Truih mị đăh c’lâng tợơ chr’val Duy Sơn tước Duy Phú, chr’hoong Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam pazêng clung choh sen n’juôi dal xoọc moọt cr’chăl pay bh’nơơn, t’pâh t’mooi tước lêy, chụp ảnh lâng vêy pa chô zên đoọng ha đhanuôr coh đâu.

        Pa căn Lê Thị Tám, ặt đhị vel Chánh Lộc, chr’val Duy Sơn nắc ma nuyh tr’nợơp đơơng sen chô choh coh k’tiếc Duy Sơn. Pa căn Tám đoọng năl, lalăm a hay, coh zr’lụ k’tiếc nâu pr’loọng đong đoo choh ha roo đơơng chô bh’nơơn ếp, tợơ bêl xăl choh sen, pa căn Tám vêy đơơng chô bh’nơơn z’zăng lâng dưr ca van lâh apêê lơơng coh vel đong. Hân noo sen c’moo đâu, pr’loọng đong pa căn Tám choh 5ha, căh dap lâng zên k’rong bhrợ, pa căn Tám nắc dzợ bơơn pay lãi k’nặ 250 ức đồng: “Choh sen nâu t’ping lâng ha roo, ngô nắc bh’nơơn dal lâh. Đươi vêy choh sen, tr’mông tr’meh vêy ha dưr lâh, vêy zên k’rang apêê ca coon cha học. C’moo đâu sen vêy bơơn bh’nơơn dal.”

        Ting cơnh bấc pr’loọng đong đhanuôr choh sen coh đâu, tơơm sen choom choh 1 c’moo 2 hân noo, choh tợơ c’xêê 1 âm lịch nắc atêh. Tơợ bêl choh tước bêl pay bh’nơơn đanh 4 c’xêê. T’cooh Nguyễn Phước Minh, Chủ tịch UBND chr’val Duy Sơn, chr’hoong Duy Xuyên đoọng năl, tơơm sen buôn ma mông lâng pleng k’tiếc đhơ cơnh đhơ kị, doó lâh bil c’rơ k’rang lêy. Đhanuôr đươi vêy choh sen nắc vêy tr’mông tr’meh k’bhộ ngăn lâh. XoỌc đâu, cr’liêng sen căh ơy pa liêm nắc pa câl 50 r’bhầu đồng tước 55 r’bhầu đồng/kg. Tơơm sen căh muy đơơng chô bh’nơơn z’zăng đoọng ha bấc pr’loọng nắc dzợ t’vaih bấc bhiệc bhrợ đoọng ha ma nuyh t’cooh, p’niên k’tứi coh vel đong Zên apêê pay cr’liêng sen mơ 20.000đ/kg, zập t’ngay muy cha nắc choom pay 30kg cung vêy pa chô 500-600 r’bhầu đồng zập t’ngay. Cr’liêng sen vêy apêê tổ hợp tác xã tước zập pr’loọng đong zước câl lâng pa câl cớ coh zập ooy. Ting cơnh t’cooh Nguyễn Phước Minh, xoọc đâu chr’val Duy Sơn, chr’hoong Duy Xuyên ơy bhrợ pa dưr liêm choom bh’rợ OCOP liêm pr’đợơ 3 sao tợơ sen, đhanuôr tệêm loom bhrợ têng: “Pay bh’nơơn sen xang, pa liêm coh vel đong, muy đăh nắc pa câl coh thị trường lơơng, chr’năp cung zăng dal. Apêê a bóc choh sen xoọc đâu, t’mooi nắc ơy tước lêy bêl hân noo sen chơh pô, nắc zr’lụ tước l’lêy coh vel đong. Xăl tơơm sen đhị apêê pr’loong coh vel Phu Nham Tây lâng Chánh Lộc, Duy Sơn lalăm a hay apêê pr’loọng nâu k’đhap pa bhlầng, pr’lọong đăn đha rựt ha dợ xoọc đâu apêê ơy z’lâh đha rựt.”

