Lêy zr’lụ bhươn mẫu bhứah liêm lâng k’noọ 100 t’nơơm píh lâng 200 tơơm prí xoọc moót hân noo bơơn bhrợ âng pr’loọng đông anoo Nguyễn Đức Thành, cóh vel Nam Yên, chr’val Hoà Phú, chr’hoong Hoà Vang, cắh ngai vêy k’noọ, 7 c’moo ahay, nâu đoo nắc mưy đhị bhươn ta lơi, bhơi k’tang ma chặt váih bấc. Anoo Thành moon, c’moo 2016, bơơn vel đông zooi đoọng 10 ực đồng lâng m’ma píh bhung, anoo k’rong bhrợ pa liêm bhươn nâu, lêy chóh píh lâng prí. Xang bấc c’moo zư lêy ting c’lâng moon pa choom âng ngành nông nghiệp vel đông, bhươn píh lâng prí âng đông anoo nắc ơy choom bơơn bhrợ, zâp hân noo pa chô tơợ 30-40 ực đồng. Ooy zr’lụ bhươn đông đay, anoo Nguyễn Đức Thành dzợ bhrợ c’roọl bhăn a’ọc tăm lâng a’ọc a’đhắh. Zâp c’moo anoo pa glúh pa câl 2 ruúh, zâp ruúh mơ 60-70 p’nong, pa chô tơợ 200 tước 250 ực đồng xang bêl lơi jợ zên pa glúh đươi l’lăm. Anoo Nguyễn Đức Thành moon: Râu zooi đoọng đắh zên, acoon m’ma âng vel đông nắc zúp pr’loọng đông anoo bhrợ pa dưr liêm choom bh’rợ bhươn mẫu, pa dưr bơơn bhrợ zên bấc lấh: “Bhươn píh nâu nắc bh’rợ bhươn mẫu bơơn zooi đoọng zên, m’ma cung vel đông zooi đoọng. XoỌc đâu pr’loọng đông zi cung bơơn bhrợ bấc chu, p’lêê píh ga mắc, ngam bhlâng. A’ọc nắc xoọc vêy 7 p’nong a’ọc căn, 28 a’ọc pey lêệ lâng bấc a’ọc acoon dzợ. A’ọc nâu nắc băn cung buôn, doọ bil bấc c’rơ g’lêếh zư lêy. Zâp t’ngay acu zêng xiêr ooy Đà Nẵng pay n’nóh a’tuông chô hr’lục n’cám đoọng ha ọc cha. Tu vêy zên pa chô đắh píh, prí lâng a’ọc nắc pr’ắt tr’mung dưr ta clơ lấh mơ ahay.”

Đhị chr’val k’coong ch’ngai Hoà Bắc, chr’hoong Hoà Vang, tước đâu ơy vêy 67 bhươn mẫu lâng zâp râu tơơm chr’nóh cơnh k’bhông, pa néh, píh bhung... Zâp pr’loọng đhanuôr bhrợ pa dưr bhươn mẫu bơơn vel đông zooi đoọng 10 ực đồng pazưm lâng m’ma chr’nóh lâng tr’xăl khoa học kỹ thuật. Ting cơnh t’coóh Trương Thanh Nhân, Phó Chủ tịch UBND chr’val Hoà Bắc, zâp bhươn mẫu bhrợ pa dưr cóh vel đông chr’val zêng têêm ngăn zâp cr’noọ bh’rợ đắh k’tiếc, môi trường... XoỌc vêy tước 80% bhươn mẫu ơy vêy choom bơơn bhrợ, pa chô bấc lâng đơơng chô thu nhập ha đhanuôr. T’cooh Trương Thanh Nhân đoọng năl, lấh mơ liêm choom đắh kinh tế, bh’rợ bhươn mẫu dzợ nặc đhị đoọng vel đông bhrợ pa dưr zâp tour du lịch sinh thái, lâng bhrợ âng đơơng ha ta mooi lêy bêl chô ooy Hoà Bắc: “Bêl ahay, đợ mơ zooi đoọng 10 ực đồng, hân đhơ cơnh đêếc nắc đoo pr’đơợ đoọng đhanuôr pấh bhrợ pa dưr bhươn mẫu. Ooy zâp c’moo xay bhrợ chính sách nâu, tước đâu zâp bhươn mẫu ơy têêm ngăn đhị bhươn váih p’lêê, đơơng chô zên ha đhanuôr. Ting cơnh Nghị quyết t’mêê âng HĐND thành phố, cr’chăl nâu a’tốh đợ mơ zên zooi đoọng bhrợ pa dưr bhươn mẫu vel bhươl t’mêê nắc vêy pa dưr. Chr’val nắc lêy cha mêết cớ zâp pr’loọng đhanuôr zâp pr’đơợ zước moon bhrợ pa dưr bhươn mẫu, đhị pr’đơợ nâu, bhrợ pr’đơợ đoọng ha đhanuôr pa dưr pa xớc tơơm cha p’lêê cung cơnh bhrợ pa dưr đhị âng đơơng đoọng ha du lịch.”

