Coh vêêl Tu, chr’val Ea Tul, tỉnh Đắk Lắk, vêy mưy pân đil p’zay ặt zư đợc lâng pa choom pa dưr cr’noọ cr’niêng đăh pr’hat xa nưl, năc đoo nghệ nhân H Bliư Hwing

Lâng bhr’ươr pr’hat eirei pr’hay cha ngaách, nghệ nhân H Bliư Hwing căh mưy bhrợ pr’hay ooy đợ g’luh bhui har chi ơh, năc dzợ bhrợ ha ngur da dưl zâp ngai bêl vêy râu bhrợ ta u loom. Bh’ươr pr’hat âng đoo bhrợ ha ngur, tơợ hay chơợ manưih lâh bil, tươc chăp kiêng cr’noọ tr’kiêng liêm ta nih, xang nặc cr’noọ cr’niêng bhrợ pa dưr vêêl bhươl k’bhộ k’van. Nghệ nhân H Bliư Hwing moon:

“Tơợ ahay a’hươn, a’conh a’bhươp ơy zư đợc đợ pr’hat xa nưl pr’hay cơnh eirei, hát kưt-đợ văn hoá pr’hay chr’năp âng acoon coh. Ahêê lêy chăp lâng zư đợc đợ râu chr’năp liêm nâu, oó đoọng bil bât đợ râu liêm chr’năp âng a’conh a’bhươp đợc đoọng cơnh hát eirei, hát kưt, plong đinh năm, đinh tut... Eirei buôn hát bêl c’lêng manưih, đơơng lơi a’bhưy. Cr’liêng xa nay ooy pr’hat đoọng xay truih ooy pr’ăt tr’mung âng manưih lâh bil, bhrợ p’căh râu hay chơợ lâng ta u loom. Cr’liêng pr’hat ting ăt hats tơợ hi dưm tươc brương, căh mưy đoọng hay chơợ, năc dzợ đoọng prá xay đợ râu liêm pr’hay ooy râu liêm pr’hay âng pr’zợc, cr’noọ tr’kiêng, vel bhươl lâng cr’noọ cr’niêng bhrợ pa dưr vêêl bhươl ting t’ngay ting k’bhộ ngăn, liêm k’van”.

Râu nghệ sỹ ơy vaih ooy cr’noọ cr’iêng âng nghệ nhân H Bliư Hwing. Lươt zi lâh bâc râu zr’năh k’đhạp ooy pr’ăt tr’mung, pr’căn lêy hát bhrợ liêm pr’hay lâh. Ooy đăh hát bhrợ âng nghệ nhân H Bliư Hwing bhrợ p’căh đợ râu pr’hay ha ngur, cr’noọ cr’niêng ooy đăh tr’kiêng liêm ta nih bêl hat ooy đăh tr’kiêng n’jưih n’đil.

A’đhi H’Lana Hwing, 12 c’moo, cha châu n’đil âng nghệ nhân H’Bliư Hwing bhui har moon: Zâp bêl a’dich hát eirei, a’bhươp ting tơt plong đinh năm. Pr’hat xa nưl ting chr’va xưl coh prang đông. Pr’loọng đông zi đh’rưah ặt đương xơợng. Đợ bêl cơnh đâu, acu xơợng coh loom têêm ngăn ha ngur bhlâng. H’Lana đoọng năl, đợ g’luh cơnh đâu năc ơy bhrợ zư pa dưr ooy đay râu cr’noọ chăp kiêng lâng pr’hat xa nưl acoon coh:

“Acu kiêng bhlâng xơợng a’dich hát eirei. Nâu đoo năc mưy râu văn hoá liêm chr’năp âng manưih Êđê. Ha y chroo năc vêy ta mooh pa choom bâc lâh mơ đoọng năl lâng zư lêy văn hoá liêm pr’hay nâu. Acu vêy pa zươc apêê pr’zợc ting pa choom đh’rưah”.

Anoo Y-Novel Hwing, trưởng vel Tu, chr’val E Tul, tỉnh Đắk Lắk đoọng năl, nghệ nhân H Bliư Hwing năc mưy manưih liêm chr’năp coh vel đông đăh bhiệc pa choom đoọng, zư lêy đợ râu liêm chr’năp ooy pr’hát xa nưl acoon coh Êđê:

“Pân đil nghệ nhân H Bliư Hwing ta luôn bơơn đhanuôr chăp nhêr tu vêy bhr’ươr pr’hat eirei pr’hay ha ngur. A’đoo căh mưy bhriêr ta bach đăh nghệ thuật, năc dzợ mưy manưih p’zay ting por chrooi đoọng ooy zâp bh’rợ văn hoá coh vêêl đông. A’đoo cung ta luôn đơơng bhr’ươl pr’hat âng đay đoọng bhrợ pa dưr, tr’pac lâng p’têêt pa zưm đhanuôr”.

Hân đhơ t’cooh t’ha, xọc pluục ting c’moo c’xêê, hân đhơ cơnh đêêc, coh cr’liêng măt âng nghệ nhân H Bliư Hwing cung dzợ n’leh râu chăp kiêng lâng văn hoá ty. A’đoo ta luôn ặt k’rang k’noọ: bhrợ ha cơnh đoọng đợ bhr’ươr pr’hat eirei doọ choom ta ha vil lơi xoọc bêl pr’ăt tr’mung cơnh xoọc đâu, đoọng k’coon cha châu ha y chroo dzợ bơơn xơợng, choom hat lâng hâng hơnh ooy tơơm riah âng đay. Zâp bêl hat, pr’căn Hwing căh mưy xay truih đợ xa nay t’ruih, năc dzợ pa gơi đoọng đợ cr’noọ cr’niêng, ooy lang ahay âng manưih Êđê t’moot ooy cr’liêng pr’hát, ooy xa nưl đinh năm./.