        Căh muy chr’val Duy Sơn nắc bấc đhăm k’tiếc choh ha roo coh a ral da ding âng apêê chr’val Duy Trinh, Duy Hoà, Duy Phú zêng xăl choh sen. Pazêng clung nâu buôn căh zập đác tưới, buôn boọ phèn nắc ha roo căh vêy đơơng chô bh’nơơn dal. Tợơ bêl tợơp choh sen nắc lêy bh’nơơn dal bhlầng, đhanuôr ơy t’bhưah zr’lụ choh sen. Tước nâu kêi, chr’hoong Duy Xuyên ơy ta bhưah đhăm choh lâh 100hecta, bấc bhlầng đhị tỉnh QUảng Nam. T’cooh Phan Xuân Cảnh, Chủ tịch UBND chr’hoong Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam đoọng năl, tơơm sen căh muy đơơng chô bh’nơơn dal đoọng ha đhanuôr nắc dzợ đhị tước liêm choom đoọng ha t’mooi ch’ngai đăn tước pâh l’lêy. Vel đong t’pâh đhanuôr choh sen coh pazêng clung vêy zập đác tưới: “Đăn đâu, đhị muy đhăm clung choh bhrợ ha dợ bh’nơơn đơơng chô tợơ choh sen bấc lâh 3, 4 chu t’ping lâng choh ha roo. Đhăm choh sen ting t’ngay ting bấc. Pazêng nắc apêê zr’lụ ch’ngai bha dăh cơnh zr’lụ da ding ca coong zooi đhanuôr pa dưr dal bh’nơơn cung cơnh z’lâh đha rựt lâng pa dưr ca van.”

        Coh đhr’năng pleng k’tiếc tr’xăl ting ngân lâh mơ, choom lêy cr’noọ choh sen coh zr’lụ ếp, zr’lụ choh ha roo bh’nơơn ếp nắc đoo c’lâng bhrợ têng crêê liêm đoọng ha đhanuôr tỉnh Quảng Nam. T’cooh Nguyễn Út, Phó CHủ tịch Hội Nông dân tỉnh Quảng Nam đoọng năl, vel đong vêy mơ 500 pr’loọng đong đhanuôr choh sen k’rong đhị apêê chr’hoong Duy Xuyên, Đại Lộc, Thăng Bình, Điện Bàn… Đươi vêy cr’nọo bh’rợ choh sen, bấc pr’loọng đong đhanuôr ơy pa dưr ca van. Vel đong cung đh’rưah lâng đhanuôr coh bhiệc zooi đoọng vặ zên tợơ Zên prặ zooi đhanuôr, zên vặ tợơ Ngân hàng Nông nghiệp lâng Pa dưr pa xơc vel đong, đh’rưah pa câl zập rau phân bón đoọng ha tơơm sen… T’cooh Nguyễn Út đoọng năl, Hội nắc dzoọng pa tệêt lâng apêê đơn vị, doanh nghiệp zooi đhanuôr k‘rong câl bh’nơơn: “Xọoc đâu nắc moọt hân noo pay bh’nơơn sen, bh’nơơn c’moo đâu bấc, đhanuôr bhui har. Lalăm a hay, đhanuôr choh ha roo, băn a xiu, bh’nơơn bh’rợ căh tệêm ngăn, xoọc đâu nắc choh sen vêy đơơng chô bh’nơơn zăng dal. Bấc pr’loọng ơy dưr ca van tợơ choh sen. Apêê cấp Hội Nông dân t’pâh đhanuôr xăl choh sen t’bấc coh pazêng zr’lụ k’tiếc liêm choom đoọng ha dưrt.”/.

Trồng sen trên đất lúa, nông dân hái ra tiền

PV Tuyết Lê- VOV miền Trung

Gần đây, một số nông dân ở tỉnh Quảng Nam mạnh dạn đầu tư trồng sen lấy hạt trên những vùng đất bỏ hoang, ruộng lúa kém hiệu quả. Hiện đang vào vụ thu hoạch sen, được giá lại được mùa nên nhiều gia đình thu lãi hàng trăm triệu đồng từ cây sen.

Dọc 2 bên đường từ xã Duy Sơn qua Duy Phú, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam những cánh đồng sen trải dài đang kỳ thu hoạch toả hương thơm ngát không chỉ hấp dẫn du khách đến tham quan, chụp ảnh mà còn là nơi hái ra tiền của bà con nông dân nơi đây.

Bà Lê Thị Tám, ở thôn Chánh Lộc, xã Duy Sơn là người tiên phong đưa cây sen về trồng trên đất Duy Sơn. Bà Tám cho biết, trước đây, trên vùng đất này gia đình bà trồng lúa hiệu quả thấp, từ ngày chuyển sang trồng sen, bà Tám trở thành hộ khá giả tại địa phương. Vụ sen năm nay, gia đình bà Tám trồng 5 héc ta, trừ chi phí, bà Tám còn lãi gần 250 triệu đồng:“Trồng sen này so ra lúa, khoai lãi nhiều hơn. Nhờ trồng sen, cuộc sống khá giả, có tiền lo cho con ăn học. Năm nay sen được mùa.”

