Nắc muy cha nắc pa câl pr’đươi  bhrợ têng ha rêê đhuôch, a noo Tạ Mạnh Kha năl ghit đhr’năng đươi dua bấc za nươu hoá học coh bhrợ têng đhị cr’chăl a hay. Cung tu cơnh đếêc, c’moo 2014, bêl HTX dịch vụ bhrợ têng ha rêê đhuôch Minh Tâm bơơn ta bhrợ t’vaih, a noo Kha lâng c’rơ bh’rợ nắc Chủ tịch Hội đồng quản trị ơy năl  ghit, apêê bh’nơơn m’ma, pr’đươi  bhrợ têng ha roo ting cơnh k’đhợơng lêy k’rong pazêng đhr’năng pr’luh pa hư nắc đăh tr’câl tr’bhlêy đơ bhlầng.

        Bêl đếêc, apêê doanh nghiệp tỉnh lơơng chô ooy vel đong zước ma nuyh  bhrợ têng ha roo ting cơnh k’đhợơng lêy k’rong pazêng đhr’năng pr’luh pa hư  lâng t’đang HTX Minh Tâm pa câl pr’đươi bhrợ têng. Ma nuyh pân jưih căh ơy đhệêng 40 c’moo lang ma mông nắc pa căh hơớ lâng tự pa too loom đay nắc cơnh: bhrợ têng ha roo sạch đoọng zư lêy c’la đay, zư lêy bấc ma nuyh lơơng; tỉnh Cà Mau xoọc cung căh ơy  vêy chr’năp cha neh liêm sạch, ma nuyh lơơng choom bhrợ hay a đay căh choom bhrợ?

        Đọong bhlêh lơi rau cr’nọo pr’chăp nắc đoo, a noo Kha ơy tước chếêc lêy t’cooh Hồ Quang Cua- ma nuyh t’vaih m’ma ha roo. Xang đếêc, a noo  nắc tợơp bhrợ têng ha dợ xọoc tợơp cung lưm bấc rau k’đhap zr’năh: “Đhanuôr lêy xăl cơnh bhrợ têng tợơ cơnh ty đanh bhrợ têng ha roo liêm sạch nắc apêê k’rang bhlầng. Căh năl bh’nơơn vêy tệêm ngăn căh, vêy bơơn bh’nơơn dal căh?.”

        Đọong k’đươi pazêng đhanuôr ting pâh bhrợ, a noo Kha nắc pa zay t’pâh. Xọoc tợơp a noo cho bhrợ đhị đhăm k’tứi, t’tun đếêc lêy tợơ đhr’năng lalua đoọng pa căh pa ghit. Xang a noo Kha bhrợ t’vaih tổ bhrợ têng, lâng 5-7 pr’loọng đăn đếêc đoọng ha đhanuôr đh’rah choh bhrợ. Bêl tước cr’chăl g’rưy căh cợ pleng k’tiếc căh liêm nắc a noo đâh năl đoọng cha groong liêm choom, pa xiêr đhr’năng đươi dua bấc phân, za nươu hoá học. Tước x’rịa c’moo 2018, HTX Minh Tâm ơy vêy zr’lụ choh bhrợ lâh 500ha, bơơn Sở Nông nghiệp- Pa dưr pa xớc vel bhươl Cà Mau đươi xợơng nắc zr’lụ bhrợ têng ha roo tệêm ngăn.

        T’cooh Huỳnh Văn Hưng đhanuôr chr’val Khánh Bình Tây Bắc, chr’hoong Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau đoọng năl, xoọc tợơp a  noo Kha t’pâh bhrợ têng ha roo sạch, pr’loọng đong t’cooh cung k’rang căh ơy ting bhrợ. Nắc lêy bấc pr’loọng đong lơơng bhrợ têng vêy đơơng chô bh’nơơn dal lâng t’cooh tợơp  bhrợ lâng vêy đơơng chô bh’nơơn. Rau lalay bêl bhrợ têng ha roo sạch năc đươi dua apêê pr’đươi sinh học xăl đoọng phân, za nươu hoá học, rau đhanuôr buôn đươi dua: “Ha roo crêê pr’luh nắc t’đang điện tước HTX apêê tước lêy, hau za nươu liêm choom. Ha roo xrôh nắc căh dzợ choom đươi phân, za nươu oó đoọng boọ hoá chất. Cr’liêng cha neh a đay bhrợ t’vaih liêm sạch, cha neh căh liêm nắc a đay bil. Ha roo đươi dua bấc za nươu nắc c’la đong đay cha lalăm cung căh liêm tước c’rơ. Đhr’năng choh bhrợ ha roo tệêm ngăn nâu liêm choom bhlầng, a cu ting xợơng bhrợ lâng bhrợ ting bhưah lâh mơ.”

