Ting cơnh Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, Bộ Nông nhiệp lâng pa dưr pa xớc vel bhươl, k’tiếc chóh a’rong prang k’tiếc k’ruung xoọc đâu k’noọ 520 r’bhâu hécta, bh’nơơn pa chô mơ k’noọ 19 tấn đhị 1 hécta, zr’lụ chóh bơơn 35-40 tấn đhị mưy hécta. A’rong nắc t’nơơm buôn chóh, liêm glặp lâng bấc zr’lụ k’tiếc lâng pr’đơợ tr’mung cóh k’coong ch’ngai. Tơợ đhị nắc mưy t’nơơm t’bil ha ul pa xiêr đha rứt, a’rong nắc dưr váih mưy ooy đợ t’nơơm công nghiệp âng Việt Nam bơơn kim ngạch xuất khẩu lấh 1 tỷ USD đhị mưy c’moo.

Hân đhơ cơnh đêếc, pa dưr pa xớc a’rong xoọc đâu nắc xoọc dzoọng đhị đhr’năng zr’nắh k’đhạp, bh’nơơn pa chô m’bứi, zên pa câl cung cắh têêm ngăn, lấh mơ nắc đhr’năng pr’lúh cr’ay bhrợ pa hư ting hi lêệng bấc, bhrợ cắh liêm crêê tước bh’nơơn pr’đươi lâng chất lượng a’rong. T’coóh Kim Văn Tiêu, Phó Gíam đốc Trung tâm khuyến nông Quốc gia đoọng năl: “Pa dưr pa xớc a’rong nắc mưy cr’liêng xa nay chr’nắp, cắh mưy cơnh thời sự, an ninh quốc phòng nắc dzợ đắh kinh tế, hân đhơ cơnh đêếc, a’rong pa dưr pa xớc cắh liêm choom. tr’nơợp nắc pa hư crâng chóh a’rong, râu 2 nắc ha dang chóh ta luôn nắc k’tiếc buôn mốp, váih pr’lúh cr’ay, bhrợ bh’nơơn pa chô cắh bấc... nắc ahêê lêy xay moon bấc c’lâng bh’rợ, vêy đợ c’lâng bh’rợ lêy chóh, pa xiêr pr’lúh cr’ay, ahêê nắc lêy oó bhrợ k’tứi la lêếh.”

Đhị g’lúh prá xay nâu, bấc cr’liêng xa nay bơơn đhanuôr pa gơi tước zâp cơ quan chuyên môn, đông khoa học lâng doanh nghiệp. Ooy đâu, k’rang moon lấh mơ nắc đhr’năng bh’nơơn a’rong xiêr, pr’lúh cr’ay, lấh mơ nắc cr’ay răng hu hi la a’rong xoọc dưr váih bấc cóh prang k’tiếc k’ruung. Bấc đhị, đhanuôr nắc mưy tự chóh lơi, cắh ơy pazưm lâng doanh nghiệp đắh bhiệc pa câl. T’coóh Võ Hưng Đạo, đhanuôr cóh chr’hoong Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi đoọng năl, đhanuôr pa bhlâng kiêng cơ quan chuyên môn zooi zúp c’lâng bh’rợ chóh, zư lêy lâng bón phân: “Mưy nặc ahêê bhrợ ha cơnh đoọng vêy m’ma t’mêê xăl đoọng ha m’ma a’rong crêê vi rut hư hi la a’rong, râu 2 nắc bhiệc pa câl bhrợ đhanuôr cắh yêm loom, bêl bơ ơn bhrợ bấc nặc pa câl m’bứi zên, bêl dal zên câl nặc cắh vêy choom bơơn bhrợ, nắc k’đươi moon lêy câl pay têêm ngăn ha đhanuôr.”