Theo nhiều hộ dân trồng sen ở đây, cây sen có thể trồng một năm 2 vụ, xuống giống từ tháng Giêng trở đi. Từ khi xuống giống đến khi thu hoạch mất 4 tháng. Ông Nguyễn Phước Minh, Chủ tịch UBND xã Duy Sơn, huyện Duy Xuyên cho biết, cây sen dễ thích nghi với mọi điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng, ít sâu bệnh, không tốn công chăm sóc. Bà con ở địa phương nhờ trồng sen có cuộc sống sung túc hơn. Hiện tại, hạt sen chưa qua sơ chế có giá từ 50 ngàn đến 55 ngàn đồng/kg. Cây sen không chỉ đem lại thu nhập khá cho nhiều hộ dân mà còn tạo nhiều công ăn việc làm cho nhiều người già, trẻ em tại địa phương. Tiền công bóc hạt sen khoảng 20.000 đồng/kg, bình quân mỗi ngày, một người có thể bóc được 30 kg cũng kiếm được 5 đến 6 trăm ngàn đồng. Hạt sen được các tổ hợp tác xã mua tận nhà để phân phối đi các nơi. Theo ông Nguyễn Phước Minh, hiện xã Duy Sơn, huyện Duy Xuyên đã xây dựng thành công sản phẩm OCOP chuẩn 3 sao từ sen, nông dân yên tâm sản xuất: “Thu hoạch hạt sen xong, sơ chế tại địa phương, còn một phần bán ra thị trường ngoài, giá trị cũng tương đối cao. Các đầm sen hiện nay, du khách đã đến chiêm ngưỡng mùa sen trổ là một điểm đến du lịch của địa phương. Chuyển đổi cây sen các hộ ở thôn Phu Nham Tây và Chánh Lộc, Duy Sơn trước đây các hộ dân này rất khó khăn, hộ nghèo, hộ cận nghèo mà hiện nay họ đã thoát nghèo.”

Không riêng xã Duy Sơn mà phần lớn diện tích đất trồng lúa nằm gần chân núi thuộc các xã Duy Trinh, Duy Hoà, Duy Phú đều chuyển sang trồng sen. Những cánh đồng này thường thiếu nước tưới, hay bị nhiễm phèn nên lúa kém hiệu quả. Từ khi chuyển sang trồng thử nghiệm cây sen cho hiệu quả kinh tế, bà con đã nhân rộng mô hình trồng sen. Đến thời điểm này, huyện Duy Xuyên đã mở rộng diện tích trồng sen lên hơn 100 héc ta, nhiều nhất tỉnh Quảng Nam. Ông Phan Xuân Cảnh, Chủ tịch UBND huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam cho biết, cây sen không những mang lại nguồn thu nhập cao cho bà con mà còn là điểm đến lý tưởng cho du khách gần xa tới tham quan du lịch. Địa phương khuyến khích người dân trông cây sen ngay cả trên những cánh đồng có đủ nguồn nước tưới:“Gần đây nguồn lợi thu từ cây sen trên một đơn vị diện tích hiệu quả gấp 3 đến 4 lần so với làm lúa. Diện tích trồng sen ngày một tăng cao. Đặc biệt những vùng sâu, vùng xa như vùng núi giúp cho người dân tăng thu nhập cũng là thoát nghèo và làm giàu.”

Trong khi biến đổi khí hậu diễn ra ngày càng nghiêm trọng, có thể thấy, mô hình trồng sen trên vùng trũng thấp, vùng đất lúa kém hiệu quả là hướng đi đúng của người dân tỉnh Quảng Nam. Ông Nguyễn Út, Phó Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh Quảng Nam cho biết, tỉnh này có khoảng 500 hộ dân trồng sen tập trung ở các huyện Duy Xuyên, Đại Lộc, Thăng Bình, thị xã Điện Bàn, thành phố Hội An... Ông Nguyễn Út cho biết, Hội đứng ra kết nối với các đơn vị, doanh nghiệp hỗ trợ nông dân bao tiêu sản phẩm:“Hiện nay đang vào vụ thu hoạch sen, năng suất sen năm nay được mùa, người nông dân rất phấn khởi. Trước đây người dân làm lúa, nuôi cá, năng suất bếp bênh thì hiện nay cây sen đem lại thu nhập khá cao cho người nông dân. Nhiều hộ đổi đời từ nghề trồng sen. Các cấp Hội nông dân khuyến khích động viên bà con nông dân chuyển đổi sang trồng sen những vùng đất phù hợp./.”