       Pr’loọng đong t’cooh Hưng cung cơnh bấc pr’loọng đong đhanuôr đhị vel đng ơy choh bhrợ ha roo ting cơnh bh’rợ k’đhợơng lêy k’rong pazêng đhr’năng pr’luh pa hư ơy bơr pêê hân noo. Apêê căh muy t’vaih bh’nơơn ha roo cha neh liêm sạch, tệêm ngăn c’rơ đoọng ha nuyh cha nắc dzợ bh’nơơn đơơng chô bấc lâh 10-20%. Chr’năp bhlầng, apêê dzợ bơơn anoo Tạ Minh Kha, Chủ tịch Hội đồng quản trị HTX ký gr’họot k’rong câl lưch đợ ha roo lâng chr’năp dal lâh thị trường 200-300 đồng/kg.

         Lâng boóp p’rá “đh’rưah bhrợ, đh’rưah pa chô bh’nơơn”, a noo Kha ơy t’pâh bấc đhauôr choh ha roo. Xọoc đâu, HTX Minh Tâm ơy vêy mơ 1000ha choh ha roo liêm sạch, lâng lâh 300 pr’loọng đong ting pâh bhrợ. A noo Tạ Mạnh Kha xay moon: “Tợơ bơr hân noo tr’nợơp nắc đhanuôr ơy tợơp năl. Bhrợ ha rêê liêm sạch coh muy đơơng chô bh’nơơn dal lâh nắc dzợ zư lêy c’rơ tr’mông liêm choom ha c’la đay. Bhrợ têng cung zr’năh, bêl vaih pr’luh đha nuôr t’đang tước nắc a đay xiêr lêy. Đhị pr’hân nắc lêy pa liêm ha dợ zêng đươi dua lâng pr’đươi sinh học.”

        Lâng apêê m’ma ha roo bh’nơơn dal, cơnh: ST24; Lài Campuchia; RVT;… Chr’năp bhlầng, bơơn  bhrợ têng ting cơnh quy trình sạch, apêê cha neh âng HTX Minh Tâm ơy bấc ngai đhị tỉnh Cà Mau đươi dua. HTX xoỌc t’hước tước ta bhưah thị trường lâng a noo Tạ Mạnh Kha lâng c’rơ bh’rợ nắc manuyh bh’cộ xoọc r’dợ xay bhrợ. Lâng c’lâng bh’rợ “cha neh sạch Minh Tâm- bh’nơơn bh’rơ sạch tợơ loom”, a noo Kha nắc dzợ k’nặ pa dưr chr’năp cha neh sạch tr’nợơp âng tỉnh Cà Mau./.

Cà Mau: Trồng lúa sạch, lợi đôi đường

 Trần Hiếu

Với trăn trở tạo ra sản phẩm đảm bảo các tiêu chuẩn sạch để vừa bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng, vừa nâng cao chất lượng cuộc sống, anh Tạ Mạnh Kha ở xã Khánh Bình Tây, huyện Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau đã dấn thân và kiên trì vượt qua các khó khăn, làm ra sản phẩm gạo sạch Minh Tâm. Đây là nhãn hiệu gạo sạch đầu tiên ở Cà Mau và cũng là sản phẩm OCOP của xã Khánh Bình Tây được nhiều nông dân Cà Mau biết đến.

Vốn là người kinh doanh mặt hàng vật tư nông nghiệp, anh Tạ Mạnh Kha nhận rõ tình trạng lạm dụng phân thuốc hóa học trong canh tác thời gian qua. Cũng vì vậy, năm 2014, khi HTX dịch vụ nông nghiệp Minh Tâm được thành lập, anh Kha với vai trò là Chủ tịch Hội đồng quản trị đã xác định, các sản phẩm giống, vật tư nông nghiệp để sản xuất lúa theo Quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) là mảng kinh doanh chính.

Khi đó, một số doanh nghiệp ngoài tỉnh về địa phương đặt hàng người dân sản xuất lúa theo IPM và liên hệ HTX Minh Tâm cung cấp vật tư. Người đàn ông chưa tròn 40 tuổi rất trăn trở và tự đặt ra cho mình nhiều vấn đề, như: làm lúa sạch để bảo vệ mình, bảo vệ nhiều người khác; tỉnh Cà Mau hiện cũng chưa có thương hiệu gạo sạch, người khác làm được, tại sao mình không làm?

