T’coóh Hồ Xuân Minh nắc k’coon t’ha cóh mưy pr’loọng đông Cơ Tu đha rứt bấc k’coon cóh vel Pa Noong, chr’val Hương Sơn, chr’hoong k’coong ch’ngai Nam Đông, tỉnh Thừa Thiên Huế. Tơợ bêl 10 c’moo ha dợ, Minh nắc lêy zooi zúp k’căn k’conh lướt ooy ha rêê chóh a’rong, a’bhoo lâng zư lêy apêê đha đhi. Tơợ p’niên, Minh nắc ơy vêy cr’noọ bhrợ têng cha k’van đhị zr’lụ k’tiếc vel đông. C’moo 1999 Minh bơolưn k’điêl lâng chấc lêy ta moóh pa choom bhrợ têng cha cóh báo, đài… Bơơn lêy vel đông vêy bấc râu liêm choom đoọng bhrợ têng cha nắc Minh lêy vặ 40 ực đồng tơợ Ngân hàng đoọng k’rong lêy chóh 4 hécta keo lâng ổi. Hân đhơ cơnh đêếc, bhiệc ch’chóh lâng b’băn cắh liêm crêê c’lâng nắc bh’nơơn pa chô cắh liêm bấc. C’moo 2006, t’coóh đăng ký lâng phòng Nông nghiệp chr’hoong Nam Đông pấh bhrợ zâp g’lúh pa choom lâng chấc lêy năl đhị zâp phương tiện thông tin đại chúng, t’coóh Minh nắc ơy bhrợ pa liêm bhươn tược, đợc mưy đhị k’tiếc bhươn chóh ổi, 3 đhị k’tiếc bhươn chóh chứa, k’noọ 2 sào k’tiếc chóh prí, xăl tơợ 3 hécta bhươn keo đoọng chóh cao su 1 hécta, píh ngam lâng píh bhung thanh trà 2 hécta. T’coóh lêy chóh đhị truíh toor tâm chóh a’băng, pếch a’bóc băn a’xiu… Lâng c’lâng bh’rợ pay đệ băn đenh, bấc c’moo tr’nơợp xoọc bêl đương bơơn bhrợ píh ngam, píh bhung, cao su, t’coóh Minh bơơn bhrợ ổi, chứa, prí, a’băng lâng pa câl zâp c’moo tơợ 60-80 ực đồng. T’coóh Hồ Xuân Minh xay moon kinh nghiệm: “Bhrợ cha k’van doọ vêy k’đhạp lâng đợ ngai lalua p’zay bhrợ têng, t’bhlâng ta moóh pa choom. Râu k’đhạp nắc bêl cắh ơy đươi bhrợ khoa học kỹ thuật. Ha dang đươi bhrợ nắc liêm choom bhlâng, cắh mưy lêy chóh bhrợ nắc lêy cha mêết bhrợ liêm ghít. Chóh tơơm đenh c’moo lêy pazưm lâng t’nơơm đệ t’ngay. Nắc đoo bhiệc acu bhrợ.”

Xang 10 c’moo p’zay bhrợ têng cha, t’coóh Hồ Xuân Minh năc sơy vêy 8 hécta keo, 1 hécta cao su, 2 hécta píh ngam, k’noọ 1 hécta bhươn ổi, prí lâng băn pa xoọng 5 p’nong k’roóc. Tơợ bh’rợ pa dưr pa xớc bh’rợ tr’nêng zr’nưm choom, zâp c’moo t’coóh Minh pa chô 200-280 ực đồng, dưr váih nắc tấm gương điển hình đoọng ha đhanuôr Cơ Tu cóh chr’val Hương Sơn moon lalay lâng chr’hoong Nam Đông moon zr’nưm lêy ting bhrợ. Amoó Lê Thị Thu Hiền, chr’val Hương Sơn moon ooy t’coóh Minh cơnh đâu: “Anoo Hồ Xuân Minh nắc mưy tấm gương âng chr’val Hương Sơn. anoo ơy đươi bhrợ liêm choom ooy bhiệc chóh píh ngam, prí, ổi… pa chô zăng bấc zên. Nắc đhanuôr choom lêy ting bhrợ cơnh anoo.”

Ting cơnh t’coóh Hồ Sỹ Tân, Phó Chủ tịch Hội Nôngh dân chr’hoong Nam Đông, tỉnh Thừa Thiên Huế, Hương Sơn nắc chr’val vêy 100% đhanuôr acoon cóh Cơ Tu. Tơợ bêl bơơn pa choom đắh bhiệc chóh bhrợ, b’băn, chr’val Hương Sơn nắc ơy dưr n’léh bấc bh’rợ pa dưr pa xớc liêm choom. Lấh mơ nắc t’coóh Hồ Xuân Minh bấc c’moo nắc pr’loọng bhrợ têng cha choom: “Tu vêy đươi bhrợ khoa học kỹ thuật liêm choom, pr’loọng đông anoo Hồ Xuân Minh nắc ơy vêy đợ bh’nơơn liêm choom lâng bấc c’moo nắc bơơn ta hơnh déh nắc pr’loọng bhrợ têng cha choom. Ooy đợ g’lúh hơnh déh nâu, anoo Minh cung cơnh zâp pr’loọng điển hình lơơng nắc t’bhlâng moon pa choom, tr’pác kinh nghiệm, t’bhlâng bhrợ têng cha k’van đoọng ha zâp pr’loọng lơơng cóh vel đông./.”

