh k’ruung căh cợ chêêc lêy apêê gợp liêm pr’hay, ma bhuy chr’năp. Lâng rau pr’hay lâh mơ t’pâh t’mooi năc đoo pazêng chr’năp văn hóa ty đanh âng đhanuôr Tày, Nùng, Kinh, Mông, Dao, Sán Chỉ,… coh đâu. Anoo Al Hasai, t’mooi ma nuyh Malaysia xay moon:“Acu ơy lướt bấc ooy coh Việt Nam, ha dợ coh đâu năc bơơn lêy rau la lay, coh đâu ặt xơợng tệêm ngăn bhlầng, bhrợ ha loom đay kiêng chêêc năl zập rau coh clung nâu, vêy bhơi, vêy k’ruung đác, vêy bọong gợp… Jưah lâng đêêc, đhanuôr coh đâu cung liêm ta nih, chăp nhêr t’mooi, apêê đâh zooi k’bhuh zi bêl tước ooy đâu, k’rang ghit liêm pa bhlầng.”

Tước lâng “Mông Cổ coh m’pâng đhăm k’tiếc Lạng”, t’mooi dzợ bơơn âm cha đh’năh pr’âm yêm bhlầng âng đhanuôr coh đâu cơnh a xiu booh, đệêp đhooh, rơ veh bơơn tơợ crâng, a tưch băn p’loh… lâng ting pâh, chêêc năl pr’ặt tr’mông âng đhanuôr vel đong cơnh lâng pazêng bh’rợ liêm cra cơnh lướt beh a xiu, bhrợ bhươn, zệê bánh chưng, đhooh avị đêệp xơơng pr’hoọm… Anoo Hoàng Văn Chĩnh, c’la homestay chr’val Hữu Liên, chr’hoong Hữu Lũng đoọng năl:“Homestay zi đoọng ha t’mooi ặt đhêy, cha đăh, cha ơh, tước lêy pazêng zr’lụ du lịch pr’hay cơnh clung bhơi ga măc, a bóc Nong Dùng… Buôn năc đoọng t’mooi cha chr’na, pr’âm âng đhanuôr coh đâu cơnh a tưch, a đha, lạp sườn, nem booh, bánh chưng tăm, bánh k’đấc. Pr’loọng đong zi cung xoọc pa chăp tước t’bấc pr’đươi du lịch, pa dưr cơnh bhrợ t’mêê, bhrợ lớp học đoọng ha đhanuôr ting pa choom bhrợ lâng bhrợ pr’hêl đoọng pa câl ha t’mooi, chroi k’rong thu nhập.”

Pr’đơợ du lịch âng chr’hoong Hữu Lũng xoọc bơơn pa dưr r’dợ. Căh muy đhị Đồng Lâm, vel đong dzợ bấc đhị tước pr’hay cơnh crâng a bhuy Hữu Liên, đền Bắc Lệ, đền Quan giám sát lâng bấc bhiệc bhan ty đanh âng đhanuôr coh đâu. T’cooh Khổng Hồng Minh, Trưởng Phòng Văn hóa lâng Thông tin chr’hoong Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn đoọng năl: Xọoc đâu, zập c’moo vêy mơ 900.000 chu t’mooi tước lâng Hữu Lũng lâng đoọng t’pâh pa xoọng t’mooi, vel đong xoọc pa zay t’vaih apêê pr’đươi du lịch chr’năp lalay:“Azi lêy bhrợ liêm cớ apêê cơ chế chính sách, t’vaih môi trường liêm buôn đoọng pa dưr du lịch, pa dưr dal bh’nơơn k’đhơợng lêy nhà nước, pa ghit pa dưr ma nuyh bhriêl choom, lêy pa căh, pa dưr chr’năp du lịch cung cơnh pa dưr dal c’năl, xăl t’mêê cơnh pr’chăp cơnh bhrợ, t’pâh zooi cha năc, k’bhuh ma nuyh ting pâh pa dưr du lịch; đh’rưah lâng đêêc năc bh’rợ zư lêy môi trường, tệêm ngăn pr’ặt tr’mông đhanuôr. Tơợ đêêc paliêm đhr’năng bhrợ ting cr’chăl, pa đanh cr’chăl ặt đhêy âng t’mooi.”

Lâng bấc pr’đơợ ga măc chr’năp đoọng pa dưr du lịch, ặt coh zr’lụ Công viên địa chất Lạng Sơn, Hữu Lũng vêy pr’đơợ ga măc đoọng pa dưr du lịch lâng t’vaih rau lalay lâng pazêng vel đong lơơng tơợ apêê chr’năp lalay, mặ tr’zệêng lâng apêê lơơng. Cr’chăl tước đâu, vel đong năc lêy bhrợ liêm cơ chế, chính sách, t’vaih môi trường liêm buôn đoọng du lịch ha dưr; pa dưr pr’đươi du lịch bấc cơnh bấc rau, liêm chr’năp, vêy c’rơ tr’zệêng; pa ghit pa dưr ma nuyh bhrợ đăh ngành Du lịch g’lăng t’bech; t’bhlầng pa dưr chr’năp; xay moon pa dưr dal c’năl lâng t’pâh, zooi đhanuôr vel bhươl ting pâh bhrợ du lịch… chroi k’rong t’bhlầng kinh tế xã hội, pa dưr dal pr’ặt tr’mông đhanuôr./.

