Cam Lâm lâng pazêng zr’lụ k’tiếc chuôh truih biển, liêm tih liêm buôn đoọng choh pa dưr tơơm trun. Lâh 10 c’moo đâu, tơơm trun m’ma âng k’tiếc kruung Úc bơơn đhanuôr k’rong choh xăl tơơm trun ty a hay, tu trun hêê bh’nơơn ếp lâh. Trun Úc ta luôn đơơng chô bh’nơơn dal, p’lêê ngam, vêy bêl chr’năp dzoóc tước 100đồng/kg. Trun bơơn apêê k’rong câl đhị bhươn chr’noh xang đêêc nắc apêê đơơng pa câl ooy Trung Quốc, pa câl đhị apêê zr’lụ du lịch coh tỉnh Khánh Hòa. Ha dợ, 2 c’moo chô ooy đâu, tu cr’đơơng âng pr’luh Covid-19, giao dịch đăh ca noong k’tiếc lưm k’đhap k’ra, nắc tru ta luôn ha tộ, chr’năp xiêr ếp bhlầng. K’đhap đăh pa câl, đhanuôr ặt pa tuông nắc bấc đhanuôr căh vêy k’rong câl phân bón, za nươu k’chệêt bha ruy, rau acoon nạ pa hư chr’noh… Tu cơnh đêêc, bấc tơơm trun vaih pr’luh, răng xrăh, p’lêê k’tưi, bh’nơơn p’lêê căh dzợ lâh yêm. T’cooh Sỹ Anh, vel Bãi Giếng 2, chr’val Cam Hải Tây, chr’hoong Cam Lâm đoọng năl, lâh 1 hecta trun âng pr’loọng đong đơơng chô bh’nơơn ếp lâh, căh năl dzợ choh cớ, căh cợ xăl choh tơơm chr’noh lơơng.“Phân, za nươu chr’năp dal ha dợ chr’năp trun ếp, căh zập công. Chr’năp xoọc tr’nơợp k’rong tơợ 15-20 ngàn/kg nâu kêi nắc lalâh m’bứi. Lalăm a hay 1 tấn, lâh 1 tấn vêy pa chô tơợ 15-20 ức đồng, nâu kêi dzợ bơr pêê ức a năm. C’la đay bhrợ căh vêy pa chô rau rị hau moon tước k’dua pân lơơng zooi bhrợ, hau năl rau cha. Coh đâu muy nă; choh bhrợ cơnh đâu, hau năl rau chêêc bhrợ, Cam Lâm nâu zêng muy choom choh trun a năm.”

        Xọoc đâu, hân noo trun đhị Cam Lâm xọoc moọt hân noo đhơ cơnh đêêc apêê k’rong câl m’bưi bhlầng. Apêê zr’lụ k’rong câl truih c’lâng bhlầng 1A cung k’rong câl m’bưi, tơợ lâh lễ giỗ Tổ Hùng Vương ting m’bứi lâh mơ. Đơơng pa câl ooy Trung Quốc lưm bấc k’đhap k’ra, tu cơnh đêêc pa câl trun Úc năc lêy g’nưm tơợ thị trường các tỉnh, thành phố đăh Bắc lâng bhiệc pa câl laleh đhị apêê chợ, Anoo Nguyễn Mười, k’rong câl trun đhị chr’val Cam Hải Tây đọong năl:“Nâu kêi, zập t’ngay k’rong câl mơ 10-20 tấn ha dợ pa câl coh k’tiếc k’ruung hêê a năm, lalăm a hay nắc pa câl ooy Trung Quốc năc vêy thị trường pậ bhưah lâh, apêê cha bấc, đợ bấc đhị Việt Nam hêê căh lâh tu cơnh đêê chr’năp dal, nâu kêi k’rong đhị Việt Nam hêê lưch. Đhị cửa khẩu lưch k’đhap pr’loọng. C’moo hay câl pa luc nắc chr’năp tơợ 12-15 ngàn/kg. C’moo đâu năc 6-7 ngàn/ kg, đợ bấc, tươc ruh t’ngay năc đoo đọom, căh loon pa câl.”