Bhrợ xa nay bh’rợ pa dưr vel bhươl t’mêê pa dưr dal lâng vel kiểu mẫu vel bhươl t’mêê, ngành nông nghiệp chr’hoong Hoà Vang, thành phố Đà Nẵng nắc ơy t’bhlâng zooi zúp zâp vel đông tr’xăl tơơm chr’nóh, zooi đoọng m’ma chr’noh, acoon bh’năn, tr’xăl khoa học kỹ thuật, zúp đhanuôr bhrợ pa dưr bh’rợ bhươn mẫu vel bhươl t’mêê. Tước đâu, prang chr’hoong nắc ơy bhrợ t’váih lấh 220 bhươn mẫu, ooy đâu bấc zr’lụ bhươn liêm choom, pa chô zâp c’moo k’ha riêng ực đồng. T’coóh Nguyễn Kim Dũng, Phó Chủ tịch Hội Nông dân thành phố Đà Nẵng pazưm lâng chr’hoong Hoà Vang bhrợ pa dưr đợ zr’lụ bhươn mẫu, lấh mơ nắc chóh prí, pa néh lâng 2, 3 râu tơơm chr’nóh cha p’lêê lơơng. C’lâng xa nay âng Hội nông dân thành phố nắc bhrợ pa dưr lâng lêy chô bhrợ t’bhứah zâp bhươn cha p’lêê chr’nắp dal lấh mơ, lơi jợ đợ zr’lụ bhươn cắh liêm choom cắh cậ chóh bấc tơơm chr’nóh cắh vêy bh’nơơn dal. T’coóh Nguyễn Kim Dũng, Phó Chủ tịch Hội Nông dân thành phố Đà Nẵng đoọng năl: “Hội Nông dân thành phố ta luôn lướt đh’rứah, moon pa choom đhanuôr bhrợ dự án vặ zên Quỹ zooi zúp đhanuôr vêy pr’đơợ k’rong cala m’ma, pr’đươi phân bón, bhrợ pa liêm bhươn cắh liêm choom, têêm ngăn bh’rợ bhươn mẫu pa dưr liem choom, đơơng chô thu nhập dal. Azi k’đươi moon, xay moon pa choom, tr’xăl khoa học kỹ thuật đoọng đhanuôr bhrợ pa dưr đợ bhươn crâng kiểu mẫu, ooy đâu bhươn prí, pa néh, píh lâng zâp tơơm chr’nóh lơơng k’rong đoọng zúp đhanuôr chóh pa dưr bấc liêm zâp râu tơơm chr’nóh. Tơợ đêếc, đhanuôr choom vêy zên pa chô zâp c’moo 4 hân noo.”

Ting cơnh Nghị quyết âng HĐND thành phố Đà Nẵng quy định 2, 3 cơ chế, chính sách k’rong bhrợ pa dưr vel bhươl t’mêê pa dưr dal cóh vel đông chr’hoong Hoà Vang cr’chăl c’moo 2022-2025, đhanuôr bhrợ pa dưr bhươn mẫu bhứah tơợ 500 mét vuông nắc a’tếh nắc vêy zooi đoọng tơợ 10 tước 20 ực đồng đhị mưy pr’loọng lâng pa zêng đợ m’ma chr’nóh. Nâu đoo nắc pr’đơợ zúp đoọng đhanuôr chr’hoong Hoà Vang, lấh mơ nắc đhanuôr Cơ Tu zâp chr’val Hoà Bắc, Hoà Phú dưr zi lấh, pa dưr pa xớc pr’ắt tr’mung, pa xiêr đha rứt nhâm mâng./.