Ooy 3 c’moo chô ooy đâu, k’tiếc chóh a’rong cóh zâp tỉnh truíh toor biển Nam Trung Bộ lâng Tây Nguyên ta luôn dưr bấc, lấh m’pâng k’tiếc cóh prang k’tiếc k’ruung, lâng lấh 250 r’bhâu hécta. Hân đhơ cơnh đêếc, đhr’năng pr’lúh cr’ay cóh a’rong, lấh mơ nắc cr’ay răng hư hi la xoọc dưr váih bấc đhị tỉnh. Ha dợ c’moo đâu, đhị zr’lụ miền Trung-Tây Nguyên, lấh 22.000ha crêê boọ váih cr’ay, bhrợ cắh liêm crêê tước bh’nơơn pr’đươi, zên pa chô âng đhanuôr. Bộ Nông nghiệp lâng pa dưr pa xớc vel bhươl nắc ơy pazao đoọng Viện khoa học Nông nghiệp Việt Nam lêy cha mêết, lêy pay đợ m’ma a’rong t’mêê liêm, mặ zâng lâng vi rút pa hư hi la a’rong đoọng chóh t’bhứah. Tiến sĩ Hồ Huy Cường, Viện trưởng Viện khoa học Kỹ thuật nông nghiệp truíh toor biển Nam Trung bộ đoọng năl, tr’nơợp nắc lêy pay 2 m’ma a’rong t’mêê, k’noọ đợc c’moo 2021 nắc vêy âng đơơng chóh lêy đhị zâp vel đông: “Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam đhị râu k’đhợơng bhrợ âng Bộ nắc ơy vêy zâp c’lâng bh’rợ lêy bhrợ têng 2 c’lâng bh’rợ nắc bhrợ lai cóh vel đông, lêy pay đợ zâp m’ma a’rong mặ zêl cha groong pr’lúh cr’ay, pr’đoọng bơơn pay 2 m’ma N3 lâng HN5 nắc ơy lêy mặ zêl lâng pr’lúh cr’ay pa hư hi la... k’noọ đợc c’moo 2021 nắc t’moót lêy chóh đhị zâp zr’lụ chóh a’rong cóh prang k’tiếc k’ruung.”

Mưy ooy đợ cr’liêng xa nay k’rang moon âng zâp pr’loọng đhanuôr chóh a’rong cóh zâp vel đông nắc bhiệc lêy tp’tếêt pa câl a’rong. Lấh mơ râu zooi zúp âng c’lâng bh’rợ lêy chóh, zư lêy tơợ zâp cơ quan chuyên môn, đhanuôr nắc lêy câl pay pr’đươi zooi zúp đoọng apêê k’rêệm loom bhrợ têng, t’bhlâng pa dưr bh’nơơn pr’đươi lâng chất lượng a’rong. T’coóh Lê Ngọc Hinh, Phó Tổng Gíam đốc Công ty Cổ phần Nông sản ch’na đh’nắh Quảng Ngãi moon ghít, xoọc công ty ơy vêy chính sách crêê tước bảo hiểm bh’nơơn pr’đươi đoọng ha đhanuôr: “Ooy đắh bhiệc pa câl pay a’rong, zên pa câl đắh Công ty cổ phần bh’nơơn pr’đươi ch’na đh’nắh Quảng Ngãi gr’hoót moon câl pay a’rong đoọng ha đhanuôr, đắh zên bảo hiểm nắc k’ha riêng công ty vêy ký hợp đồng câl pay lâng zên bảo hiểm gr’hoót moon cắh câl dứp mơ zên bảo hiểm. Pa đhang moon cơnh zên bảo hiểm mơ 1.700 đồng đhị mưy ký, ha dang zên cóh thị trường dal lấh mơ công ty câl ting cơnh chr’nắp thị trường, ha dang zên thị trường xiêr đệ lấh mơ 1.700 đồng nắc công ty dzợ zư đợc zên pa câl.”/.

Giải pháp nâng cao năng suất và liên kết tiêu thụ sản phẩm sắn

Quang Huy- VOV miền Trung

Diễn đàn khuyến nông @ nông nghiệp chủ đề “Giải pháp nâng cao năng suất sắn và liên kết tiêu thụ sản phẩm khu vực miền Trung” được Trung tâm Khuyến nông Quốc gia phối hợp với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Ngãi tổ chức tại thành phố Quảng Ngãi sáng ngày 2/12. Tham dự diễn đàn có đại diện các cơ quan chuyên môn thuộc Bộ NN&PTNT, các nhà khoa học, doanh nghiệp, đại diện Sở NN&PTNT và 140 nông dân trồng sắn tại 5 tỉnh  Quảng Ngãi, Quảng Nam, Bình Định, Phú Yên và Gia Lai.

Theo Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, diện tích trồng sắn cả nước hiện nay gần 520.000 ha, năng suất bình quân đạt gần 19 tấn/ha, vùng trồng thâm canh đạt 35- 40 tấn/ha. Sắn là cây dễ trồng, phù hợp với nhiều vùng sinh thái khác nhau và điều kiện kinh tế nông hộ, góp phần quan trọng vào công cuộc xoá đói giảm nghèo cho đồng bào miền núi. Từ chỗ chỉ là loại cây xóa đói, sắn đã trở thành một trong những loại cây công nghiệp của Việt Nam đạt kim ngạch xuất khẩu hơn 1 tỉ USD/năm.