        Chr’hoong Cam Lâm bơơn ta moon năc zr’lụ choh trun bấc bhlầng âng tỉnh Khánh Hòa cung cơnh zr’lụ Nam Trung Bộ lâng lâh 6.000 héc ta. Bêl tơơm trun lưm bấc k’đhap k’kra năc bâc đhanuôr ơy pa câl k’tiếc, pa câl bhwơn đoọng xăl tơơm chr’noh. T’cooh Ngô Văn Bảo, Chủ tịch UBND chr’hoong Cam Lâm đọong năl, vel đong xoọc bhrợ quy hoạch ting cơnh Nghị quyết số 09 âng Bộ Chính trị đăh bhrợ têng, pa dưr tỉnh Khánh Hòa tước c’moo 2030, t’hươc tươc c’moo 2045; coh đêêc, Cam Lâm bơơn ta năl năc bhrợ têng đoọng vaih đô thị tang bhuông păr đhị tỉnh Khánh Hòa, đô thị hóa xọoc năc c’lâng bh’rợ âng vel đong, tu cơnh đêêc, đhăm choh tơơm cha p’lêê cung m’bứi lâh. Đọong pa dưr dal bh’nơơn đhăm choh mơ dzợ, chr’hoong năc t’bấc c’lâng k’rong câl trun đoọng ha đhanuôr; pa chăp lêy apêê bh’rợ đoọng pa xiêr zên k’rong bhrợ têng, pa dưr dal bh’nơơn p’lêê, pa dưr tơơm trun nắc vaih pr’đươi du lịch âng chr’hoong.

        T’cooh Ngô Văn Bảo, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân chr’hoong Cam Lâm, tỉnh Khánh Hoà đọong năl, chr’hoong nắc zooi đhanuôr xăl cơnh bhrợ têng đoọng liêm choom, pa choom bh’rợ tr’nêng đoọng ha đhanuôr.“Bhrợ têng quy hoạch lâng bêl xay bhrợ apêê dự án ting cơnh quy hoạch năl tơơm cha plêê moon za zưm xiêr, coh đêêc trun cung ting xiêr. Đhr’năng vêy bơơn bh’nơơn chr’noh nắc chr’năp xiêr ơy dưr vaih tơợ bâc c’moo.Cung vêy bấc cơnh bhrợ đoọng đhanuôr vêy lời nắc pa xiêr zên bhrợ, pa dzoóc bh’nơơn ơy bơơn bhrợ. T’bhưah zr’lụ k’rong câl đươi. Đhơ cơnh đêêc, bh’rợ nâu dzợ bâc k’đhap k’ra, doanh nghiệp năc lêy liêm choom vêy apêê bhrợ. Pa zưm k’rong câl trun đoọng t’pâh du lịch , du lịch cung năc đhị đoọng pa câl./.

Khánh Hòa: Xoài Úc rớt giá, nông dân loay hoay tìm hướng ra

  PV Thái Bình /VOV Miền Trung

        Hai năm nay, giá giống xoài Úc ở huyện Cam Lâm, tỉnh Khánh Hòa liên tục rớt giá, từ chỗ 50-70 ngàn đồng/kg, nay, giá xoài giảm đến 10 lần, chỉ còn 5-6 ngàn đồng/kg. vì tiêu thụ khó khăn. Giá quá thấp, thua lỗ nhưng nhiều nông dân loay hoay tìm hướng ra cho cây xoài.

        Cam Lâm với thổ nhưỡng là những dãi đất cát ven biển, bằng phẳng nên thuận lợi để phát triển cây xoài. Hơn 10 năm nay, cây xoài Úc được người dân mạnh dạn thay thế các giống xoài địa phương kém hiệu quả. Xoài Úc liên tục cho nông dân quả ngọt, khi giá xoài có lúc đã lên đến 100 ngàn/kg. Xoài được thương lái vào tận vườn thu mua sau đó xuất đi Trung Quốc, tiêu thụ tại các khu du lịch ở tỉnh Khánh Hòa. Thế nhưng, 2 năm trở lại đây, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, giao dịch biên mậu gặp nhiều khó khăn, nên xoài liên tục rớt giá. Khó khăn tiêu thụ, giãn cách xã hội nên nhiều nông dân không đầu tư phân bón, thuốc trừ sâu, bọ hại cây trồng... vì thế, nhiều cây xoài đã bệnh, chết, quả nhỏ, sụt giảm sản lượng, chất lượng. Ông Sỹ Anh, thôn Bãi Giếng 2, xã Cam Hải Tây, huyện Cam Lâm cho biết, hơn 1 héc ta xoài của gia đình cho thu nhập trồi sụt, chưa biết sẽ chuyển đổi cây trồng khác hay tiếp tục trồng xoài:“Phân, thuốc cao nhưng giá nó thấp lắm, không đủ công. Giá ban đầu từ 15-20 ngàn/kg nay chỉ còn có mấy ngàn mỗi kilogram. Được 1 tấn hơn 1 tấn, trước thu được 15-20 triệu nay chỉ được mấy triệu. Lấy công làm lời cũng không đủ, chứ nếu thuê, mướn nữa thì lấy gì mà ăn. Ở đây cũng làm vườn thôi chứ không chuyển nghề gì được đâu, Cam Lâm này chỉ trồng xoài thôi.”