Để giải quyết những băn khoăn đó, anh Kha đã tìm đến ông Hồ Quang Cua – “cha đẻ” của giống lúa ST24 để học hỏi về cách sản xuất lúa sạch. Sau đó, anh đã bắt tay thực hiện nhưng “vạn sự khởi đầu nan”: “ Nông dân mà chuyển đổi từ làm truyền thống sang làm lúa sạch thì họ rất phân vân. Không biết năng suất đảm bảo không, trúng không, lợi nhuận như thế nào?”

Để thuyết phục những nông khó tính, anh Kha kiên trì vận động. Ban đầu, anh tiếp cận trên diện tích nhỏ, sau đó, dựa trên thực tế để chứng minh. Rồi anh Kha thành lập tổ sản xuất, với 5-7 hộ liền kề để bà con đồng loạt xuống giống, canh tác. Khi sâu bệnh hoặc thời tiết xấu thì anh luôn nắm bắt để ứng phó kịp thời bằng các giải pháp, hạn chế tối đa việc sử dụng phân, thuốc hóa học. Đến cuối năm 2018, HTX Minh Tâm đã có vùng nguyên liệu hơn 500 ha, được Sở Nông nghiệp – Phát triển nông thôn Cà Mau công nhận vùng sản xuất lúa an toàn.

Ông Huỳnh Văn Hưng người dân xã Khánh Bình Tây Bắc, huyện Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau cho biết, ban đầu anh Kha vận động làm lúa sạch, gia đình ông cũng ngại. Tuy nhiên, thấy nhiều hộ làm có hiệu quả nên đã làm thử và đã thành công. Cái khác cơ bản nhất khi sản xuất lúa sạch là dùng các loại chế phẩm sinh học thay cho phân, thuốc hóa học bà con thường dùng: “Lúa mình có bệnh thì điện bên HTX đến coi, thuốc mem nào phù hợp xử lý. Lúa đã trỗ đòng thì không dùng tới phân thuốc nữa để không nhiễm hóa chất. Hạt gạo mình làm ra đạt tiêu chuẩn sạch, gạo không đạt thì mình bị thiệt thòi. Lúa mà nạn dụng thuốc hóa học thì bản thân gia đình mình ăn cũng hại, bị bệnh. Quy trình lúa an toàn này rất tốt, tôi xin rất tán thành.”

Gia đình ông Hưng cũng như nhiều nông hộ tại địa phương đã sản xuất lúa theo IPM được vài vụ. Họ không chỉ tạo ra sản phẩm sạch, đảm bảo sức khỏe người dùng mà năng suất lúa cũng cao hơn trước đây khoảng 10 – 20%. Đặc biệt, họ còn được anh Tạ Mạnh Kha, Chủ tịch Hội đồng quản trị HTX Minh Tâm ký cam kết, bao tiêu lúa với giá cao hơn thị trường từ 200 – 300 đồng/kg.

Với quan niệm “cùng làm, cùng chia sẻ lợi ích”, anh Kha đã dần chinh phục được người dân trồng lúa. Hiện tại, HTX Minh Tâm đã vùng nguyên liệu lúa sạch khoảng 1.000ha, với hơn 300 hộ dân tham gia. Anh Tạ Mạnh Kha chia sẻ: “Qua hai vụ đầu làm thì bà con dần nhận thức được. Làm nông sản sạch không những đem lại lợi nhuận cao hơn mà còn bảo vệ được sức khỏe, môi trường sống của chính mình. Áp lực rất cao, sâu bệnh khi bà con phản hồi về thì mình phải đi xuống trực tiếp đồng ruộng. Cần thiết thì phải xử lý nhưng bằng các dòng sản phẩm chế phẩm sinh học.”

Với các giống lúa chất lượng cao, như: ST24; Lài Campuchia; RVT;... Đặc biệt, được sản xuất theo quy trình sạch, các sản phẩm gạo của HTX Minh Tâm đã được đón nhận rộng rãi tại tỉnh Cà Mau. HTX đang định hướng sẽ mở rộng thị trường và anh Tạ Mạnh Kha, với vai trò là người đứng đầu đang từng bước triển khai. Với phương châm, “gạo sạch Minh Tâm – sản phẩm sạch từ Tâm”, anh Kha còn đang ấp ủ xây dựng lên thương hiệu gạo sạch đầu tiên của tỉnh Cà Mau./.