Miền núi Đà Nẵng:

Hiệu quả từ mô hình vườn mẫu nông thôn mới

PV VOV Miền Trung

Sau khi được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới vào năm 2016, huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng tiếp tục thực hiện nhiều giải pháp nhằm giữ vững và nâng cao chất lượng các tiêu chí, phấn đấu đến năm 2025, 11/11 xã trong huyện đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu. Tại các xã trung du, miền núi như Hòa Sơn, Hòa Phú, Hòa Bắc, ngoài tập trung chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, huyện Hòa Vang triển khai mô hình xây dựng vườn mẫu, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân và thay đổi diện mạo vùng nông thôn, miền núi. Đây được xem là hướng đi đúng, giúp các địa phương thực hiện thành công chương trình nông thôn mới nâng cao và thôn kiểu mẫu nông thôn mới.

Nhìn khu vườn mẫu khang trang với gần 100 cây bưởi và 200 cây chuối đang vào vụ thu hoạch của gia đình anh Nguyễn Đức Thành, ở thôn Nam Yên, xã Hòa Phú, huyện Hòa Vang, không ai nghĩ rằng, 7 năm trước, đây chỉ là mảnh vườn tạp, cây cỏ um tùm. Anh Thành kể, năm 2016, được địa phương hỗ trợ 10 triệu đồng cùng giống bưởi da xanh, anh đầu tư cải tạo vườn tạp, quy hoạch khu trồng bưởi và chuối. Sau mấy năm chăm sóc theo hướng dẫn của ngành nông nghiệp địa phương, vườn bưởi và chuối nhà anh đã cho thu hoạch, mỗi vụ cho thu nhập từ 30 đến 40 triệu đồng. Trong khu vườn nhà mình, anh Nguyễn Đức Thành còn làm chuồng nuôi heo đen bản địa và heo rừng lai. Mỗi năm anh xuất chuồng 2 lứa heo, mỗi lứa từ 60 đến 70 con, thu về từ 200 đến 250 triệu đồng sau khi đã trừ chi phí. Anh Nguyễn Đức Thành chia sẻ: sự hỗ trợ về nguồn vốn, cây con giống của địa phương đã giúp gia đình anh xây dựng thành công mô hình vườn mẫu, nâng cao thu nhập:“Vườn bưởi này là mô hình vườn mẫu được hỗ trợ nguồn vốn, cây giống cũng do địa phương hỗ trợ. Hiện gia đình tôi cũng thu hoạch được mấy lứa rồi, bưởi quả to, rất ngọt. Heo thì hiện có 7 con nái, 28 con heo thịt và nhiều heo con nữa. Con heo này thì nuôi cũng dễ, ít tốn công chăm sóc. Hàng ngày tôi đều xuống Đà Nẵng lấy xác đậu về trộn cám cho heo ăn. Nhờ nguồn thu từ bưởi, chuối và đàn heo nên kinh tế gia đình đỡ hơn trước nhiều, có nguồn thu nhập ổn định.”