Thảo nguyên đẹp như tranh hút khách du lịch đến xứ Lạng

Là vùng đất cửa ngõ phía Nam của tỉnh Lạng Sơn, Hữu Lũng có nhiều lợi thế phát triển du lịch, đặc biệt là du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng. Với sự quan tâm của các cấp chính quyền, sự chủ động và sáng tạo của người dân, doanh nghiệp, những tiềm năng du lịch này đang được đánh thức, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Xã Hữu Liên, huyện Hữu Lũng được thiên nhiên ưu đãi khi vừa có những núi đá vôi hùng vĩ và những thác nước tung bọt trắng xóa, vừa có những thảo nguyên mênh mông, đặc biệt là thảo nguyên Đồng Lâm, vốn được ví như "Mông Cổ thu nhỏ” giữa lòng xứ Lạng. Tại đây, vào mùa nước cạn du khách có thể trải nghiệm những đêm lửa trại hay những buổi sáng đạp xe, cưỡi ngựa trên những tràng cỏ rộng lớn. Mùa nước nổi, khi cánh đồng cỏ nhường chỗ cho những hồ nước trong xanh, du khách lại có những khoảng khắc khó quên khi đi thuyền trên sông hay khám phá các hang động huyền bí, kỳ ảo. Và điều đặc biệt thu hút du khách là những nét văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc Tày, Nùng, Kinh, Mông, Dao, Sán Chỉ,... nơi đây. Anh Al Hasai, du khách Malaysia hào hứng chia sẻ:“Tôi đã đi nhiều nơi ở Việt Nam, nhưng cảm giác ở đây thật sự khác biệt. Yên bình, mang đến nhiều cảm xúc, cảm giác như thôi thúc tôi khám phá hết mọi thứ ở đây từ cánh đồng cỏ, dòng sông, con suối, hang động… Bên cạnh đó người dân nơi đây cũng vô cùng thân thiện, cởi mở, họ giúp đỡ đoàn chúng tôi nhiệt tình, chu đáo.”

Đến với "Mông Cổ giữa lòng xứ Lạng", du khách còn được thưởng thức ẩm thực địa phương với những món đặc sản như cá suối nướng, xôi nếp, rau rừng, gà đồi,... và tham gia, trải nghiệm cuộc sống của người địa phương với nhiều hoạt động phong phú như đi câu cá, làm vườn, nấu bánh chưng, làm xôi ngũ sắc... Anh Hoàng Văn Chĩnh, chủ một homestay xã Hữu Liên, huyện Hữu Lũng cho biết:“Homestay chúng tôi phục vụ khách ăn, nghỉ, đưa khách đi chơi, tham qua các điểm du lịch đặc trưng như thảo nguyên, hồ Nong Dùng… Thường mình sẽ phục vụ du khách các món ăn truyền thống, đặc trưng của địa phương như gà, vịt, lạp sườn, nem nướng, bánh chưng đen, bánh bí đỏ. Gia đình cũng đang hướng đến việc đa dạng hóa các sản phẩm du lịch, phát triển những cách làm mới, mở các lớp học cho bà con địa bàn học và làm quà lưu niệm để bán cho khách, góp phần ổn định thu nhập.”

Tiềm năng du lịch của huyện Hữu Lũng đang dần được đánh thức. Không chỉ riêng Đồng Lâm, địa phương còn có nhiều điểm đến hấp dẫn du khách như rừng đặc dụng Hữu Liên, đền Bắc Lệ, đền Quan giám sát cùng nhiều lễ hội truyền thống của cư dân địa phương. Ông Khổng Hồng Minh, Trưởng Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn cho biết: Hiện mỗi năm, có khoảng 900.000 lượt du khách đến với Hữu Lũng và để thu hút thêm du khách, địa phương đang tích cực xây dựng các sản phẩm du lịch đặc thù:“Chúng tôi tiếp tục thực hiện tốt các cơ chế chính sách, tạo môi trường thuận lợi cho phát triển du lịch, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, chú trọng phát triển nguồn nhân lực, công tác xúc tiến quảng bá, xây dựng thương hiệu du lịch cũng như nâng cao nhận thức, đổi mới tư duy, khuyến khích hỗ trợ cá nhân, tập thể tham gia phát triển du lịch; Song song với đó là công tác bảo vệ môi trường, đảm bảo ANTT. Từ đó khắc phục tính thời vụ, kéo dài thời gian lưu trú của du khách.”

Với nhiều tiềm năng to lớn để phát triển du lịch, lại nằm trong phạm vi Công viên địa chất Lạng Sơn, Hữu Lũng có lợi thế rất lớn để phát triển du lịch và tạo sự khác biệt với những địa phương khác qua các sản phẩm đặc thù, có khả năng cạnh tranh. Thời gian tới, địa phương cần tiếp tục thực hiện tốt các cơ chế, chính sách, tạo môi trường thuận lợi cho phát triển du lịch; xây dựng sản phẩm du lịch đa dạng, độc đáo, có sức cạnh tranh; chú trọng phát triển nhân lực ngành Du lịch; tăng cường quảng bá và xây dựng thương hiệu; tích cực tuyên truyền nâng cao nhận thức và khuyến khích, hỗ trợ cộng đồng thôn bản tham gia hoạt động du lịch... góp phần thúc đẩy kinh tế xã hội, nâng cao đời sống người dân./.