Nông dân Cơ Tu chia sẻ cách làm giàu

Alăng Lợi - Aviết Sĩ

Ông Hồ Xuân Minh, sinh ra và lớn lên trong một gia đình Cơ Tu nghèo ở huyện miền núi Nam Đông, tỉnh Thừa Thiên Huế. Nhờ say mê học hỏi và ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp, ông Minh đã vươn lên thoát nghèo, trở thành triệu phú vùng cao được tuyên dương là hộ sản xuất giỏi nhiều năm liền.

  Ông Hồ Xuân Minh là con cả trong một gia đình Cơ Tu nghèo đông con ở thôn Pa noong, xã Hương Sơn, huyện miền núi Nam Đông, tỉnh Thừa Thiên Huế. Lên 10 tuổi, Minh đã phải phụ giúp bố mẹ lên nương trồng trồng sắn, tỉa ngô và chăm đàn em nhỏ. Ngay từ bé, Minh đã ấp ủ ước mơ làm giàu trên vùng đất quê hương. Năm 1999, Minh lập gia đình và tìm tòi, học hỏi các mô hình làm ăn trên báo, đài.... Nhận thấy quê mình có nhiều tiềm năng để khởi nghiệp, Minh quyết định vay 40 triệu đồng từ Ngân hàng để đầu tư trồng 4 hecta keo và vài sào ổi. Tuy nhiên, việc trồng trọt và chăn nuôi theo lối truyền thống hiệu quả không cao. Năm 2006, Minh đăng ký với phòng Nông nghiệp huyện Nam Đông tham gia các buổi tập huấn về trồng trọt chăn nuôi. Từ những kiến thức lĩnh hội qua các buổi tập huấn cộng thêm tìm hiểu trên các phương tiện thông tin đại chúng, ông Minh đã cải tạo vườn tạp, dành 1 sào trồng ổi, 3 sào trồng dứa, gần 2 sào trồng chuối, chuyển đổi từ 3 hécta vườn keo sang trồng cao su (1hecta) cam và bưởi thanh trà (2 hécta). Ông tận dụng dọc bờ suối trồng măng điền trúc, đào ao nuôi cá... Với phương châm “lấy ngắn nuôi dài”, mấy năm đầu trong khi chờ thu hoạch từ cam, bưởi, cao su, ông Minh thu hoạch ổi, dứa, chuối, măng và bán các loại cá mỗi năm từ 60-80 triệu đồng. OOng Hồ Xuân Minh chia sẻ kinh nghiệm: “Làm giàu không khó đối với những ai thật sự siêng năng, cần cù, chịu khó tìm tòi học hỏi.  Cái khó trong trồng trọt là khi chưa biết áp dụng khoa học kỹ thuật. Cây trồng nếu chúng ta chăm bón tốt và đúng kỹ thuật chắc chắn sẽ thành công. Chứ cứ trồng như trước đây, nhờ trời thương thì khó lắm. Áp dụng khoa học kỹ thuật ở đây không chỉ ở chỗ kỹ thuật chăm sóc mà còn chỗ tính toán có khoa học. Trồng cây lâu năm cần xen với cây ngắn ngày để lấy ngắn nuôi dài. Đó là cách của tôi làm.”

Sau 10 năm miệt mài sản xuất, Hồ Xuân Minh đã có trong tay 8 hecta keo; 1 hecta cao su; 2 hecta cam, thanh trà; gần 1 hecta vườn ổi, chuối,...  và nuôi thêm 5 con bò. Từ mô hình phát triển tổng hợp, ông thu về bình quân mỗi năm gia đình ông Minh thu nhập từ 200-280 triệu đồng,trở thành tấm gương điển hình cho bà con Cơ Tu ở xã Hương Sơn nói riêng và huyện Nam Đông noi theo. Chị Lê Thị Thu Hiền, xã Hương Sơn nhận nói về ông Minh như thế này:“Anh Hồ Xuân Minh là một tấm gương điển hình của xã Hương Sơn. Anh đã mạnh dạn áp dụng khoa học kỹ thuật và chuyển đổi cây trồng kém hiệu quả sang trồng cam, bưởi, ổi... thu nhập khá lắm. Đây là mô hình được bà con ở đây nhân rộng và noi theo.”

Theo ông Hồ Sỹ Tân, Phó Chủ tịch Hội Nông dân huyện Nam Đông, tỉnh Thừa Thiên Huế, Hương Sơn là xã có 100% đồng bào Cơ Tu. Từ khi tập huấn về kỹ thuật trồng trọt và chăn nuôi, xã Hương Sơn đã xuất hiện nhiều mô hình phát triển hiệu quả. Nổi bật nhất là ông Hồ Xuân Minh nhiều năm liền là hộ sản suất kinh doanh giỏi cấp huyện và cấp tỉnh. “ Nhờ áp dụng khoa học kỹ thuật, hộ anh Hồ Xuân Minh đã có những thành tích đáng khen và nhiều năm liền được biểu dương là hộ sản xuất kinh doanh giỏi. Qua những lần biểu dương tôn vinh đó, anh Minh cũng như các hộ điển hình khác tiếp tục hướng dẫn, chia sẻ kinh nghiệm, truyền lửa ý chí vươn lên làm giàu cho các hộ khác trên địa bàn./.”