Tại xã miền núi Hòa Bắc, huyện Hòa Vang, đến nay đã có 67 vườn mẫu với các loại cây trồng như dừa, mít, bưởi da xanh…Mỗi hộ dân xây dựng vườn mẫu được địa phương hỗ trợ 10 triệu đồng cộng với cây giống và chuyển giao khoa học kỹ thuật. Theo ông Trương Thanh Nhân, Phó Chủ tịch UBND xã Hòa Bắc, các vườn mẫu được xây dựng trên địa bàn xã đều đảm bảo các tiêu chí về diện tích đất, cảnh quan mô trường…Hiện, có tới 80% vườn mẫu đã cho thu hoạch, đạt hiệu quả cao và đem lại thu nhập cho người nông dân. Ông Trương Thanh Nhân cho rằng, ngoài hiệu quả về kinh tế, mô hình vườn mẫu còn là cơ sở để địa phương hình thành các tour du lịch sinh thái, đồng thời tạo nguồn cung phục vụ du khách khi đến với Hòa Bắc:“Trước đây, mức hỗ trợ chỉ 10 triệu đồng nhưng đây là động lực, là điều kiện để bà con tham gia xây dựng vườn mẫu. Qua các năm triển khai chính sách này, đến nay các vườn mẫu đã đảm bảo cảnh quan, vườn cây có quả, đem lại thu nhập cho bà con. Theo Nghị quyết mới của HĐND thành phố, thời gian tới mức kinh phí hỗ trợ xây dựng vườn mẫu nông thôn mới sẽ được nâng lên. Xã sẽ rà soát, kiểm tra lại các hộ dân có đủ tiêu chí đăng ký xây dựng vườn mẫu, trên cơ sở đó, xã sẽ họp xét chọn và đề xuất huyện hỗ trợ để nhân rộng mô hình này, tạo điều kiện cho bà con phát triển vườn cây ăn quả cũng như tạo ra nguồn cung để phục vụ du lịch.”

Thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới nâng cao và thôn kiểu mẫu nông thôn mới, ngành nông nghiệp huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng đã tích cực hỗ trợ các địa phương chuyển đổi cơ cấu cây trồng, hỗ trợ cây, con giống, chuyển giao khoa học kỹ thuật, giúp bà con xây dựng mô hình vườn mẫu nông thôn mới. Đến nay, toàn huyện đã hình thành hơn  220 vườn mẫu, trong đó nhiều khu vườn có hiệu quả kinh tế cao, thu nhập mỗi năm hàng trăm triệu đồng. Ông Nguyễn Kim Dũng, Phó Chủ tịch Hội Nông dân thành phố Đà Nẵng cho biết, Sở Nông nghiệp và PTNT, Hội Nông dân thành phố Đà Nẵng phối hợp với huyện Hòa Vang hình thành nhữngng khu vườn mẫu, chủ yếu trồng chuối, mít, bưởi và một số loại cây ăn quả khác. Chủ trương của Hội nông dân thành phố là xây dựng và tiến tới nhân rộng các vườn cây ăn quả cho giá trị kinh tế cao, xóa bỏ các khu vườn tạp hoặc trồng nhiều loại cây không mang lại hiệu quả. Ông Nguyễn Kim Dũng, Phó Chủ tịch Hội Nông dân thành phố Đà Nẵng cho hay:“Hội Nông dân thành phố luôn đồng hành, hướng dẫn bà con lập dự án vay nguốn vốn Quỹ hỗ trợ nông dân để bà con có điều kiện đầu tư mua giống, vật tư phân bón, cải tạo vườn tạp, đảm bảo mô hình vườn mẫu phát triển tốt, cho thu nhập cao. Chúng tôi vận động, tuyên truyền và hướng dẫn, chuyển giao khoa học kỹ thuật để nông dân xây dựng những vườn rừng kiểu mẫu, trong đó có vườn chuối, vườn mít, vườn bưởi và các loại cây trồng tổng hợp để giúp người dân đa dạng hóa các loại cây ăn quả. Từ đó, bà con có thể có thu nhập quanh năm, 4 mùa”.

Theo Nghị quyết của HĐND thành phố Đà Nẵng quy định một số cơ chế, chính sách đầu tư xây dựng nông thôn mới nâng cao trên địa bàn huyện Hòa Vang giai đoạn 2022-2025, người dân xây dựng vườn mẫu có quy mô từ 500 mét vuông trở lên sẽ được hỗ trợ từ 10 đến 20 triệu đồng/hộ và toàn bộ cây giống. Đây chính là động lực giúp nông dân huyện Hòa Vang, đặc biệt là đồng bào Cơ Tu ở các xã Hòa Bắc, Hòa Phú vươn lên, phát triển kinh tế, xóa nghèo bền vững./.