A noo Nguyễn Minh Quỳnh, muy coh bâc tỷ phú choh phong lan coh tổ 9 phường Hưng Thành, thành phố Tuyên Quang đoọng năl: A noo năc tơơp choh phong lan đhị đâu dâng 20 c’moo. Bêl đêêc, a noo năc muy choh tu kiêng, xang n’năc bâc ngai tươc chơớc t’mooh câl apêê lan cơnh lâng chr’năp dal tu cơnh đêêc a noo quyết định dzang choh lan đoọng pa dưr tr’mông tr’meh. Đoọng vêy p’xoọng kinh nghiệm choh lan, a noo âi tươc bâc tỉnh cơnh Phú Thọ, Hòa Bình... đọong pa choom lâng chơơc câl p’xoọng bâc m’ma chô choh, pa bhlâng năc m’ma lan chr’năp pr’hăt.

Xooc đâu, a noo Quỳnh năc muy k’rong choh, ươm m’ma zâp râu lan chr’năp pr’hăt. Đong bhươn choh lan âng pr’loọng đong a noo Quỳnh zâp bêl công vêy dâng 500 giỏ, chậu lan cơnh lâng 50 râu pô la lay; coh đêêc vêy 15 râu lan pr’hăt: Phong lan 5 t’clăh bhooc Tuyên Quang, 5 t’clăh bhooc Phú Thọ, 5 t’clăh bhoo HO, 5 t’clăh bhooc vọng sưa, sen hồng Hàm Yên, hồng mỹ nhân, hồng Yên Thủy.... Zâp c’moo tơợ zên pa câl m’ma lâng apêê giỏ chậu lan, pr’loọng đong a noo Quỳnh pa chô lâh 2 tỷ đồng.

Công năc muy côh bâc ngai bhrợ ca van tơợ choh phong lan coh Hưng Thành, a noo Nguyễn Quang Trường ăt côh tổ 7 đoọng năl: k’noọ 6 c’moo l’lăm, ting muy cha năc pr’zơc choh phong lan đoọng bh’nơơn liêm choom dal, a noo Trường quyết định ting pa choom. A noo Trường đoọng năl: A noo pa hư lơi nang chr’noh ty, bhrợ x’rang đoọng choh phong lan. Zâp bêl a coon m’bhôc lan chr’năp pr’hăt vêy chr’năp tơợ bơr pêê zêt ưc tươc bơr pêê ha riêng ưc đồng tu cơnh đêêc coh cr’chăl 4 c’moo tr’nơơp, a noo năc muy choh apêê lan cơnh c’xu. Đợ n’nâu a hay, vêy bâc c’năl a noo choh p’roọng apêê lan chr’năp pr’hăt. Xooc đâu, pr’loọng đong a noo xooc vêy dâng 500 giỏ, chậu lan, cơnh lâng bâc râu lan la lay cơnh; coh đêêc vêy 13 râu lan pr’hăt chr’năp, cơnh: Lan 5 t’clăh bhooc Củ Chi, 5 t’clăh bhooc Phủ Trig, 5 t’clăh bhooc Hải Dương, Xòe bhrông... zâp c’moo tơợ pa câl chậu giỏ m’ma pô lan, pr’loọng đong a noo pa chô dâng 1 tỷ đồng. Ting a noo Nguyễn Quang Trường, tr’piing lâng bâc râu chr’noh n’lơơng, choh lan chô đơơng chr’năp dal bâc lâh mơ.

Ting kinh nghiệm âng bâc ngai choh phong lan: Choh phong lan, pa bhlâng năc apêê râu lan chr’năp pr’hăt, đợ zên k’rong bhrợ tr’nơơp z’zăng bâc tu cơnh đêêc năc choom chơơc lêy pa ghit l’lăm bêl quyết định “ tơợp bhrợ cha” tơợ choh lan. L’lăm bêl choh lan ma nưih choh choom pa chăp ch’mêêt lêy pr’đợơ âng zâp râu lan, ng’cơnh zư x’mir lêy, bhrợ têng c’bhuh đac tưới, chr’pợ, x’rang, chậu ươm pa tươc bâc râu...

Lâh n’năc, kiêng phong lan pa dưr liêm, ma nưih choh choom bhrợ chr’pợ cha pợ, tưới lan lâng đac ch’ngaach lâng tươi moot bêl t’ngay, căh choom tưới bêl ha dum đoọng g’đach lan crêê vaih pr’luh u xrăh tu crêê tân nong đac; zr’lụ choh lan choom bhrợ đoọng bhrợ t’vaih muy đhị choom vêy tr’clá p’răng, đhí, đh’hi. Pa bhlâng năc, ma nưih choh lan choom k’rang tươc, chơơc lêy pa ghit bh’rợ chơơih pay giá thể choh lan, pa bhlâng năc cơnh lâng apêê lan chr’năp pr’hăt năc choom chơơih pay apêê giá thể vêy chất lượng liêm: rêu Chile, n’căr h’ngoo Chile, phân goy....; giá thể n’jưah bhrợ t’vaih râu đh’hi n’jưah choom bhrợ t’vaih đợ dzêp ha lan pa dưr...

T’cooh Đào Quang Hậu, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND phường Hưng Thành, thành phố Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang đoọng năl: prang phường Hưng Thành xooc vêy dâng 20 pr’loọng bhrợ cha tơợ choh phong lan. Bâc pr’loọng choh lan chr’năp pr’hăt đoọng pa câl m’ma, chô đơơng chr’năp kinh tế dal. Nâu đoo năc muy c’lâng lươt t’mêê coh pa dưr tr’mông t’mêêh âng vel đong, zooi bâc pr’loọng đong dưr z’lâh bhrợ cha ca van. Cơnh lâng bh’nơơn tơợ la lua, cr’chăl tươc, vel đong t’bhlâng p’too moon đha nuôr bhrợ t’bhưah pr’đhang choh phong an. Pa bhlâng ănc, phường vêy chơơih pay pô lan năc bh’nơơn du lịch la lay âng Hưng Thành./.