Tuy nhiên, phát triển sắn hiện nay đang đứng trước nhiều khó khăn, năng suất thấp, giá cả bấp bênh, đặc biệt là tình hình dịch bệnh gây hại ngày càng nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến năng suất và chất lượng sản phẩm sắn. Ông Kim Văn Tiêu, Phó Giám đốc Trung tâm khuyến nông Quốc gia cho biết:“Phát triển cây sắn là nội dung hết sức quan trọng, không chỉ mang tính thời sự, an ninh quốc phòng mà còn về kinh tế, tuy nhiên cây sắn phát triển vẫn còn nhiều bất cập. Thứ nhất là phá rừng trồng sắn, thứ hai nếu trồng liên tục thì đất dễ bạc màu, bệnh dễ xuất hiện làm năng suất giảm... Cho nên chúng ta phải bàn nhiều giải pháp, có những giải pháp xen canh, hạn chế bệnh khảm lá xén, chúng ta phải chống tư duy làm ăn nhỏ lẻ.”

Tại diễn đàn, nhiều nội dung được nông dân gửi đến các cơ quan chuyên môn, nhà khoa học và doanh nghiệp. Trong đó, đáng chú ý là thực trạng năng suất cây sắn giảm, tình hình dịch bệnh, nhất là bệnh khảm lá sắn đang diễn ra trên diện rộng trong cả nước. Nhiều nơi, nông dân chỉ trồng tự phát, chưa liên kết với doanh nghiệp trong việc thu mua. Ông Võ Hưng Đạo, nông dân ở huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi cho rằng, người dân rất cần cơ quan chuyên môn hỗ trợ giải pháp kỹ thuật trồng, chăm sóc và bón phân:“Một là chúng ta làm thế nào để có giống mới thay thế cho giống sắn nhiễm vi rút khảm lá sắn, cái thứ hai là đầu ra cho sản phẩm đây là cái điệp khúc mà bà con nông dân chúng tôi gặp phải là được mùa mất giá, được giá mất mùa thì đề nghị diễn đàn phải có bao tiêu về sản phẩm đầu ra cho nông dân.”

Trong 3 năm trở lại đây, diện tích trồng sắn ở các tỉnh Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên liên tục tăng, chiếm 1 nửa diện tích trong cả nước, với trên 250 ngàn ha. Tuy nhiên, tình hình dịch bệnh trên cây sắn, nhất là bệnh khảm lá sắn đang diễn ra trên diện rộng tại nhiều tỉnh. Riêng năm nay, tại khu vực miền Trung- Tây nguyên, hơn 22.000ha bị nhiễm bệnh này, làm ảnh hưởng đến năng suất, thu nhập của bà con nông dân. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã giao Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam nghiên cứu, chọn tạo những giống sắn mới kháng vi rút khảm lá sắn để nhân ra diện rộng. TS Hồ Huy Cường, Viện trưởng Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp Duyên hải Nam Trung bộ cho biết: Bước đầu đã khảo nghiệm chọn ra được 2 giống sắn mới, dự kiến năm 2021 sẽ tiếp tục đưa ra trồng khảo nghiệm tại các địa phương:“Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam dưới sự chỉ đạo của Bộ đã có các giải pháp tiến hành song song 2 biện pháp thứ nhất là lai tạo nhập nội, khảo nghiệm tuyển chọn ra các giống sắn mới kháng bệnh khảm lá sắn, rất may đã chọn được 2 giống N3 và HN5 bước đầu đã khẳng định kháng bệnh khảm lá… Dự kiến năm 2021 sẽ đưa ra trồng khảo nghiệm tại các vùng trồng sắn trong cả nước.”

Một trong những nội dung thu hút sự quan tâm của các hộ trồng sắn ở các địa phương là việc liên kết tiêu thụ sản phẩm sắn. Ngoài sự hỗ trợ giải pháp kỹ thuật trồng, chăm sóc từ các cơ quan chuyên môn, người nông dân cần khâu bao tiêu sản phẩm giúp họ an tâm sản xuất, tăng năng xuất và chất lượng sắn. Ông Lê Ngọc Hinh, Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Nông sản thực phẩm Quảng Ngãi khẳng định, hiện công ty đã có chính sách liên kết bảo hiểm sản phẩm cho nông dân:“Về đầu ra của sản phẩm sắn, giá báo tiêu về phía Công ty cổ phần nông sản thực phẩm Quảng Ngãi  cam kết mua củ sắn cho nông dân, về cái giá bảo hiểm thì hàng năm công ty có ký hợp đồng bao tiêu kèm theo giá bảo hiểm cam kết không mua dưới giá bảo hiểm. Ví dụ giá bảo hiểm hiện tại 1.700 đồng/kg,nếu giá thị trường cao hơn thì công ty mua theo giá thị trường, trường hợp giá thị trường xuống thấp hơn 1.700 đồng thì công ty vẫn giữ nguyên giá./.”