NỮ NGHỆ NHÂN ÊĐÊ VÀ LÀN ĐIỆU DÂN CA EIREI

 Trong kho tàng văn hóa phong phú của đồng bào Êđê, những làn điệu dân ca như hát eirei, hát kưt, kể khan… là sợi dây gắn kết tâm hồn, nối dài dòng chảy ký ức từ đời ông cha để lại. Ở buôn Tu, xã Ea Tul, tỉnh Đắk Lắk, có một người phụ nữ thầm lặng nhưng bền bỉ gìn giữ và truyền lửa đam mê hát dân ca, đó là nghệ nhân H Ƀliư̆ Hwing

Với giọng hát eirei trong trẻo, sâu lắng, nghệ nhân H Bliư̆ Hwing không chỉ tỏa sáng trong những cuộc vui, mà đặc biệt chạm đến trái tim mọi người khi có chuyện buồn. Tiếng hát của bà đầy cảm xúc, từ thương tiếc người đã khuất, đến say mê giai điệu tình yêu thủy chung, rồi khát khao xây dựng buôn làng giàu đẹp. Nghệ nhân H Bliư̆ Hwing chia sẻ: 

“Từ xa xưa, ông cha đã lưu truyền những làn điệu dân ca truyền thống như hát eirei, hát kưt – những nét văn hoá đặc sắc và quý giá của dân tộc. Chúng ta cần trân trọng và giữ gìn những giá trị tinh thần ấy, không để mai một những nét đẹp đã được ông cha truyền lại như hát eirei, hát kưt, thổi đinh năm, đinh tut... Eirei thường được cất lên trong những đám tang, để tiễn biệt người đã khuất. Nội dung bài hát kể lại cuộc đời của người đã mất, thể hiện nỗi tiếc thương và đau buồn sâu sắc. Lời hát vang lên từ đêm đến sáng, không chỉ để tưởng nhớ, mà còn để nói lên những điều đẹp đẽ về tình bạn, tình yêu, quê hương, và khát vọng xây dựng buôn làng ngày một ấm no, giàu đẹp.”

Chất nghệ sỹ đã thấm đượm trong tâm hồn nghệ nhân H Bliư̆ Hwing. Trải qua những thăng trầm của cuộc sống, bà lắng lọc ứng tác trong từng nét nhạc, lời dân ca. Trong cách gieo vần của nghệ nhân H Bliư̆ Hwing thể hiện những cung bậc cảm xúc dạt dào, mãnh liệt, khao khát một tình yêu chung thủy, trọn vẹn khi hát về chủ đề tình yêu:

Em H’Lana Hwing, 12 tuổi, cháu gái của nghệ nhân H’Bliư̆ Hwing, xúc động chia sẻ: Mỗi lần bà cất tiếng hát eirei, ông lại ngồi bên thổi đĭng năm. Âm thanh ngân vang khắp nhà. Cả gia đình em cùng quây quần lặng nghe chăm chú. Những lúc như thế, em thấy trong lòng cảm thấy ấm áp. H’Lana cho biết, những khoảnh khắc ấy đã nuôi dưỡng trong em tình yêu với dân ca.

“Con rất thích nghe bà hát Eirei. Đây chính là một nét văn hóa đẹp của người Êđê. Sau này con sẽ học nhiều hơn để biết và gìn giữ văn hóa đẹp này. Con sẽ rủ thêm những người bạn cùng học với nhau.”

Anh Y-Novel Hwing, buôn trưởng Buôn Tu, xã Ea Tul, tỉnh Đắk Lắk cho biết, nghệ nhân H Bliư̆ Hwing là một tấm gương sáng trong cộng đồng về việc truyền dạy, gìn giữ nét đẹp dân ca Êđê.

“Nữ nghệ nhân H Ƀliư̆ Hwing luôn được bà con yêu quý bởi giọng hát eirei ngọt ngào và sâu lắng. Bà không chỉ sở hữu tài năng nghệ thuật, mà còn là người tích cực góp mặt trong các hoạt động văn hóa của buôn làng và địa phương. Bà luôn dùng tiếng hát để khích lệ, sẻ chia và gắn kết bà con trong mọi hoàn cảnh”.

Dù tuổi đã cao, mái tóc bạc phơ theo năm tháng, nhưng trong ánh mắt của nghệ nhân H Ƀliư̆ Hwing vẫn ánh lên niềm đam mê với văn hóa truyền thống. Bà luôn đau đáu một điều: làm sao để những điệu hát eirei không bị lãng quên giữa vòng xoáy của cuộc sống hiện đại, để con cháu sau này vẫn còn được nghe, được hát và tự hào về cội nguồn của mình. Mỗi lần cất giọng hát, bà không chỉ đang kể một câu chuyện, mà còn đang gửi gắm cả tâm hồn và ký ức của bao thế hệ người Êđê vào lời ca, vào tiếng đĭng năm./.