Trồng phong lan

Hướng phát triển kinh tế mới ở phố núi Tuyên Quang 

                                                 Theo Báo ảnh Dân tộc và miền núi

Trồng phong lan từ thú chơi tao nhã đã trở thành hướng phát triển kinh tế của nhiều hộ dân ở phường Hưng Thành, thành phố Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang. Từ trồng phong lan, nhiều hộ dân đã vươn lên làm giàu, trở thành triệu phú, tỷ phú ở phố núi Tuyên Quang.

 Anh Nguyễn Minh Quỳnh, một trong những tỷ phú trồng phong lan ở tổ 9 phường Hưng Thành, thành phố Tuyên Quang cho biết:  Anh  bắt đầu trồng phong lan cách đây khoảng 20 năm. Lúc đó, anh chỉ trồng vì đam mê, sau đó, nhiều người tìm đến nhà hỏi mua các giò lan với giá cao nên anh quyết định chuyển hướng sang trồng lan để phát triển kinh tế. Để có thêm kinh nghiệm trồng lan, anh đã đến nhiều tỉnh như Phú Thọ, Hòa Bình... để học hỏi kinh nghiệm và tìm mua thêm nhiều giống lan về trồng, đặc biệt là giống lan quý hiếm.

Hiện nay, anh Quỳnh chủ yếu đầu tư vào trồng, ươm giống các loại lan quý hiếm, đột biến. Nhà vườn trồng lan của gia đình anh Quỳnh lúc nào cũng có khoảng 500 giò, chậu lan với 50 loại hoa khác nhau; trong đó có 15 loại lan đột biến: Phong lan 5 cánh trắng Tuyên Quang, 5 cánh trắng Phú Thọ, 5 cánh trắng HO, 5 cánh trắng vọng sưa, sen hồng Hàm Yên, hồng mỹ nhân, hồng Yên Thủy… Mỗi năm từ tiền bán giống và các giò, chậu hoa lan, gia đình anh Quỳnh thu về trên 2 tỷ đồng.

Cũng là một trong những người làm giàu từ trồng phong lan ở Hưng Thành, anh Nguyễn Quang Trường ở tổ 7 cho biết: Gần 6 năm trước, theo một người bạn trồng phong lan cho hiệu quả kinh tế cao, anh Trường quyết định học theo. Anh Trường cho biết: Anh đã phá bỏ vườn tạp, làm giàn để trồng phong lan. Mỗi "kie" (mần con) giống lan quý hiếm có giá dao động từ vài trục triệu đến vài trăm triệu đồng nên trong vòng 4 năm đầu, anh chỉ trồng các loại lan thông thường. Sau này, có nhiều kinh nghiệm anh trồng thêm các loại lan quý hiếm. Hiện nay, gia đình anh đang có khoảng 500 giò, chậu lan, với nhiều loại lan khác nhau; trong đó có 13 loại lan quý hiếm như: Lan 5 cánh trắng Củ Chi, 5 cánh trắng Phủ Trì, 5 cánh trắng Hải Dương, Xòe đỏ… Mỗi năm từ bán  chậu, giò, giống hoa lan, gia đình anh thu về khoảng 1 tỷ đồng. Theo anh Nguyễn Quang Trường, so với nhiều loại cây trồng khác, trồng lan mang lại giá trị kinh tế cao hơn nhiều.

Theo kinh nghiệm của nhiều người trồng phong lan: Trồng phong lan, đặc biệt là các loại lan quý hiếm, số vốn đầu tư ban đầu khá lớn nên phải tìm hiểu kỹ trước khi quyết định "khởi nghiệp" từ trồng lan. Trước khi trồng lan người trồng nên nghiên cứu đặc tính của từng loại lan, cách chăm sóc, thiết kế hệ thống nước tưới, mái che, thanh treo, chậu ươm cho tới giá thể...

Ngoài ra, muốn phong lan phát triển tốt, người trồng nên làm mái che, tưới cho lan bằng nguồn nước sạch và tưới vào ban ngày, không tưới vào ban đêm để tránh mầm lan bị thối do không thoát được nước; khu trồng lan phải được thiết kế để tạo ra một không gian đón nắng, đón gió và thoáng mát. Đặc biệt, người trồng lan nên quan tâm, tìm hiểu kỹ việc chọn giá thể trồng lan, nhất là đối với các loại lan quý hiếm thì nên chọn các giá thể có chất lượng tốt: rêu Chile, vỏ thông Chile, phân trùn quế...; giá thể vừa phải tạo được sự thông thoáng vừa phải tạo được độ ẩm cho lan phát triển...

Ông Đào Quang Hậu, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND phường Hưng Thành, thành phố Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang cho biết: Toàn phường Hưng Thành hiện có khoảng 20 hộ làm kinh tế từ trồng phong lan. Nhiều hộ trồng lan quý hiếm để bán giống, mang lại giá trị kinh tế cao. Đây là một hướng đi mới trong phát triển kinh tế của địa phương, giúp nhiều hộ dân vươn lên làm giàu. Với hiệu quả từ thực tế, thời gian tới địa phương tiếp tục tuyên truyền, vận động người dân nhân rộng mô hình trồng phong lan. Đặc biệt, phường sẽ lựa chọn hoa lan là sản phẩm du lịch đặc trưng của Hưng Thành./.