        Hiện nay, vụ xoài ở Cam Lâm đang ở chính vụ tuy nhiên sức mua rất yếu. Các điểm thu mua dọc Quốc lộ 1A cũng thu mua cầm chừng vì sức mua giảm kể từ sau dịp nghỉ lễ giỗ Tổ Hùng Vương. Xuất khẩu theo đường tiểu ngạch đi Trung Quốc gặp nhiều khó khăn, nên việc tiêu thụ xoài Úc chủ yếu trông chờ vào thị trường các tỉnh, thành phố phía Bắc bằng việc bán lẻ ở các chợ. Anh Nguyễn Mười, thu mua xoài ở xã Cam Hải Tây cho biết: “Bây giờ, mỗi ngày thu khoảng 10-20 tấn nhưng mà đi nội địa không, hồi xưa qua Trung Quốc thì thị trường rộng hơn, ăn nhiều, số lượng Việt Nam mình ít nên giá cao, bây giờ tất cả dồn ở Việt Nam hết. Tại cửa khẩu bị đóng. Năm ngoái hàng xô từ 12-15 ngàn/kg, loại 1 và loại 2 chung. Năm nay chỉ có 6-7 ngàn/ kg, số lượng nhiều, đến tuổi là nó chín, tiêu thụ không hết đâu.”

        Huyện Cam Lâm được mệnh danh là thủ phủ xoài của tỉnh Khánh Hòa cũng như khu vực Nam Trung Bộ với trên 6.000 héc ta. Khi cây xoài gặp nhiều khó khăn thì nhiều nông dân đã không ngần ngại bán đất, bán vườn để chuyển đổi nghề nghiệp. Ông Ngô Văn Bảo, Chủ tịch UBND huyện Cam Lâm cho biết, dịa phương đang lập quy hoạch theo Nghị quyết số 09 của Bộ Chính trị về xây dựng, phát triển tỉnh Khánh Hòa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; trong đó, Cam Lâm được xác định sẽ xây dựng để trở thành đô thị sân bay ở tỉnh Khánh Hòa, đô thị hóa đang là xu thế tất yếu của địa phương, vì thế, diện tích cây ăn quả cũng sẽ giảm dần. Để nâng cao hiệu quả số diện tích còn lại, huyện sẽ mở rộng kênh tiêu thụ xoài cho nông dân; nghiên cứu các giải pháp giảm chi phí đầu tư, nâng cao chất lượng sản phẩm; phát triển cây xoài trong chuỗi sản phẩm du lịch của huyện.

        Ông Ngô Văn Bảo, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân huyện Cam Lâm, tỉnh Khánh Hoà cho biết, huyện sẽ có hướng giúp người dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp, đào tạo nghề phù hợp cho nông dân.“Thực hiện quy hoạch và khi triển khai các dự án theo quy hoạch chắc chắn lượng cây ăn trái nói chung nó giảm lại, trong đó, xoài cũng giảm theo. Chuyện được mùa mất giá cũng đã xảy ra nhiều năm rồi. Cũng có nhiều cách như đảm bảo có lời thì nông dân phải giảm chi phí, làm sao năng suất tăng lên. Mở rộng nhiều kênh tiêu thụ, chế biến sâu. Tuy nhiên, làm được việc này còn khó khăn, doanh nghiệp thì phải có lợi mới làm. Kết hợp tiêu thụ xoài để thu hút du lịch, du lịch cũng là nơi để tiêu thụ./.”